20 علائم شروع دیابت؛ نشانه‌های که ممکن است پنهان بمانند

دیابت یکی از شایع ترین بیماری های مزمن قرن حاضر است که اگر زود تشخیص داده نشود، می تواند به عوارض جدی مانند آسیب کلیوی، مشکلات بینایی، آسیب عصبی و بیماری های قلبی منجر شود. تشخیص زودهنگام علائم شروع دیابت می تواند نقش تعیین کننده ای در پیشگیری از پیشرفت این بیماری ایفا کند. اما بسیاری از افراد علائم اولیه را نادیده می گیرند یا با نشانه های دیگر اشتباه می گیرند.

علائم شروع دیابت نوع 1 و 2 چه تفاوتی دارند؟

در حالی که هر دو نوع دیابت ممکن است علائم مشابهی داشته باشند، اما شدت و زمان بروز این نشانه ها در دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 متفاوت است. دیابت نوع 1 معمولا به طور ناگهانی و در سنین پایین تر بروز می کند، در حالی که دیابت نوع 2 به تدریج و اغلب در بزرگسالی ظاهر می شود.

• در دیابت نوع 1: سیستم ایمنی به سلول های تولیدکننده انسولین حمله می کند.
• در دیابت نوع 2: بدن نسبت به انسولین مقاوم می شود یا انسولین کافی تولید نمی کند.

شناخت علائم شروع دیابت در هر دو نوع، از بروز بحران های شدید مانند کتواسیدوز دیابتی در نوع 1 یا نارسایی ارگان ها در نوع 2 جلوگیری می کند.

1. افزایش ادرار

یکی از رایج ترین علائم شروع دیابت، افزایش دفعات و حجم ادرار است. هنگامی که قند خون بیش از حد بالا می رود، کلیه ها برای دفع این قند اضافی، ادرار بیشتری تولید می کنند. این حالت می تواند فرد را وادار کند که حتی در طول شب چندین بار برای ادرار از خواب بیدار شود.

2. تشنگی بیش از حد

به دنبال افزایش ادرار، بدن آب زیادی از دست می دهد که منجر به تشنگی مفرط می شود. فرد ممکن است احساس کند که به طور غیرقابل کنترل نیاز به نوشیدن آب دارد، حتی اگر به تازگی آب نوشیده باشد.

3. خستگی مفرط و بی انرژی بودن

سطح بالای قند خون توانایی سلول ها برای استفاده از گلوکز به عنوان منبع انرژی را کاهش می دهد. در نتیجه فرد با وجود استراحت کافی، همچنان احساس خستگی مزمن دارد. این نشانه می تواند یکی از علائم شروع دیابت باشد که به اشتباه با افسردگی یا کم خونی اشتباه گرفته می شود.

4. تاری دید یا مشکلات بینایی

تغییرات سریع در سطح قند خون باعث کشش لنز چشم شده و مایعات اطراف شبکیه را دچار تغییر می کند. این حالت می تواند منجر به تاری دید یا دید دوتایی شود. در صورت عدم درمان، حتی خطر نابینایی نیز وجود دارد.

5. کاهش وزن ناخواسته

کاهش وزن بدون تلاش، یکی دیگر از علائم شروع دیابت نوع 1 و در مواردی دیابت نوع 2 است. وقتی بدن قادر نیست از گلوکز به عنوان سوخت استفاده کند، شروع به سوزاندن عضلات و چربی می کند که در نتیجه آن کاهش وزن ناگهانی رخ می دهد.

6. افزایش اشتها

برخی افراد علی رغم خوردن زیاد، دچار گرسنگی مداوم هستند. این علامت به علت عدم ورود گلوکز به سلول ها و باقی ماندن آن در خون است. بنابراین مغز سیگنال گرسنگی ارسال می کند تا بدن غذای بیشتری دریافت کند.

7. عفونت های مکرر و کند شدن روند بهبود زخم ها

سطح بالای قند خون توانایی سیستم ایمنی را تضعیف می کند. زخم ها دیرتر بهبود می یابند و خطر عفونت های قارچی، ادراری و پوستی افزایش می یابد. خانم ها نیز ممکن است دچار عفونت های مکرر واژینال شوند.

8. بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست و پا

در مراحل اولیه دیابت، قند بالا به اعصاب آسیب می زند. این حالت می تواند به صورت بی حسی، گزگز یا سوزش در انگشتان دست و پا بروز کند که با نام نوروپاتی دیابتی شناخته می شود.

9. تغییر رنگ و بافت پوست

تغییراتی مانند تیرگی نواحی چین دار بدن (زیر بغل، گردن، کشاله ران) یا ایجاد لکه های پوستی می تواند نشانه مقاومت انسولینی باشد که از علائم شروع دیابت نوع 2 به حساب می آید.

10. تحریک پذیری، نوسانات خلقی و عدم تمرکز

مغز برای عملکرد طبیعی خود به گلوکز نیاز دارد. وقتی این سوخت حیاتی به مغز نرسد، فرد ممکن است احساس افسردگی، سردرگمی یا کاهش تمرکز داشته باشد. در بعضی موارد نیز تغییرات خلقی شدید مشاهده می شود.

11. خشکی دهان و بوی غیرعادی تنفس

یکی از علائم شروع دیابت که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، خشکی مداوم دهان است. این خشکی می‌تواند با عطش بیش از حد ترکیب شود و حس ناخوشایندی ایجاد کند. از طرفی، در دیابت کنترل نشده، بدن به جای گلوکز شروع به سوزاندن چربی می‌کند که این فرآیند ترکیبات کتونی تولید می‌کند. نتیجه آن، بوی بد دهان شبیه بوی میوه یا استون است.

