راز تصویربرداری دقیق با ام آر آی چیست و چطور انجام می شود؟
در دنیای تصویربرداری پزشکی، یکی از دقیق ترین و پیشرفته ترین روش ها ام آر آی است. اگر می‌خواهی بدانی ام آر آی چیست، باید گفت مخفف عبارت «Magnetic Resonance Imaging» است که به معنی تصویربرداری تشدید مغناطیسی می‌باشد.
این روش به کمک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، تصاویری دقیق از اندام‌ها، بافت‌ها و حتی جریان خون ارائه می‌دهد، بدون آن که نیازی به جراحی یا پرتو ایکس باشد.
فناوری ام آر آی چطور کار میکند؟
MRI با ایجاد یک میدان مغناطیسی بسیار قوی، مولکول‌های آب موجود در بدن را تحریک میکند. سپس با استفاده از امواج رادیویی، داده‌هایی دریافت می‌شود که توسط کامپیوتر پردازش شده و به تصویر تبدیل می‌شوند.
در نتیجه می‌توان ساختارهای داخلی بدن مانند مغز، نخاع، قلب، مفاصل، عضلات و حتی توده‌های غیر طبیعی را به دقت بررسی کرد.
مزایای MRI نسبت به سایر روش های تصویربرداری
یکی از مهم‌ترین مزایای این روش، نداشتن پرتوهای یونیزه کننده مانند سی‌تی‌اسکن یا رادیولوژی است. به همین دلیل برای افراد آسیب‌پذیرتر مثل کودکان، زنان باردار یا کسانی که نیاز به تصویربرداری مکرر دارند، انتخابی ایمن‌تر به شمار می‌رود.
از دیگر مزایای آن می‌توان به کیفیت تصویر بالا، تشخیص دقیق ضایعات مغزی و نخاعی و ارزیابی کامل تاندون‌ها و لیگامان‌ها اشاره کرد.
آیا ام آر آی خطرناک است؟
خیر، در اکثر موارد ایمن است. با این حال، افرادی که در بدنشان اشیای فلزی مانند ضربان‌ساز قلب، پلاتین، یا پیچ‌های جراحی دارند، ممکن است نتوانند از این روش استفاده کنند.
همچنین در افرادی که دچار ترس از فضاهای بسته هستند (کلاستروفوبیا)، ممکن است نیاز به آرام‌بخش قبل از انجام ام آر آی باشد.
مدت زمان و شرایط آمادگی برای ام آر آی
انجام MRI معمولاً بین 15 تا 60 دقیقه زمان می‌برد و بسته به ناحیه مورد بررسی، گاهی نیاز به تزریق ماده حاجب گادولینیوم وجود دارد تا وضوح تصاویر افزایش یابد.
پیش از تصویربرداری، لازم است تمامی اجسام فلزی مانند زیورآلات، ساعت، کارت‌های بانکی و گوشی همراه از بدن جدا شود.
کاربردهای رایج MRI در پزشکی
- بررسی آسیب‌های مغزی و سکته
- تشخیص تومورهای سرطانی
- ارزیابی درد مزمن مفاصل یا ستون فقرات
- بررسی ساختار قلب و عروق
- شناسایی پارگی تاندون و رباط در ورزشکاران
اقدامات ضروری قبل از انجام
یکی از اصلی‌ترین نکاتی که باید پیش از ورود به دستگاه MRI رعایت شود، حذف تمامی اشیای فلزی از بدن است. چون میدان مغناطیسی قوی این دستگاه، جذب فلزات را ممکن می‌سازد و می‌تواند هم به فرد آسیب بزند و هم تصاویر را خراب کند.
نکاتی که باید پیش از MRI انجام دهید:
- در صورت بارداری یا احتمال آن، قبل از تصویربرداری با پزشک مشورت کنید.
- تمام زیورآلات، ساعت، گوشواره، دستبند، حلقه و گیره مو را در بیاورید.
- اگر دارای پروتز، پلاتین، ضربان‌ساز قلب یا هر وسیله فلزی کاشته‌شده در بدن هستید، حتما به تکنسین اطلاع دهید.
