نوزاد را کی بنشانیم + خطرات زود نشاندن نوزاد

یکی از شیرین‌ترین لحظه‌های دوران نوزادی، وقتی است که فرزند کوچک‌تان برای اولین بار می‌نشیند و دنیای اطرافش را از زاویه‌ی جدیدی تماشا می‌کند. این اتفاق نه‌تنها نشانه‌ای از رشد طبیعی اوست، بلکه دل والدین را هم از شادی لبریز می‌کند. اما سوالی که تقریباً همه‌ی پدر و مادرها از خود می‌پرسند این است که: «نوزادم را از چه زمانی می‌توانم بنشانم؟»

واقعیت این است که نشستن نوزاد یک فرآیند طبیعی و تدریجی است که هر کودک به‌صورت متفاوتی آن را تجربه می‌کند. بسیاری از والدین دوست دارند فرزندشان زودتر از بقیه بنشیند، اما عجله در این موضوع گاهی می‌تواند به ستون فقرات یا رشد حرکتی او آسیب بزند. پس بهتر است بدانید نشستن نوزاد فقط زمانی بی‌خطر است که بدنش آماده باشد و به مرحله‌ی لازم از رشد رسیده باشد. در ادامه با تمام نکات مهم در مورد زمان مناسب نشاندن نوزاد، علائم آمادگی، روش‌های تقویت عضلات و اشتباهات رایج والدین آشنا می‌شوید.

نوزاد معمولا از چه سنی می‌تواند بنشیند؟ 🍼

به‌طور معمول، بیشتر نوزادان در سن ۴ تا ۷ ماهگی شروع به تلاش برای نشستن می‌کنند. در ماه‌های ابتدایی زندگی، عضلات گردن و کمر آن‌ها هنوز ضعیف است و نمی‌توانند وزن بالاتنه‌ی خود را نگه دارند. اما با گذشت زمان و انجام حرکات روزمره مثل غلت زدن و بالا آوردن سر، این عضلات به‌تدریج تقویت می‌شوند.

در حدود ۵ ماهگی، بعضی نوزادان می‌توانند برای مدت کوتاهی با تکیه به بالش یا دست والدین بنشینند. اما این نشستن‌ها موقتی و تمرینی است. در بیشتر موارد، در ۶ تا ۷ ماهگی است که نوزاد قادر می‌شود بدون کمک برای چند دقیقه بنشیند. و در نهایت، حدود ۸ تا ۹ ماهگی، اغلب کودکان می‌توانند به‌طور کامل و بدون تکیه‌گاه بنشینند.

توجه کنید که این زمان‌بندی برای هر نوزادی ممکن است متفاوت باشد. اگر فرزندتان کمی دیرتر از بقیه می‌نشیند، جای نگرانی نیست. رشد حرکتی کودکان به عوامل متعددی مانند ژنتیک، تغذیه، میزان خواب و تحرک بستگی دارد.

علائم آمادگی نوزاد برای نشستن 🧸

پیش از اینکه بخواهید نوزاد را بنشانید، باید مطمئن شوید بدنش برای این مرحله آماده است. چند نشانه‌ی ساده وجود دارد که با مشاهده‌ی آن‌ها می‌توانید بفهمید زمان مناسب فرا رسیده است:

1. توانایی نگه داشتن سر: نوزاد باید بتواند سر خود را بدون کمک ثابت نگه دارد. این مهارت معمولاً در حدود ۳ تا ۴ ماهگی شکل می‌گیرد.
2. کنترل بالاتنه: اگر هنگام در آغوش گرفتن، تنه‌ی نوزاد دیگر شل نیست و می‌تواند خودش را نگه دارد، یعنی عضلات کمر و شانه در حال تقویت‌اند.
3. علاقه به محیط اطراف: وقتی نوزاد تلاش می‌کند از حالت خوابیده سرش را بلند کند یا اطراف را نگاه کند، یعنی تمایل طبیعی به نشستن دارد.
4. پایداری در حالت نیمه‌نشسته: اگر هنگام تکیه دادن، نوزاد مدتی تعادلش را حفظ می‌کند، احتمالاً آماده‌ی نشستن است.
5. غلت زدن‌های مکرر: کودکانی که به‌راحتی از پشت به شکم می‌چرخند، معمولاً عضلات کافی برای شروع تمرین نشستن را دارند.

اگر این علائم را مشاهده کردید، می‌توانید با احتیاط تمرین نشستن را آغاز کنید.

