پتوز چشم چیست؟ بهترین روش درمان افتادگی پلک
پتوز یا افتادگی پلک فقط یک مشکل زیبایی نیست؛ در بسیاری از مواقع این موضوع باعث محدود شدن میدان دید، سردرد و خستگی چشم میشود. گاهی پتوز بهصورت ژنتیکی از زمان تولد وجود دارد و گاهی بر اثر افزایش سن، بهتدریج ایجاد میشود. در ادامه این مقاله بهصورتکامل توضیح میدهیم که پتوز چشم چیست و روشهای درمان آن را بررسی میکنیم.
پتوز چشم چیست؟
پتوز یا افتادگی پلک، به حالتی گفته میشود که پلک بالایی پایینتر از حالت طبیعی خود قرار بگیرد و بخشی از چشم و یا مردمک را بپوشاند. افتادگی پلک خفیف باعث میشود چهره خسته و غمگین بهنظر برسد. بااینحال افتادگی شدید پلک، میدان دید را محدود میکند و باید حتماً با جراحی رفع شود.
عضله لواتور (Levator muscle) مسئول بالا بردن پلک بالایی است. وقتی این عضله بهدرستی کار نکند یا ضعیف شود، پلک دچار افتادگی میشود. به همین دلیل افتادگی پلک، نوعی مشکل عضلانیعصبی محسوب میشود. برای رفع این مشکل، گاهی پزشک عمل عمل لیفت چشم انجام میدهد. این جراحی معمولا روی پلک بالا یا ناحیه بیرونی چشم (شقیقه) انجام میشود و افتادگی پلک و چینوچروکها را برطرف میکند.
انواع پتوز چشم؛ مادرزادی و اکتسابی
پتوز چشم براساس زمان بروز و علت ایجاد، به ۲ دسته مادرزادی و اکتسابی تقسیم میشود. در ادامه این ۲ نوع افتادگی پلک را بررسی میکنیم.
پتوز چشم مادرزادی
پتوز مادرزادی در زمان تولد بهدلیل رشد ناقص یا ضعف عضله لواتور ایجاد میشود. این مشکل با افزایش سن خودبهخود بهتر نمیشود و در برخی موارد در صورت درمان نشدن، باعث تنبلی چشم و اختلال بینایی میشود.
در درمان پتوز مادرزادی، زمان انجام جراحی به میزان افتادگی پلک و تأثیر آن بر عملکرد بینایی بستگی دارد. در موارد شدید که خطر اختلال بینایی یا تنبلی چشم وجود دارد، مداخله جراحی در سنین پایینتر ضروری است؛ در موارد خفیفتر، میتوان انجام جراحی اصلاح پتوز را به سنین بالاتر، معمولاً حدود ۴ تا ۱۰ سالگی، موکول کرد. بهطور کلی، به تعویق انداختن جراحی تا ۱۸ سالگی توصیه نمیشود، مگر در شرایطی که مداخله جنبهٔ زیبایی داشته باشد و بلفاروپلاستی بهعنوان بخشی از درمان مدنظر قرار گیرد. اگر این سوال برایتان مطرح شده است که بلفاروپلاستی چیست، باید پاسخ دهیم در این جراحی، پزشک افتادگی پلک بالا، پف زیر چشم و چینوچروکهای اطراف آن را کاملا اصلاح میکند.
پتوز چشم اکتسابی
پتوس اکتسابی در دوران کودکی یا بزرگسالی ایجاد میشود. دلیل این مشکل، افزایش سن، اختلال عصبی، عضلانی یا جراحی و ضربه است.
- افزایش سن: با بالا رفتن سن، عضله لواتور بهتدریج شل میشود و پلک افتادگی پیدا میکند.
- پتوز عصبی: این مشکل بر اثر آسیب یا اختلال در اعصاب کنترلکننده پلک ایجاد میشود.
- مشکل عضلانی: در بیماریهایی که باعث ضعف عضلهها میشوند (مانند میاستنی گراویس) پلک هم دچار افتادگی میشود.
- وزن اضافی روی پلک: گاهی بهدلیل وجود کیست یا تومور، وزن اضافی روی پلک بالا وجود دارد و باعث افتادگی آن میشود.
- جراحی یا ضربه: برخی جراحیهای چشمی (مثل عمل آبمروارید) یا ضربه به چشم باعث ایجاد پتوز میشوند.
این دلایل باعث بروز پتوز اکتسابی میشوند؛ اگر افتادگی پلک درمان نشود، پتوز شدید بهوجود میآید و میدان دید را محدود میکند.