- اگر دچار ترس از محیط بسته هستید، قبل از MRI با پزشک درباره استفاده از آرام‌بخش صحبت کنید.
- در صورت نیاز به ام آر آی با تزریق، باید از چند ساعت قبل چیزی نخورید یا نیاشامید (بسته به دستور پزشک).
- برخی بیماران دیابتی باید داروهای خاص خود را پیش از MRI با تزریق، قطع یا تنظیم کنند.
مراقبت‌ها و توصیه‌ها بعد از ام آر آی
در بیشتر موارد، بعد از MRI نیاز به مراقبت خاصی نیست. با این حال، اگر ماده حاجب تزریق شده باشد، بدن شما باید آن را از طریق کلیه‌ها دفع کند و توصیه می‌شود که آب بیشتری بنوشید.
نکات مراقبتی بعد از ام آر آی:
- اگر دارویی برای آرام‌بخش دریافت کرده‌اید، تا پایان اثر دارو رانندگی نکنید.
- در صورت تزریق گادولینیوم، طی ۲۴ ساعت آینده مایعات بیشتری مصرف کنید.
- در صورت بروز علائمی مانند خارش، سرگیجه، تهوع یا تنگی نفس پس از در صورت تزریق گادولینیوم، طی ۲۴ ساعت آینده مایعات بیشتری مصرف کنید. با تزریق، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
- نتیجه ام آر آی معمولاً طی چند روز آماده می‌شود و بهتر است آن را با پزشک متخصص تفسیر کنید، نه به صورت خوددرمانی.
نکات تکمیلی
در برخی موارد، دستگاه‌های ام آر آی مجهز به موسیقی یا هدفون برای کاهش اضطراب هستند.
- زمان متوسط انجام ام آر آی حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه است.
- اگر در حین MRI دچار ناراحتی شدید، می‌توانید با فشردن دکمه اضطراری به تکنسین اطلاع دهید.
- برخی ام آر آی‌ها مثل مغز، نیاز به بی‌حرکتی کامل برای تصویربرداری دقیق‌تر دارند.
درک صحیح از این که MRI چیست و رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از آن، نقش بسیار مهمی در کیفیت نتایج و سلامت فرد دارد. با رعایت نکات گفته‌شده می‌توان اطمینان داشت که فرآیند تصویربرداری بدون خطر، با دقت بالا و در آرامش انجام می‌شود. توجه به شرایط خاص هر بیمار و مشورت با پزشک، از مهم‌ترین گام‌ها برای تصویربرداری موفق با MRI است.
سوالات متداول
1. آیا باید ناشتا باشم قبل از ام آر آی؟
در ام آر آی‌های معمولی، نیازی به ناشتا بودن نیست. اما اگر MRI با تزریق انجام شود، ممکن است به ناشتا بودن نیاز باشد. پزشک یا تکنسین این موضوع را اطلاع می‌دهد.
2. بعد از ام آر آی می‌توانم به کارهای روزمره ادامه دهم؟
بله، اگر ماده حاجب دریافت نکرده باشید و آرام‌بخش استفاده نکرده باشید، می‌توانید فعالیت‌های روزمره را ادامه دهید.
3. آیا انجام ام آر آی برای کودکان بی‌خطر است؟
بله، ام آر آی در کودکان نیز ایمن است، ولی ممکن است نیاز به بیهوشی یا آرام‌بخش داشته باشند تا بتوانند بی‌حرکت بمانند.
4. آیا ام آر آی درد دارد؟
خیر، ام آر آی کاملاً بدون درد است. تنها در برخی موارد با ایجاد صداهای بلند همراه است که با هدفون یا گوش‌گیر کنترل می‌شود.
5. فرق ام آر آی با سی تی اسکن چیست؟
سی تی اسکن از اشعه ایکس استفاده میکند، اما ام آر آی میدان مغناطیسی دارد. ام آر آی برای بررسی بافت نرم و مغز دقت بالاتری دارد.