چگونه به نوزاد کمک کنیم تا بنشیند؟ 🪑

فرآیند نشستن نوزاد را نباید به او تحمیل کرد، بلکه باید شرایطی فراهم کنید تا خودش به‌تدریج یاد بگیرد. در ادامه چند روش کاربردی برای کمک به او آورده شده است:

1. تمرین «تامی تایم» یا زمان روی شکم: این تمرین ساده باعث تقویت عضلات گردن، بازو و کمر می‌شود. روزی چند دقیقه نوزاد را روی شکم بخوابانید تا خودش سرش را بالا بگیرد.
2. استفاده از تکیه‌گاه نرم: می‌توانید از بالش مخصوص نشستن نوزاد یا حوله‌های نرم استفاده کنید تا هنگام تمرین تعادلش را حفظ کند.
3. کمک با دستان‌تان: وقتی نوزاد را روی زمین می‌نشانید، دست‌هایتان را پشت کمرش بگذارید و به‌مرور حمایت را کمتر کنید تا خودش تعادلش را پیدا کند.
4. استفاده از اسباب‌بازی برای انگیزه: اسباب‌بازی‌های رنگارنگ را جلوی او بگذارید تا سعی کند در حالت نشسته به آن‌ها دست بزند.
5. تکرار با حوصله: هر روز چند دقیقه تمرین کوتاه انجام دهید، اما اگر نوزاد خسته یا بی‌قرار شد، تمرین را متوقف کنید.

اشتباهات رایج والدین هنگام نشاندن نوزاد 🚫

گاهی والدین با نیت خوب اما آگاهی کم، کارهایی انجام می‌دهند که ممکن است به بدن نوزاد آسیب بزند. چند مورد از اشتباهات رایج عبارت‌اند از:

• نشاندن زودهنگام نوزاد: اگر پیش از تقویت عضلات ستون فقرات، او را بنشانید، ممکن است دچار انحراف کمر یا مشکلات حرکتی شود.
• استفاده بیش از حد از صندلی‌های مخصوص: صندلی‌های آموزشی خوب‌اند، اما نباید نوزاد را ساعت‌ها در آن‌ها نگه دارید. این کار رشد طبیعی عضلات را کند می‌کند.
• فشار برای سریع‌تر شدن: هر کودک ریتم رشد خودش را دارد. مقایسه با دیگران فقط استرس والدین را بالا می‌برد.
• نداشتن سطح ایمن: اگر سطح تمرین سخت یا لیز باشد، احتمال زمین خوردن و آسیب وجود دارد. بهتر است از پد نرم یا تشک کودک استفاده کنید.
• غفلت از نظارت: هرگز نوزاد را در حالت نشسته تنها نگذارید، چون ممکن است تعادلش را از دست بدهد و بیفتد.

چه زمانی باید نگران تأخیر در نشستن نوزاد شویم؟ ⚠️

همان‌طور که گفته شد، تفاوت در زمان نشستن بین کودکان طبیعی است، اما در برخی موارد بهتر است با پزشک مشورت کنید.
اگر نوزاد تا ۹ ماهگی هنوز نمی‌تواند بدون کمک بنشیند، یا حتی در حالت نشسته تمایل به خم شدن دارد، ممکن است نیاز به بررسی‌های بیشتری باشد.

همچنین اگر متوجه شدید عضلات بدنش سفت یا بیش از حد شل است، یا در حرکات دیگر مانند غلت زدن هم تأخیر دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. گاهی فیزیوتراپی‌های ساده یا تمرین‌های خانگی زیر نظر متخصص می‌تواند مشکل را برطرف کند.

نقش تغذیه و خواب در یادگیری نشستن 🍎

شاید به نظر نرسد، اما تغذیه و خواب هم در توان حرکتی نوزاد تأثیر مستقیم دارند. نوزادی که از شیر مادر یا شیر خشک باکیفیت تغذیه می‌شود، ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای رشد عضلات را دریافت می‌کند. کمبود موادی مانند کلسیم، آهن و ویتامین D می‌تواند رشد فیزیکی را کند کند.

همچنین خواب کافی باعث ترمیم بافت‌ها و رشد بهتر مغز و عضلات می‌شود. نوزادانی که خواب منظم دارند معمولاً سریع‌تر به مراحل رشدی مثل نشستن یا چهاردست‌وپا رفتن می‌رسند. بنابراین اگر می‌خواهید فرزندتان زودتر بنشیند، به همان اندازه که تمرین مهم است، تغذیه و خواب کافی هم اهمیت دارد.

نشستن نوزاد یکی از مهم‌ترین مراحل رشد حرکتی اوست که نیاز به صبر، آگاهی و حمایت والدین دارد. هر نوزادی زمان خاص خود را برای این مهارت دارد و فشار آوردن یا عجله در این مسیر می‌تواند به او آسیب بزند. با تمرین‌های ساده، محیطی امن و محبت فراوان، می‌توانید به کودک‌تان کمک کنید تا در زمان مناسب و با اعتمادبه‌نفس بنشیند و دنیای اطرافش را از زاویه‌ای جدید کشف کند.

سوالات متداول والدین درباره نشستن نوزاد