زخم پای دیابتی چیست؟ علائم، دلایل، تشخیص و درمان
زخم پای دیابتی از جمله مشکلاتی است که افراد مبتلا به قند خون بالا در معرض ابتلا به آن قرار دارند. این عارضه تقریبا ۱۵٪ از مبتلایان به دیابت را درگیر می کند و می تواند باعث قطع عضو بیمار شود. زخم پا در نتیجه تجزیه بافت پوست ایجاد شده و به دلیل بی حسی در پاها، گردش خون ضعیف، قرار گرفتن در معرض استهلاک و تغییر شکل پا خطرساز شده و می تواند برای فرد مشکلاتی مانند عفونت، درد و ناراحتی را ایجاد کند.
نوروپاتی دیابتی (آسیب اعصاب محیطی ناشی از دیابت) و بیماری های عروق محیطی از اصلی ترین مشکلات در بیماران دیابتی هستند که باید جدی گرفته شوند. در این مقاله از گومگ به معرفی کامل این عارضه خواهیم پرداخت.
آنچه در ادامه می خوانید:
- علت زخم پای دیابتی
- مشکلات ناشی از زخم پای دیابتی
- علائم زخم پای دیابتی
- عوارض زخم پای دیابتی
- درمان زخم پای دیابتی
- عوامل ابتلا به زخم پای دیابتی
- پیشگیری از زخم پای دیابتی
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- چکیده
علت زخم پای دیابتی
انسولین، هورمونی ضروری است که به سلول ها کمک می کند تا قند خون را جذب کرده و انرژی مورد نیاز بدن را تامین کند. گاهی اوقات این پروسه در برخی افراد با مشکل مواجه می شود. انسولین در بیماران دیابتی یا به اندازه کافی تولید نمی شود و یا حساسیت به آن کاهش می یابد. نتیجه این اختلال، افزایش قند خون در فرد و بروز عوارض بعدی است. بالا بودن طولانی مدت قند خون می تواند به قسمت های مختلفی از بدن ازجمله پاها آسیب وارد کند.
همچنین بخوانید: بیماری لوپوس؛ انواع، دلایل، علائم و درمان
مشکلات ناشی از زخم پای دیابتی
نوروپاتی دیابتی و بیماری عروق محیطی از مهم ترین و اصلی ترین مشکلاتی هستند که بر اثر زخم پای دیابتی ایجاد می شوند. در ادامه به تعریف این دو مورد خواهیم پرداخت:
بیماری عروق محیطی چیست؟
دیابت می تواند به رگ های خونی آسیب وارد کرده و رگ های منتهی به قلب و مغز را مسدود کند. این اتفاق می تواند در نواحی منتهی به دست ها و پاها نیز رخ دهد. حاصل این اختلال، کاهش خون رسانی به عضوها است. در نتیجه، در صورت وجود زخم یا عفونت، روند درمان کند شده و عفونت شدت می یابد.
نوروپاتی دیابتی چیست؟
دیابت و قند خون بالا در طولانی مدت به رشته های عصبی آسیب می رساند و باعث ایجاد بی حسی در پاهای بیمار می شود. این وضعیت می تواند سلامت فرد را به خطر بیندازد زیرا بیمار درد، عفونت، وجود زخم، تاول و بریدگی را در پای خود به سختی احساس می کند. در صورتی که عفونت در پا به موقع درمان نشود، زخم پیشرفت کرده و به «گانگرن» تبدیل می شود.
گانگرن به مرگ بافت بدن در اثر عدم جریان خون کافی یا عفونت جدی گفته می شود که در صورت پیشرفت، پزشک باید عضو را قطع کند.
علائم زخم پای دیابتی
علائم زخم پای دیابتی به عوامل مختلفی مانند سن، شرایط فیزیکی بیمار، شدت بیماری و… بستگی دارد و می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اما مهم ترین علائم این بیماری عبارتند از:
- خارش
- بی حسی
- احساس سوزن سوزن شدن پا
- تغییر رنگ پا
- تغییر دمای پا
- ایجاد زخم هایی که ممکن است با ترشحاتی نیز همراه باشند
- وجود رگ های قرمز در پا
- تاول یا زخم های بدون درد
- تغییر رنگ جوراب
در صورت ایجاد عفونت، فرد علائم زیر را تجربه می کند:
- قند خون غیر قابل کنترل
- شوک
- قرمزی
- تب و لرز
در صورت مشاهده عفونت و علائم فوق سریعا به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.
