آیا هوای سرد باعث سرماخوردگی می شود؟ بررسی یک باور رایج

سال‌هاست که در فرهنگ عامه این باور وجود دارد که سرمای هوا عامل اصلی ابتلا به سرماخوردگی است. بسیاری از ما تصور می‌کنیم که اگر در یک روز سرد بدون پوشش مناسب بیرون برویم، احتمال زیادی دارد که بیمار شویم.

حتی نام این بیماری یعنی «سرماخوردگی» نیز این ذهنیت را تقویت کرده است. اما آیا این ارتباط واقعی است یا صرفاً یک برداشت نادرست از شرایط محیطی و بدن ما است؟ علم چه می‌گوید و تحقیقات جدید چه پاسخی برای این سؤال دارند؟

سرماخوردگی چیست و چگونه منتقل می‌شود؟

برای ابتلا به سرماخوردگی باید در معرض ویروس‌های عامل این بیماری قرار بگیریم. سرماخوردگی در واقع توسط طیف وسیعی از ویروس‌ها ایجاد می‌شود و شایع‌ترین آن‌ها «راینوویروس» (Rhinovirus) است. هر فرد در طول زندگی خود ممکن است بارها و بارها به انواع مختلف این ویروس‌ها آلوده شود.

ویروس‌ها از طریق تماس مستقیم با فرد بیمار، لمس سطوح آلوده و یا تنفس قطرات ریز حاوی ویروس که در اثر عطسه و سرفه در هوا پخش می‌شوند، منتقل می‌شوند. بنابراین، عامل اصلی بیماری، ویروس است نه خود هوای سرد.

چرا سرما را با سرماخوردگی مرتبط می‌دانیم؟

رابطه مستقیم علت و معلولی بین سرمای هوا و ابتلا به سرماخوردگی وجود ندارد، اما چند عامل باعث می‌شوند که این دو موضوع در ذهن مردم به هم مرتبط شوند:

افزایش حضور در مکان‌های بسته

در فصل‌های سرد، افراد زمان بیشتری را در فضاهای بسته و در کنار دیگران می‌گذرانند. این نزدیکی باعث می‌شود ویروس‌ها راحت‌تر از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.

کاهش رطوبت هوا

سیستم‌های گرمایشی در زمستان باعث کاهش رطوبت هوا می‌شوند. هوای خشک، مخاط بینی و سینوس‌ها را خشک کرده و سد دفاعی طبیعی بدن را ضعیف می‌کند، در نتیجه ویروس‌ها راحت‌تر وارد بدن می‌شوند.

تأثیر رطوبت بر انتقال ویروس‌ها

مطالعات نشان داده‌اند که رطوبت پایین محیط می‌تواند ماندگاری و انتقال ویروس‌ها را افزایش دهد. در هوای مرطوب، قطرات حاوی ویروس سریع‌تر به زمین می‌افتند و شانس انتقال کاهش می‌یابد، اما در هوای خشک، این قطرات مدت طولانی‌تری در هوا باقی می‌مانند.

نقش سیستم ایمنی در هوای سرد

پژوهش‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که دمای پایین می‌تواند بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که سلول‌های ایمنی در دمای پایین توانایی کمتری برای مقابله با ویروس‌ها دارند. این یافته نشان می‌دهد که سرمای هوا ممکن است بدن را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر کند، هرچند هنوز برای اثبات کامل این موضوع در شرایط واقعی به تحقیقات بیشتری نیاز است.

شواهد تجربی از مطالعات انسانی و حیوانی

• مطالعه سال ۲۰۰۵ بر روی دانش‌آموزان: گروهی از دانش‌آموزان که پاهایشان به مدت ۲۰ دقیقه در آب سرد قرار داشت، در روزهای بعد با احتمال بیشتری دچار علائم سرماخوردگی شدند.
• تحقیقات بر روی موش‌های صحرایی: نتایج نشان داد که راینوویروس‌ها در دماهای پایین سریع‌تر تکثیر می‌شوند، که می‌تواند توضیحی برای شیوع بیشتر سرماخوردگی در فصول سرد باشد.

پس نتیجه چیست؟

هوای سرد به خودی خود عامل مستقیم ابتلا به سرماخوردگی نیست، اما می‌تواند با کاهش عملکرد سیستم ایمنی، خشک کردن مجاری تنفسی و افزایش تماس‌های نزدیک در محیط‌های بسته، شرایط را برای انتقال و تکثیر ویروس‌ها فراهم کند.

سوالات متداول درباره ارتباط هوای سرد و سرماخوردگی