تفاوت دیه در آسیب‌های مختلف ناحیه فک و صورت؛ راهنمای کامل و به‌روزرسانی‌شده ۱۴۰۴

وقتی ضربه‌ای به فک یا صورت وارد می‌شود، اولین پرسش معمولاً این است که «این آسیب دقیقاً چه مقدار دیه دارد و تفاوت آن با سایر صدمات چیست؟» در ناحیه فک و صورت حتی یک خراش کوچک تا شکستگی استخوان می‌تواند دیه متفاوتی داشته باشد؛ چون این بخش هم در عملکردهای مهم مثل حرف‌زدن و جویدن نقش دارد و هم در ظاهر چهره تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل، برای بعضی آسیب‌ها مثل فک پایین مبلغ دیه مشخص است و برای بعضی دیگر مثل فک بالا یا زشتی چهره، مبلغ به‌صورت ارش و توسط پزشکی قانونی تعیین می‌شود.

در این راهنما، دیه انواع صدمات فک و صورت در سال ۱۴۰۴ را جراحات پوستی تا شکستگی‌ها و آسیب دندان به‌طور دقیق توضیح داده‌ایم.

ناحیۀ فک و صورت از نگاه قانون؛ چه چیزهایی شامل می‌شود؟

از نظر قانون دیات، «صورت» شامل تمامی اعضای قابل مشاهده‌ی جلوی سر است:

• فک بالا و پایین
• لب
• بینی
• گونه
• چانه
• دندان‌ها
• پوست و بافت نرم صورت
• استخوان‌های صورت (فک، بینی، گونه‌ها)
• مفصل گیجگاهی، فکی

هر آسیب به این بخش‌ها، بسته به عمق، نوع، عملکرد عضو و اینکه دیه آن مقدر (دقیقاً تعیین‌شده در شرع) یا ارش (تعیین‌شده توسط دادگاه) باشد، میزان متفاوتی از دیه دارد. نرخ دیه اجزا صورت در زیر آمده است:

محاسبه دیه شکستگی فک در سال ۱۴۰۴

دیه شکستگی فک، بستگی به اینکه کدام بخش فک باشد متفاوت است. زیرا فک از دو قسمت مجزا تشکیل شده و هر بخش احکام مخصوص خود را دارد.

• دیه شکستگی فک بالا: فک بالا مانند استخوان‌های سر و صورت، دیه مقدر ثابتی ندارد و میزان آن بر اساس نوع شکستگی مشخص می‌شود. اگر شکستگی از نوع هاشمه باشد و پوست آسیبی نبیند، دیه آن ۱۰ درصد دیه کامل در نظر گرفته می‌شود؛ اما اگر جراحت یا عوارض دیگری ایجاد شده باشد، مبلغ به‌صورت ارش تعیین می‌شود.
• دیه شکستگی فک پایین: برای فک پایین، قانون عدد مشخصی ارائه کرده است. هر نوع شکستگی چه همراه با جابه‌جایی باشد چه نباشد. به اندازه یک‌پنجم دیه همان عضو محاسبه می‌شود. از آنجایی که دیه هر فک برابر با نصف دیه کامل است، نتیجه نهایی برای شکستگی فک پایین با توجه به همین فرمول تعیین می‌شود.

جدول زیر جزئیات دیه شکستگی فک در شرایط مختلف را مقایسه می‌کند.

شکستگی همراه با عیب، جابه‌جایی یا اختلال عملکرد

اگر شکستگی باعث مشکلات زیر شود، دیه افزایش می‌یابد و ارش تکمیلی اضافه می‌شود:

• جابه‌جایی قطعات استخوان
• اختلال در جویدن
• درگیری سینوس‌ها
• تاثیر روی ظاهر صورت
• به‌جا ماندن عیب یا ناهماهنگی در فک
• نیاز به جراحی‌های اضافه یا ایمپلنت استخوان

در این حالت، مبلغ بیش از ۱۰٪ دیه خواهد بود و مقدار دقیق را پزشکی قانونی تعیین می‌کند

دیه جراحات پوستی صورت (بر اساس عمق و شدت)

جراحات صورت طبق قانون شرعی دارای میزان مشخص هستند:

جراحات صورت به دلیل اثرگذاری روی زیبایی، معمولاً دیه بیشتری نسبت به سایر اعضا دارند.

