کشف داروی ضدسرطان قدرتمند در بدن قورباغه درختی ژاپنی
دانشمندان به رویکردی نویدبخش برای مقابله با سرطان دست یافتهاند؛ رویکردی که ریشه آن در باکتریهای رودهای یک قورباغه درختی ژاپنی است. در این پژوهش، یکی از سویههای باکتریایی توانست تومورها را در موشها بهطور کامل از بین ببرد، آن هم بدون ایجاد عوارض جانبی شدید.
چرا قورباغهها مورد توجه قرار گرفتند؟
قورباغه درختی ژاپنی بهصورت اتفاقی انتخاب نشد. مدتهاست که مشخص شده دوزیستان و خزندگان بهندرت به سرطان مبتلا میشوند. همین موضوع باعث شد پژوهشگران بررسی کنند آیا انتقال باکتریهای رودهای این جانوران به موشها میتواند اثرات ضدسرطانی داشته باشد یا خیر.
در این مطالعه، در مجموع ۴۵ سویه مختلف باکتریایی که از قورباغهها، سمندرها و مارمولکها بهدست آمده بودند، برای آزمایش انتخاب شدند. از میان آنها، ۹ سویه توانایی قابلتوجهی در مقابله با تومورها از خود نشان دادند.
باکتری شگفتانگیز قورباغهای
در میان تمام این سویهها، یک باکتری استخراجشده از قورباغه بیش از همه جلب توجه کرد. نتایج نشان داد که برخلاف سایر سویهها که تنها برای مدت کوتاهی رشد تومور را مهار میکردند، یک دوز از این باکتری نهتنها باعث کوچک شدن تومورها شد، بلکه در موشهای تحت درمان، تومورها بهطور کامل ناپدید شدند.
نکته شگفتانگیزتر این بود که وقتی ۳۰ روز بعد دوباره سلولهای سرطانی به این موشها تزریق شد، طی یک ماه بعد هیچ توموری در بدن آنها شکل نگرفت.
مکانیسم اثر: حمله مستقیم و تقویت سیستم ایمنی
بررسیهای دقیقتر نشان داد که این باکتری از دو مسیر همزمان عمل میکند. از یک سو مستقیماً به بافت تومور حمله میکند و از سوی دیگر، سیستم ایمنی بدن را فعالتر میسازد. در این فرآیند، سلولهای مهم ایمنی مانند سلولهای T، سلولهای B و نوتروفیلها نقش پررنگتری ایفا میکنند؛ سلولهایی که خط مقدم دفاع بدن در برابر بیماریها هستند.
پژوهشگران معتقدند اثربخشی بالای این باکتری به نحوه تکامل آن بازمیگردد. این میکروارگانیسم برای بقا در محیطهای کماکسیژن سازگار شده است؛ شرایطی که معمولاً در تومورهای سرطانی وجود دارد و باعث تضعیف سلولهای ایمنی و کاهش اثرگذاری داروهای شیمیدرمانی میشود.
ایمنی و مقایسه با درمانهای رایج
بر اساس نتایج اولیه آزمایشها روی حیوانات، این باکتری از نظر ایمنی نیز امیدوارکننده به نظر میرسد. باکتریها بهسرعت از جریان خون موشها پاک شدند، نشانهای از مسمومیت طولانیمدت دیده نشد و اندامهای سالم بدن نیز آسیبی ندیدند.
حتی تزریق این باکتری در کوچک کردن تومورها، عملکرد بهتری نسبت به چند درمان رایج کنونی، از جمله برخی داروهای شیمیدرمانی، داشت.
مسیر پیش رو و چالشهای احتمالی
با وجود این نتایج امیدوارکننده، پژوهشگران تأکید میکنند که هنوز در مراحل ابتدایی کار قرار داریم. برای مشخص شدن اینکه آیا این یافتهها در انسان نیز قابل تکرار هستند یا نه، به آزمایشهای بسیار بیشتری نیاز است.
در برنامههای آینده، قرار است اثر این باکتری روی انواع دیگر سرطانها در مدلهای حیوانی بررسی شود، عملکرد آن در کنار سایر روشهای درمانی سنجیده شود و راههای مختلف رساندن آن به بدن آزمایش گردد.
البته ایمنی، مهمترین چالش پیش روست. این باکتریها در اصل میتوانند در انسان عفونت ایجاد کنند و استفاده درمانی از آنها بدون ایجاد عوارض، نیازمند بررسیهای دقیق و طولانیمدت خواهد بود.
باکتریها؛ سلاحی نو در برابر سرطان
در همین حال، دانشمندان در نقاط مختلف جهان در حال بررسی راههای دیگری برای استفاده از باکتریها در نابودی سلولهای سرطانی هستند و حتی در حال حاضر، نوعی درمان باکتریایی برای برخی موارد سرطان مثانه مورد استفاده قرار میگیرد.
به نظر میرسد قورباغهها و سایر خزندگان نیز در آینده بتوانند به این مجموعه درمانی اضافه شوند و منبعی تازه برای تولید داروهای ضدسرطان باشند.
در پایان، پژوهشگران تأکید میکنند که این یافتهها نشاندهنده ظرفیت عظیم و استفادهنشدهای است که در اکوسیستمهای میکروبی متنوع وجود دارد و اهمیت حفظ تنوع زیستی را در پیشرفت علم پزشکی و نوآوریهای درمانی بیش از پیش برجسته میکند.
این پژوهش در نشریه علمی Gut Microbes منتشر شده است.
