خونریزی شبکیه چشم | علل، علائم، درمان و پیشگیری

خونریزی شبکیه چشم یکی از مشکلات مهم چشمی است که در آن خونریزی در لایه های شبکیه رخ می دهد. شبکیه بخشی از چشم است که وظیفه دریافت نور و ارسال پیام های بینایی به مغز را دارد. هرگونه آسیب یا خونریزی در این ناحیه می تواند منجر به اختلال در بینایی یا حتی نابینایی شود. خونریزی شبکیه چشم می تواند ناشی از بیماری های زمینه ای مانند دیابت، فشار خون بالا یا آسیب های چشمی باشد و در صورت عدم درمان به موقع پیامدهای جدی ایجاد کند.

علت های خونریزی شبکیه چشم

عوامل متعددی می توانند باعث بروز خونریزی شبکیه چشم شوند. برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:

• دیابت: یکی از شایع ترین علت هاست که به دلیل آسیب به عروق خونی شبکیه رخ می دهد و به نام رتینوپاتی دیابتی شناخته می شود.
• فشار خون بالا: فشار زیاد در عروق خونی می تواند باعث پارگی مویرگ ها و خونریزی شبکیه شود.
• آسیب های چشمی: ضربه مستقیم به چشم یا سقوط می تواند باعث خونریزی ناگهانی شود.
• اختلالات انعقادی خون: بیماری هایی که بر لخته شدن خون اثر می گذارند نیز احتمال خونریزی را افزایش می دهند.
• سایر بیماری ها: مثل انسداد ورید شبکیه یا کم خونی شدید.

طبق بررسی های منتشر شده بیماری های سیستمیک مانند دیابت و فشار خون علت اصلی بیش از ۷۰ درصد موارد خونریزی شبکیه هستند.

علائم خونریزی شبکیه چشم

علائم این عارضه بسته به شدت و محل خونریزی متفاوت است. شایع ترین علائم شامل:

• تاری دید ناگهانی
• دیدن لکه های سیاه یا سایه در میدان دید
• کاهش دید در بخشی از میدان بینایی
• از دست دادن کامل بینایی در موارد شدید

در برخی موارد خونریزی های کوچک بدون علامت هستند و تنها در معاینه چشم پزشک تشخیص داده می شوند.

روش های تشخیص

تشخیص خونریزی شبکیه چشم نیازمند بررسی های تخصصی است. چشم پزشک معمولاً از این روش ها استفاده می کند:

• افتالموسکوپی: بررسی مستقیم شبکیه با دستگاه.
• تصویربرداری OCT: نشان دادن لایه های شبکیه و محل دقیق خونریزی.
• آنژیوگرافی فلورسئین: بررسی جریان خون در عروق شبکیه.

روش های درمان خونریزی شبکیه چشم

درمان بستگی به علت اصلی خونریزی دارد. به همین دلیل قبل از هر اقدامی باید بیماری زمینه ای مشخص شود. روش های درمانی عبارتند از:

• درمان دارویی: داروهای ضد فشار خون یا داروهای کنترل قند خون برای بیماران مبتلا به دیابت و فشار خون.
• تزریق داخل چشمی: این داروها باعث کاهش نشت عروقی و خونریزی می شوند.
• لیزر درمانی: در موارد رتینوپاتی دیابتی یا انسداد وریدی شبکیه برای جلوگیری از آسیب بیشتر استفاده می شود.
• جراحی ویترکتومی: در موارد خونریزی شدید زجاجیه که مانع دید می شود، جراحی برای پاکسازی خون الزامی است.

بیش از ۶۰ درصد بیماران با تزریق داخل چشمی بهبود قابل توجهی در بینایی خود تجربه می کنند.

پیشگیری از خونریزی شبکیه چشم

پیشگیری نقش مهمی در سلامت شبکیه دارد. برخی اقدامات کلیدی شامل:

• کنترل دقیق قند خون در بیماران دیابتی
• پایش منظم فشار خون
• استفاده از محافظ چشم در محیط های پرخطر
• معاینه دوره ای توسط چشم پزشک، به ویژه برای افراد در معرض خطر

تأثیر خونریزی شبکیه چشم بر زندگی روزمره

این عارضه می تواند فعالیت های روزانه مانند رانندگی، مطالعه یا کار با رایانه را مختل کند. افراد مبتلا ممکن است نیازمند تغییر سبک زندگی و استفاده از وسایل کمک بینایی شوند. همچنین فشار روانی ناشی از کاهش بینایی می تواند منجر به اضطراب یا افسردگی شود.

تفاوت خونریزی شبکیه چشم با سایر مشکلات چشمی

بسیاری از افراد خونریزی شبکیه را با خونریزی زیر ملتحمه یا مشکلاتی مانند جداشدگی شبکیه اشتباه می گیرند. خونریزی زیر ملتحمه معمولاً قرمزی سطحی در چشم ایجاد می کند و خطر کمتری دارد، در حالی که خونریزی شبکیه چشم در لایه داخلی چشم اتفاق می افتد و می تواند مستقیماً بر بینایی اثر بگذارد.

گروه های پرخطر

• بیماران دیابتی با سابقه طولانی بیماری
• افراد مبتلا به فشار خون بالا یا نوسانات شدید فشار خون
• ورزشکاران رشته های پرفشار یا کسانی که دچار ضربه چشمی می شوند
• سالمندان به دلیل شکنندگی عروق
• افراد با سابقه اختلالات انعقادی یا مصرف داروهای رقیق کننده خون مثل وارفارین

عوارض و پیامدهای خونریزی شبکیه

اگر خونریزی به موقع تشخیص داده نشود، می تواند منجر به:

• کاهش دائمی بینایی
• ایجاد اسکار روی شبکیه که مانع دید شفاف می شود
• جداشدگی شبکیه در موارد شدید
• نابینایی کامل در صورت پیشرفت بیماری

مطالعه ای نشان داد که تا ۳۰ درصد بیماران با خونریزی شدید شبکیه در صورت عدم درمان به موقع، دچار کاهش دائمی دید می شوند.

مراقبت های خانگی و سبک زندگی

اگرچه درمان اصلی باید توسط پزشک انجام شود، اما رعایت برخی توصیه ها در زندگی روزمره می تواند روند بهبودی را تسهیل کند:

• مصرف غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان مانند سبزیجات برگ سبز، هویج و مرکبات
• پرهیز از مصرف دخانیات و الکل که گردش خون شبکیه را مختل می کنند
• ورزش سبک مانند پیاده روی برای بهبود جریان خون
• کنترل وزن و پیشگیری از چاقی به منظور کاهش فشار بر عروق خونی
• محدودیت های غذایی در بیماران پرخطر
• کاهش مصرف نمک برای بیماران مبتلا به فشار خون
• پرهیز از مصرف بیش از حد قند و شیرینی جات برای بیماران دیابتی
• مصرف متعادل چربی های سالم (مانند امگا ۳) و اجتناب از غذاهای پرچرب و سرخ شده

خونریزی شبکه چشم یک عارضه جدی است که می تواند دید فرد را به شدت تهدید کند. این مشکل بیشتر در افراد مبتلا به دیابت و فشار خون بالا مشاهده می شود، اما عوامل دیگری مانند آسیب های چشمی یا اختلالات انعقادی نیز می توانند آن را ایجاد کنند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می تواند خطر نابینایی را کاهش دهد. بنابراین، افرادی که در معرض خطر هستند باید معاینات منظم چشم پزشکی را جدی بگیرند.

سوالات متداول