گرفتن دست کودک؛ چگونه دست کودک را بگیریم تا کتفش آسیب نبیند؟

گرفتن دست کودک یکی از ساده‌ترین و در عین حال حساس‌ترین رفتارهای روزمره والدین است. کاری که تقریباً همه ما بدون فکر کردن انجام می‌دهیم؛ هنگام عبور از خیابان، در شلوغی، موقع عجله داشتن یا وقتی می‌خواهیم کودک را سریع‌تر همراه خود کنیم. اما همین حرکت به ظاهر ساده، اگر به شکل نادرست انجام شود، می‌تواند باعث آسیبی شود که والدین معمولاً انتظارش را ندارند؛ آسیب به شانه یا همان کتف کودک.

بسیاری از والدین زمانی متوجه اهمیت این موضوع می‌شوند که کودک ناگهان از درد دست یا شانه گریه می‌کند یا دیگر حاضر نیست دستش را بدهد. در این مقاله قرار نیست با اصطلاحات پیچیده پزشکی روبه‌رو شوید، بلکه قدم‌به‌قدم توضیح می‌دهیم چرا گرفتن نادرست دست کودک خطرناک است، چه کودکانی بیشتر در معرض آسیب هستند و چطور می‌توانیم دست کودک را طوری بگیریم که هم ایمن باشد و هم آرامش‌بخش.

در بدن کودکان، به‌ویژه در سنین پایین، مفاصل هنوز به استحکام بزرگسالان نرسیده‌اند. شانه کودک ساختاری نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتر دارد و رباط‌هایی که استخوان‌ها را کنار هم نگه می‌دارند، هنوز کاملاً قوی نشده‌اند. به همین دلیل کشیدن ناگهانی دست کودک، آویزان کردن او از دست یا بلند کردنش فقط با یک دست، می‌تواند باعث جابه‌جایی خفیف مفصل شانه شود. این اتفاق گاهی با درد شدید همراه است و گاهی هم فقط باعث ناراحتی و ترس کودک می‌شود، اما در هر دو حالت تجربه ناخوشایندی برای او خواهد بود.

یکی از اشتباهات رایج، کشیدن دست کودک هنگام لجبازی یا ایستادن ناگهانی اوست. وقتی کودک وسط راه می‌ایستد و شما برای جلوگیری از خطر یا دیر رسیدن، دستش را محکم می‌کشید، بیشترین فشار دقیقاً به شانه منتقل می‌شود. همین حرکت ساده می‌تواند باعث آسیب شود، مخصوصاً اگر کودک زیر پنج سال باشد. در این سن، مفصل شانه بیش از هر زمان دیگری آسیب‌پذیر است.

روش درست گرفتن دست کودک بیشتر از آنچه فکر می‌کنیم به آرامش و آگاهی ما بستگی دارد. بهتر است به جای گرفتن دست از مچ یا کشیدن بازو، کف دست کودک را در دست بگیریم، طوری که انگشتانمان به نرمی دور دست او حلقه شود. اگر لازم است کنترل بیشتری داشته باشیم، گرفتن ساعد کودک (بخش بین مچ و آرنج) انتخاب امن‌تری نسبت به مچ دست است. این کار فشار را پخش می‌کند و اجازه نمی‌دهد نیروی ناگهانی فقط روی شانه وارد شود.

در موقعیت‌هایی مثل عبور از خیابان، بهتر است کمی خم شویم تا ارتفاع دست ما و کودک به هم نزدیک‌تر شود. وقتی دست کودک بالاتر از سطح شانه‌اش کشیده می‌شود، احتمال آسیب افزایش پیدا می‌کند. ساده‌ترین راه کاهش خطر این است که خودمان را به سطح او نزدیک کنیم، نه اینکه او را به سمت بالا بکشیم.

بعضی رفتارها به‌طور کامل باید کنار گذاشته شوند. بلند کردن کودک از زمین فقط با یک دست، چرخاندن کودک در هوا با گرفتن دست‌ها، یا شوخی‌هایی مثل آویزان کردن او، همگی فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کنند. حتی اگر کودک بخندد و به نظر برسد خوشش آمده، بدن او آماده تحمل این فشارها نیست. این موضوع به‌ویژه درباره کودکانی که جثه لاغرتر یا مفاصل شل‌تری دارند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

اگر کودک شما سابقه درد در شانه یا بازو داشته، یا بعد از گرفتن دست، از درد شکایت می‌کند، بهتر است حساس‌تر باشید. نشانه‌هایی مثل گریه ناگهانی، نگه داشتن دست کنار بدن و امتناع از حرکت دادن آن می‌تواند علامت آسیب باشد. در این شرایط، فشار دادن یا امتحان کردن دست کار درستی نیست و مراجعه به پزشک بهترین تصمیم است.

نکته مهم دیگر، آموزش غیرمستقیم به کودک است. وقتی به او یاد می‌دهید کنار شما راه برود، به علائم محیط توجه کند و در مواقع خطر بایستد، نیاز به کشیدن دست او کمتر می‌شود. ارتباط کلامی، نگاه کردن به مسیر و هماهنگی با کودک، نقش بزرگی در پیشگیری از این آسیب‌ها دارد. گرفتن دست کودک فقط یک ابزار ایمنی نیست؛ بخشی از ارتباط عاطفی شما با اوست و هرچه آرام‌تر و آگاهانه‌تر باشد، احساس امنیت بیشتری به کودک منتقل می‌کند.

در نهایت، باید پذیرفت که بسیاری از آسیب‌های شانه کودکان از روی بی‌اطلاعی رخ می‌دهد، نه بی‌توجهی. با کمی تغییر در عادت‌های روزمره، می‌توان خطر را به حداقل رساند و همزمان، حس اعتماد و آرامش کودک را حفظ کرد.

سؤالات متداول