12. خارش پوست به خصوص در ناحیه‌های تاشو

سطح بالای قند خون باعث می‌شود پوست آب بیشتری از دست بدهد و خشک شود. در نتیجه ممکن است افراد دچار خارش‌های مکرر شوند، به ویژه در نواحی مرطوب یا چین‌دار مانند زیر بغل، پشت زانو و کشاله ران. این نشانه یکی از علائم شروع دیابت به حساب می‌آید که اغلب با حساسیت پوستی اشتباه گرفته می‌شود.

13. تغییرات در قاعدگی یا اختلالات هورمونی

خانم‌هایی که در مراحل ابتدایی دیابت قرار دارند، ممکن است متوجه نامنظمی در قاعدگی، خونریزی‌های غیر طبیعی یا تاخیرهای طولانی در پریود شوند. دیابت به واسطه اختلال در انسولین می‌تواند بر تعادل هورمونی اثر بگذارد و در نتیجه ریتم قاعدگی را برهم بزند.

14. اختلال در خواب و بی‌خوابی شبانه

قند خون بالا می‌تواند ریتم خواب طبیعی بدن را بر هم بزند. افراد مبتلا به دیابت اغلب از بی‌خوابی یا بیدار شدن‌های مکرر در نیمه شب شکایت دارند. این اختلال خواب می‌تواند با تکرر ادرار شبانه یا احساس تشنگی ترکیب شود.

15. تیره شدن دید هنگام بلند شدن

یکی دیگر از علائم شروع دیابت، تیره شدن ناگهانی دید یا احساس سبکی سر هنگام ایستادن یا تغییر وضعیت از حالت خوابیده به نشسته است. این حالت ممکن است به دلیل افت فشار خون موقتی باشد که در دیابت کنترل نشده شایع‌تر است.

16. کاهش میل جنسی

نوسانات شدید در قند خون می‌تواند سطح تستوسترون، استروژن و سایر هورمون‌های مرتبط با میل جنسی را تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این، آسیب به اعصاب محیطی در مراحل اولیه دیابت ممکن است حس را در اندام‌های جنسی کاهش دهد.

17. سقط مکرر یا ناباروری در زنان

یکی از نشانه‌های کمتر شناخته‌شده اما جدی دیابت در مراحل اولیه، افزایش خطر سقط مکرر یا دشواری در بارداری است. سطح غیرطبیعی قند خون می‌تواند بر تخمک‌گذاری و کیفیت تخمک اثر منفی بگذارد.

18. کاهش توده عضلانی

بدن در نبود سوخت کافی (گلوکز داخل سلول) شروع به تجزیه عضلات برای تأمین انرژی می‌کند. اگر متوجه شدید بدون دلیل خاصی عضلات شما تحلیل رفته‌اند، این یکی از علائم شروع دیابت می‌تواند باشد.

19. بی‌قراری و اضطراب بدون دلیل

مطالعات نشان داده‌اند که بالا بودن قند خون با افزایش اضطراب، عصبانیت و بی‌قراری در ارتباط است. نوسانات قند خون بر انتقال‌دهنده‌های عصبی تأثیر گذاشته و ممکن است خلق‌وخوی فرد را ناپایدار کند.

20. احساس مداوم گرسنگی پس از صرف غذا

فرد مبتلا به دیابت ممکن است بلافاصله بعد از خوردن غذا نیز احساس گرسنگی کند. دلیل این موضوع این است که انسولین عملکرد موثری ندارد و گلوکز وارد سلول‌ها نمی‌شود. بنابراین سلول‌ها همچنان پیام گرسنگی ارسال می‌کنند، حتی اگر معده پر باشد.

چرا تشخیص زودهنگام علائم شروع دیابت حیاتی است؟

با شناسایی به موقع علائم شروع دیابت می توان از بروز بسیاری از عوارض طولانی مدت پیشگیری کرد. درمان زودهنگام به کنترل بهتر قند خون، جلوگیری از آسیب به کلیه ها، چشم ها و اعصاب کمک می کند. بیش از 50 درصد موارد دیابت نوع 2 با تغییر سبک زندگی قابل پیشگیری یا کنترل هستند.

چرا این علائم ممکن است نادیده گرفته شوند؟

بسیاری از علائم شروع دیابت با اختلالات رایج دیگر مانند کم‌خوابی، استرس، کمبود ویتامین، افسردگی یا مشکلات تیروئیدی اشتباه گرفته می‌شوند. اما زمانی که این علائم با هم ظاهر شوند یا مدت طولانی باقی بمانند، باید زنگ هشدار را جدی گرفت.

بیش از یک سوم بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 تا زمان آزمایش تصادفی از بیماری خود بی‌اطلاع بوده‌اند. دلیل این موضوع، تدریجی بودن علائم شروع دیابت و نادیده گرفتن نشانه‌های هشداردهنده است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر چند مورد از علائم بالا را به صورت همزمان تجربه می کنید، بهتر است آزمایش قند خون ناشتا یا HbA1c بدهید. این آزمایش ها می توانند حتی قبل از بروز علائم جدی، وجود پیش دیابت یا دیابت را مشخص کنند.

شناخت دقیق و علمی علائم شروع دیابت می تواند گامی مؤثر در مسیر تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض این بیماری باشد. علائمی مانند تکرر ادرار، تشنگی مفرط، کاهش وزن ناخواسته، تاری دید، خستگی مداوم و بی حسی اندام ها نباید نادیده گرفته شوند. توجه به این علائم می تواند باعث افزایش امید به زندگی و کیفیت زندگی افراد در معرض خطر شود.