نشانههای پتوز و افتادگی پلک
نشانههای پتوز چشم براساس شدت افتادگی و علت ایجاد، متفاوت هستند. در برخی افراد، پتوز فقط بر زیبایی چهره تاثیر میگذارد؛ اما در موارد شدیدتر، عملکرد چشم و بینایی را تحتتاثیر قرار میدهد. در ادامه شایعترین علامتهای پتوز را بررسی میکنیم.
- پایینتر بودن پلک بالا نسبت به حالت طبیعی
- کاهش میدان دید بهویژه هنگام نگاه کردن به سمت بالا
- خستگی چشم (بهدلیل تلاش چشم برای باز نگه داشتن پلکها)
- بالا بردن ناخودآگاه ابروها یا عقب دادن سر برای بهتر دیدن
- احساس سنگینی پلک
- خوابآلود بهنظر رسیدن چشمها
- سردرد یا درد ناحیه پیشانی و گردن
این موارد از نشانههای رایج پتوز هستند؛ در صورت مشاهده این علائم، باید هرچه سریعتر برای درمان اقدام کنید.
بهترین روشهای درمان افتادگی پلک؛ روشهای غیرتهاجمی و جراحی
بهطورکلی ۲ روش اصلی برای درمان افتادگی چشم وجود دارد: روشهای غیرجراحی مانند استفاده از قطرههایی خاص و جراحی پتوز چشم. پزشک برای انتخاب روش درمان پتوز چشم، به شدت افتادگی پلک، سن و میزان تاثیر این مشکل بر بینایی توجه میکند.
درمان پتوز چشم با روشهای کمتهاجمی
زمانیکه به دلایل پزشکی امکان عمل پتوز وجود نداشته یا افتادگی پلک خفیف باشد، پزشک بهجای جراحی، روشهای غیرتهاجمی زیر را پیشنهاد میدهد:
- قطرههای چشمی مخصوص: این قطرهها باعث بالا رفتن موقتی پلک میشوند؛ البته این روش دائمی نیست و فقط هنگام مصرف قطره تاثیر دارد.
- عینک با نگهدارنده پلک (Eyelid Crutch): این وسیله نوعی عینک است که پلک افتاده را بالا نگه میدارد.
- درمان بیماری زمینهای: اگر دلیل پتوز، بیماریهایی مثل میاستنی گراویس یا مشکل عصبی باشد، با درمان بیماری اصلی، افتادگی پلک تا حدودی بهبود پیدا میکند.
توجه داشته باشید که این روشها، درمان دائمی پتوز چشم نیستند و تنها راه دائمی رفع این مشکل، جراحی است.
جراحی پتوز چشم؛ تنها راه قطعی درمان این مشکل
اگر پتوز باعث اختلال بینایی، محدود شدن میدان دید و خستگی چشم شده باشد، تنها راه درمان آن، جراحی است. جراحی پتوز چشم معمولاً بهصورت سرپایی انجام میشود و نیاز به بستری ندارد. در این جراحی، پزشک با تنظیم عضله بالابرنده پلک، کاری میکند که پلک در جای طبیعی خود قرار بگیرد.
اگر عضله بالابرنده پلک ضعیف باشد، پزشک پلک را به عضله پیشانی وصل میکند تا با حرکت ابروها، پلک بالا برود. همچنین پزشک برش جراحی پتوز را در چین طبیعی پلک ایجاد میکند تا جای آن مشخص نباشد.
انتخاب روش مناسب رفع پتوز چشم با مشورت پزشک متخصص
پتوز چشم یا افتادگی پلک، علاوهبر اختلال در عملکرد طبیعی چشمها، زیبایی چهره را نیز تحتتاثیر قرار میدهد. این عارضه بهدلیل ضعف عضله پلک، افزایش سن، مشکل عصبی و عضلانی و گاهی بهصورت مادرزادی ایجاد میشود. پزشک با بررسی میزان افتادگی پلک و سن، روش درمان مناسب را پیشنهاد میدهد. بااینحال تنها روش قطعی رفع پتوز، جراحی است.
پیشنهاد میکنیم برای مشاوره و جراحی پلک به دکتر غلامحسین غرابی مراجعه کنید. ایشان فوقتخصص جراحی پلاستیک، زیبایی و ترمیمی هستند و بیشتر از ۲۴ سال در این حوزه فعالیت کردهاند. دکتر غرابی انواع جراحیهای صورت و اندام را انجام میدهند و در طی سالهای فعالیت خود، رضایت زیباجویان را کسب کردهاند.