دیه تغییر رنگ پوست صورت

تغییر رنگ پوست از مواردی است که دیه مقدر دارد؛ یعنی قانون برای آن عدد ثابت و مشخص تعیین کرده است. میزان دیه کاملاً به نوع تغییر رنگ بستگی دارد:

• سیاه شدن پوست صورت: دیه: ۰.۶٪ دیه کامل،  این حالت معمولاً در اثر ضربه شدید، خون‌مردگی سنگین یا آسیب جدی بافتی ایجاد می‌شود و بیشترین میزان دیه تغییر رنگ را دارد.
• کبود شدن پوست صورت: دیه: ۰.۳٪ دیه کامل، کبودشدگی نشان‌دهنده تجمع خون زیر پوست است و نسبت به سیاهی شدت کمتری دارد، به همین دلیل میزان دیه نصف آن است.
• سرخ شدن پوست صورت:دیه: ۰.۱۵٪ دیه کامل، کمترین سطح تغییر رنگ به حساب می‌آید و معمولاً ناشی از ضربه خفیف یا التهاب کوتاه‌مدت است.

اگر علاوه بر تغییر رنگ، تورم هم وجود داشته باشد، دیه تغییر رنگ + ارش تورم، یعنی برای تورم مبلغ جداگانه و غیرثابت تعیین می‌شود.

تورم صورت و فک (ارش)

تورم برخلاف تغییر رنگ دیه ثابت ندارد و قانون آن را در گروه ارش قرار می‌دهد. بنابراین میزان آن به شدت تورم، مدت ماندگاری و تأثیر آن بر ظاهر بستگی دارد. انواع وضعیت تورم در زیر آمده است:

• تورم به‌تنهایی: هر نوع تورم بدون تغییر رنگ، دیه ثابت ندارد و ارش برای آن تعیین می‌شود.
• تورم همراه با تغییر رنگ: اگر تورم همراه با سرخی، کبودی یا سیاهی باشد، دیه تغییر رنگ + ارش تورم به‌صورت جداگانه محاسبه می‌شود.

عوامل مؤثر در تعیین ارش تورم

از جمله عواملی که در تعیین ارش تورم صورت تاثیر دارد به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• شدت تورم (خفیف، متوسط، شدید)
• تأثیر بر زیبایی و فرم صورت
• مدت زمان باقی ماندن تورم
• نیاز به درمان‌های پزشکی

نقص زیبایی و دیه شین

اگر آسیب باعث زشت شدن ظاهر صورت شود، قانون برای آن دیه جداگانه تعیین کرده است.

این زشتی می‌تواند ناشی از:

• بریدگی‌ها
• اسکارهای ماندگار
• دفرمه‌شدن پوست
• پارگی یا فرورفتگی بافتی

در صورتی که زخم از نوع موضحه باشد (زخمی که پوست را می‌شکافد و به زیر پوست می‌رسد)، دیه شین برای زشتی ممکن است اعمال شود.

دیه شین

دیه شین، میزان یک هشتادم دیه کامل که این عدد معادل یک‌چهارم ۵٪ دیه کامل است. این دیه مخصوص زمانی است که جای زخم یا عیب، ظاهر را به شکل قابل توجهی زشت کند

زشتی غیرمتعارف

در آسیب‌های بسیار شدید که ظاهر فرد را به طور جدی دگرگون می‌کند، قانون دیه ثابت ندارد و ارش زیاد در نظر گرفته می‌شود. مواردی مثل:

• سوختگی‌های عمیق و گسترده
• پارگی‌های شدید همراه با اسکار برجسته
• آسیب‌های ناشی از اسیدپاشی
• تخریب بافتی شدید در گونه‌ها، لب‌ها یا اطراف فک

در چنین مواردی، زیبایی از نظر قانون به عنوان منفعت ازدست‌رفته شناخته می‌شود و ارش بالا تعیین می‌شود. میزان ارش با نظر پزشکی قانونی و نظر قاضی پرونده مشخص می‌گردد.

تفاوت دیه آسیب‌های دندان (مستقل از فک)

قانون مجازات اسلامی دیه دندان‌ها را جدا از دیه فک در نظر می‌گیرد؛ یعنی حتی اگر فک آسیب ببیند، دیه دندان‌ها جداگانه و کامل محاسبه می‌شود.

دیه دندان‌ها و آسیب‌های مرتبط در سال ۱۴۰۴

در سال ۱۴۰۴، میزان دیه دندان‌ها با توجه به نقش آن‌ها در زیبایی و عملکرد دهان متفاوت است. آسیب‌دیدن دندان‌های جلویی به دلیل تاثیر مستقیم بر چهره و لبخند دیه بیشتری نسبت به دندان‌های عقبی دارد. همچنین برای پارگی لب یا آسیب‌دیدن سینوس‌های مرتبط با دندان، قانون مقادیر جداگانه‌ای از دیه یا ارش تعیین کرده است.

انتخاب مسیر درست با آگاهی از قانون

شناخت دقیق دیه آسیب‌های فک و صورت کمک می‌کند در زمان بروز حادثه، حق خود را آگاهانه و بدون سردرگمی دنبال کنید. با اطلاع از تفاوت دیه‌های مقدر و ارش، می‌توانید دقیق‌تر بدانید هر آسیب چه ارزش قانونی دارد و چگونه باید برای دریافت آن اقدام کنید.