عوارض غش کردن | چه بر سر مغز و بدن می‌آید؟

غش کردن یا بیهوشی کوتاه‌مدت یکی از تجربه‌هایی است که بسیاری از افراد حداقل یک‌بار در طول زندگی آن را تجربه می‌کنند. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که جریان خون کافی به مغز نمی‌رسد و فرد برای چند لحظه هوشیاری خود را از دست می‌دهد. هرچند بیشتر موارد غش کردن خطرناک نیستند و فرد ظرف چند ثانیه یا چند دقیقه به حالت طبیعی برمی‌گردد، اما نباید از کنار آن ساده گذشت. گاهی این اتفاق نشانه‌ای از یک مشکل پنهان در بدن است و در برخی افراد می‌تواند عوارض قابل‌توجهی ایجاد کند. به همین دلیل آشنایی با عوارض غش کردن، زمان‌های هشداردهنده و نکاتی که باید بعد از بیهوشی لحظه‌ای رعایت شود، اهمیت زیادی دارد.

غش کردن می‌تواند در شرایط مختلفی رخ دهد؛ از ترس ناگهانی و دیدن صحنه‌های ناراحت‌کننده گرفته تا ایستادن طولانی‌مدت، کم‌خونی، کاهش ناگهانی قند خون، گرمازدگی، کم‌آبی بدن یا حتی فشار کاری و استرس شدید. همین تنوع در علت‌ها باعث می‌شود که عوارض غش کردن نیز در افراد مختلف متفاوت باشد. برای بعضی افراد غش کردن تنها یک اتفاق گذراست، اما برای برخی دیگر آغاز مشکلاتی است که اگر به آن رسیدگی نشود ادامه‌دار خواهد شد.

یکی از مهم‌ترین عوارض غش کردن، آسیب‌های جسمی ناشی از افتادن است. فردی که در لحظه بیهوش می‌شود هیچ کنترلی بر روی زمین خوردن ندارد و ممکن است سر، صورت، دست‌ها یا پاها دچار آسیب شوند. در برخی موارد ضربه سر ممکن است جدی باشد و تا چند ساعت بعد علائمی مانند سردرد شدید، حالت تهوع، اختلال دید یا خواب‌آلودگی غیرطبیعی ایجاد کند. حتی اگر فرد بعد از غش کردن احساس خوبی داشته باشد، باز هم باید توجه کند که ضربه مغزی خفیف همیشه در همان لحظه خود را نشان نمی‌دهد.

در برخی افراد غش کردن به صورت مکرر اتفاق می‌افتد. وقتی چنین الگویی به وجود می‌آید، امکان دارد نشان‌دهنده یک مشکل مهم‌تری باشد؛ مانند اختلال در ریتم قلب، افت فشار خون مزمن، مشکلات عصبی یا کم‌خونی شدید. در این شرایط عوارض غش کردن تنها به افتادن و آسیب‌های لحظه‌ای محدود نمی‌شود، بلکه کیفیت زندگی فرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. فرد ممکن است در طول روز احساس ناتوانی، ضعف یا نگرانی دائمی داشته باشد و حتی از فعالیت‌های معمولی مانند رانندگی، حمام کردن تنها یا حضور در محیط‌های شلوغ بترسد.

یکی دیگر از عوارض غش کردن، تأثیر روانی آن بر فرد است. بسیاری از افرادی که یک‌بار بیهوشی ناگهانی را تجربه کرده‌اند، تا مدت‌ها نگران تکرار آن هستند. این نگرانی می‌تواند اضطراب ایجاد کند یا باعث شود فرد از موقعیت‌هایی که احتمال غش کردن دارد، اجتناب کند. برای مثال ممکن است فرد از حضور در مکان‌های گرم یا شلوغ خودداری کند یا از ترس غش دوباره، تحرک خود را کاهش دهد. این حالت‌ها به مرور زمان روی اعتمادبه‌نفس و روابط اجتماعی فرد اثر می‌گذارد.

در کنار این عوارض، برخی افراد پس از غش کردن ممکن است دچار سردرد، سرگیجه، حالت تهوع یا تاری دید شوند. این علائم معمولاً موقتی است، اما اگر بیش از چند ساعت ادامه پیدا کند، بهتر است بررسی پزشکی انجام شود. بدن پس از بیهوشی لحظه‌ای ممکن است نیاز به زمان برای بازگشت به تعادل قند خون، فشار خون و جریان اکسیژن داشته باشد. به همین دلیل استراحت کوتاه بعد از به هوش آمدن بسیار مهم است.

