نوآوری در پزشکی ؛ تبیین مسیر حرکت به سمت پژوهش های کربردی و ثبت اختراع در علوم پزشکی در گفتگو با دکتر سارا ارزانی
خبرنگار: مهلا صفاری
در سال های اخیر شاهد هستیم موج جدیدی از حرکت به سمت نوآوری در میان اساتید، فارغ التحصیلان و دانشجویان علوم پزشکی شکل گرفته است.
این موج جدید که هم در استفاده از تکنولوژی های روز در درمان و هم در حرکت به سمت انجام پژوهش های کابردی و تأسیس استارتاپ ها و شرکت های دانش بنیان بروز پیدا کرده نوید پیشرفت هرچه بیشتر در سطح بین المللی را در دلها با وجود تمام مشکلات زنده نگه داشته است.
برای تبیین راه تبدیل شدن از یک پزشک محقق به یک پزشک مخترع و سپس به یک پزشک فناور به سراغ دکتر سارا ارزانی رفته ایم. خانم دکتر ارزانی که دندانپزشک و فارغ التحصیل دانشکده دندانپزشکی خوراسگان اصفهان است توانسته در سال های اخیر به موفقیت ها و افتخاراتی کسب کند.
دو هفته قبل با خبر شدیم ایشان توانسته اند با مدیریت تیم خود و با شرکت در مسابقات مخترعین در کالیفرنیا آمریکا (مسابقات سیلیکون ولی) مدال برنز را کسب کنند.
این افتخار در کنار دو مدال مسابقات اختراعات در سوئیس، پژوهشگر برتر دانشجویی، تأسیس شرکت نوآور در اصفهان و مدیرت و اجرای چند پژوهش های کاربردی ما را تشویق کرد تا با سرکار خانم دکتر ارزانی، محقق برجسته و درعین حال جوان ایرانی صحبتی داشته باشیم.
خبرنگار: چرا پژوهشگران حوزه علوم پزشکی بهتر است به سمت پژوهش های کاربردی و سپس تولید ارزش افزوده از آن حرکت کنند؟
دکتر ارزانی: پاسخ این سوال را از دوجنبه توضیح می دهم، یکی از دید پژوهشگران و دیگری از دید نظام سلامت و جامعه.
در دنیای حاضر که سرعت تولید علم به صورت نمایی رشد می کند، تمایز پیدا کردن در جامعه علمی صرفا به تولید مقالات بستگی ندارد. آنچه در دانشگاه ها و مراکز علمی پیشرفته دیده می شود کمک به پژوهشگران است تا از نتایج پژوهش های خود برای طراحی آینده استفاده کنند. در این مراکز پژوهش هایی بیشترین کمک را دریافت میکنند که برای حل یک مشکل طراحی شده باشند. این یکی از دلایلی است که میتوان به پیشرفت های بزرگ بعضی از کشورها یا تولد غول های تکنولوژی نسبت داد.
البته از آن چه سودآوری برای پژوهشگر در نتیجه دریافت گرنت، تولید و تجاری سازی، جوایز مختلف و دریافت اعتبار بین المللی است نمی توان به سادگی گذشت.
از طرفی در شرایطی که نظام سلامت با چالش‌هایی مانند بیماری‌های نوظهور، کمبود منابع، و نیاز به درمان‌های نوین مواجه است، پژوهش‌های کاربردی می‌توانند به تولید داروهای مؤثر، تجهیزات پزشکی پیشرفته، و روش‌های درمانی بهینه منجر شوند. این رویکرد نه‌تنها کیفیت زندگی بیماران را ارتقا می‌دهد، بلکه موجب افزایش بهره‌وری در نظام درمانی و کاهش هزینه‌های سلامت می‌شود.
خبرنگار: به نظر شما یک پژوهشگر علوم پزشکی چه مسیری برای رسیدن به یک نوآوری در پیش رو دارد؟
دکتر ارزانی: یک پژوهشگر علوم پزشکی برای رسیدن به نوآوری باید مسیری چندمرحله‌ای، هدفمند و میان‌رشته‌ای را طی کند. این مسیر با شناسایی یک نیاز یا چالش واقعی در سلامت آغاز می‌شود مثلاً درمان یک بیماری مقاوم، بهبود روش‌های تشخیص، یا ارتقای کیفیت مراقبت‌های پزشکی. سپس با مطالعه دقیق منابع علمی، تحلیل داده‌ها و طراحی پژوهش‌های اولیه، ایده‌ای نو شکل می‌گیرد. در ادامه، پژوهشگر باید وارد مرحله‌ی آزمایش، اعتبارسنجی و توسعه نمونه اولیه شود؛ این مرحله که نیازمند تشکیل تیم و همکاری با متخصصان حوزه‌های مهندسی، داروسازی، یا فناوری اطلاعات است انجام می شود. در مزحله بعد لازم است تا پژوهشگر و تیم ایشان اقدام به ثبت اختراع در مراجع رسمی کنند تا از ایده و محصول شان محافظت شود.
پس از اثبات اثربخشی و ایمنی نوآوری، مرحله‌ی تجاری‌سازی و انتقال فناوری آغاز می‌شود. اینجا پژوهشگر باید با مراکز رشد، شرکت‌های دانش‌بنیان، و نهادهای قانون‌گذار تعامل کند تا محصول یا خدمت نهایی وارد بازار شود.
خبرنگار: چه مراکزی نقش حمایتی از پژوهشگران را در مسیر نوآوری و تجاری سازی بر عهده دارند؟
دکتر ارزانی: در مسیر نوآوری و تجاری‌سازی، پژوهشگران می‌توانند از سه نوع مرکز حمایتی بهره‌مند شوند: مراکز رشد دانشگاهی که با ارائه فضای کاری، مشاوره و آموزش‌های تخصصی، زمینه‌ساز تبدیل ایده به محصول هستند؛ پارک‌های علم و فناوری که با زیرساخت‌های حرفه‌ای و شبکه‌های سرمایه‌گذاری، توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان را تسهیل میکنند؛ و مراکز نوآوری خصوصی که با تمرکز بر حوزه‌های تخصصی و فناوری ها یا راه حل های نو خدماتی چون جذب سرمایه‌گذار، منتورینگ و فضای کار اشتراکی را فراهم می‌سازند. این مراکز به‌طور مکمل، مسیر پژوهش تا بازار را برای نوآوران هموار میکنند.
خبرنگار: در پایان از سرکار خانم دکتر ارزانی برای این قبول دعوت این گفتگوی ارزشمند تشکر میکنیم. و امیدواریم این مصاحبه به علاقه مندان به این حوزه کمک شایانی کند.