گاهی عوارض غش کردن به دلیل علت اصلی آن است. برای مثال اگر غش کردن ناشی از کم‌آبی باشد، فرد ممکن است پس از به هوش آمدن همچنان ضعف، خشکی دهان یا نبض تند داشته باشد. اگر دلیل غش کردن افت ناگهانی قند خون باشد، فرد شاید تا مدتی احساس بی‌حالی یا گرسنگی شدید کند. اگر دلیل آن مشکلات قلبی باشد، احتمال دارد فرد تپش قلب یا تنگی نفس را تجربه کند. بنابراین عوارض غش کردن همیشه به خودِ بیهوشی محدود نیست، بلکه به مشکلی که باعث آن شده نیز مربوط می‌شود.

یکی دیگر از جنبه‌های مهمی که باید به آن توجه شود، خطر غش کردن در شرایط حساس است. برای مثال غش کردن هنگام رانندگی، هنگام استفاده از ماشین‌آلات، حین ورزش‌های سنگین یا حتی هنگام راه رفتن در پله‌ها می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند. در این موارد پیامدهای غش کردن بسیار فراتر از یک آسیب ساده است و حتی ممکن است جان فرد یا اطرافیان را تهدید کند. به همین دلیل افرادی که سابقه بیهوشی‌های مکرر دارند باید تا پیدا شدن علت اصلی، از فعالیت‌های پرخطر دوری کنند.

گاهی عوارض غش کردن در کودکان متفاوت است. کودکان معمولاً خیلی سریع پس از غش کردن به حالت طبیعی برمی‌گردند، اما ممکن است بعد از مدتی دچار ترس، گریه یا بی‌حالی شوند. والدین باید در چنین مواقعی کودک را آرام کنند، آب کافی در اختیار او قرار دهند و اگر این اتفاق دوباره تکرار شد، از پزشک کمک بگیرند. در سالمندان اما موضوع کاملاً متفاوت است؛ زیرا احتمال آسیب ناشی از افتادن، استخوان‌‎شکستگی و فشار خون پایین در این گروه بسیار بیشتر است.

خانم‌ها نیز ممکن است در برخی دوره‌ها مانند دوران قاعدگی، بارداری یا هنگام کم‌خونی بیشتر دچار غش شوند. در این شرایط عوارض غش کردن می‌تواند با ضعف، سرگیجه یا خستگی زیاد همراه باشد. توجه به تغذیه مناسب، مصرف آب کافی و استراحت منظم، از مهم‌ترین نکاتی است که می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند.

افرادی که بعد از غش کردن دچار علائمی مانند تپش قلب شدید، درد قفسه سینه، بی‌حسی یک سمت بدن، مشکل در صحبت کردن یا تکرار غش در یک بازه کوتاه می‌شوند، باید سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند. این نشانه‌ها ممکن است به مشکلات مهم‌تری مانند اختلالات قلبی، افت فشار خون شدید یا مسائل عصبی اشاره داشته باشد. در چنین شرایطی درمان به‌موقع می‌تواند از بروز عوارض بیشتر جلوگیری کند.

نکته مهم دیگر، نحوه برخورد اطرافیان هنگام غش کردن فرد است. اگر فردی بیهوش شد، اطرافیان باید او را روی زمین بخوابانند، پاها را کمی بالا ببرند و لباس‌های تنگ اطراف گردن را باز کنند تا جریان خون سریع‌تر به مغز برسد. هرگز نباید به فرد آب یا خوراکی داد تا زمانی که کاملاً هوشیار شود. در برخی موارد کمک درست اطرافیان می‌تواند مانع از تشدید عوارض غش کردن شود.

در نهایت باید گفت که هرچند غش کردن در بسیاری از افراد بدون خطر است، اما تکرار آن یا بروز علائم غیرعادی پس از آن، نیازمند بررسی بیشتر است. بدن معمولاً با این علامت می‌خواهد پیام خاصی بدهد. توجه به این پیام و رسیدگی مناسب به آن می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر پیشگیری کند.

سوالات متداول