عوارض زخم پای دیابتی
ابتلا به دیابت می تواند زمینه ساز مشکلات و بیماری های جدی مانند بیماری های قلبی و عروقی، ضعف بینایی، بیماری کلیوی، فشار خون بالا و… شود. همانطور که پیش تر هم ذکر کردیم، نوروپاتی دیابتی و بیماری عروق محیطی از جدی ترین عارضه های این بیماری هستند و لازم است که بیماری به طور جدی و منظم سلامت پاهای خود را بررسی کنند. عوارض مهم دیگر زخم پای دیابتی عبارتند از:
- مرگ بافت پا بر اثر عفونت که باعث سیاه شدن پا می شود
- تغییر شکل پا (دفرمیتی)
- عفونت پا
- آبسه
- عفونت استخوان
- سندرم پای شارکوت (نوعی بیماری است که بر اثر از بین رفتن حس درد در مفصل ایجاد شده و باعث تغییر شکل شدید مفصل می شود)
- زخم هایی که دیر بهبود می یابند
درمان زخم پای دیابتی
با توجه به شدت بیماری، روش های درمانی متفاوتی در نظر گرفته می شود.
درمان های بدون نیاز به جراحی:
اولین اقدام برای درمان زخم پای دیابتی استفاده از روش های کم خطر است. این نوع درمان شامل موارد زیر می باشد:
- ضد عفونی کردن و تمیز کردن زخم ها
- تجویز آنتی بیوتیک
- بررسی بافت پا
- تجویز کفش های مخصوص به منظور کاهش اصطکاک پا
درمان های نیازمند جراحی:
در صورت موثر نبودن درمان های قبلی، پزشک ناچار به استفاده از جراحی خواهد بود. این روش شامل موارد زیر می باشد:
- استفاده از جراحی برای بهبود پای شارکوت
- برداشتن بافت مرده برای درمان سیاه شدگی پا
- قطع عضو که شامل قطع انگشت، مچ پا یا بیشتر می شود
- جراحی آندوواسکولار (فرآیند جدیدی است که برای درمان مشکلات عروق و رگ ها استفاده می شود و می تواند به بهبود و درمان گردش خون بیمار کمک کند)
- جراحی بایپس سرخرگ کورنری (در این روش، مسیر جدیدی در قلب ایجاد می شود که خون رسانی به عضله قلب را بهبود می بخشد)
روش های مراقبتی از زخم پای دیابتی
مراقبت از پای بیمار مبتلا به دیابت بسیار مهم و حیاتی است. پای فرد مبتلا به قند خون باید همیشه سالم و تمیز نگه داشته شود و رعایت بهداشت امری ضروری است. توجه به نکات زیر می تواند در حفظ سلامت بیمار موثر باشد.
- هر روز پای خود را شستشو دهید: تمیز نگه داشتن پا از ابتلا به عفونت جلوگیری می کند.
- پای خود را چک کنید: به طور روزانه سلامت پای خود را چک کنید تا از وجود زخم و تغییرات احتمالی مطلع شده و درمان را آغاز کنید.
- جریان خون پاها را افزایش دهید: ورزش کنید و پاها و ناگشتان خود را حرکت دهید. این عمل به افزایش جریان خون در پاها کمک می کند.
- مراقب بهداشت ناخن ها باشید: بهداشت ناخن های پاهای خود را حفظ کنید و آن ها را کوتاه و تمیز نگه دارید. توجه داشته باشید که در هنگام کوتاه کردن ناخن، کناره های آن را با دقت کوتاه کنید. ناخن های گرد و خیلی کوتاه می توانند مکان مناسبی برای بروز عفونت باشند.
- قند خون خود را کنترل کنید: مراقب نوسانات قند خون خود باشید و داروهای تجویز شده را مرتب مصرف کنید.
- سیگار نکشید: استفاده از سیگار جریان خون در پاها را با اختلال مواجه می کند.
- پاهای خود را در معرض سرما و گرمای شدید قرار ندهید: این عمل می تواند موجب ایجاد آسیب شود.
- از کفش و جوراب مناسب استفاده کنید: جوراب های خیلی تنگ جریان خون در پاها را مختل می کند. کفش مناسب پاها را در برابر آسیب دیدگی محافظت می کند.
- به طور منظم پاهای خود را معاینه کنید: معاینات پزشکی منظم می تواند از بروز عفونت و ناهنجاری ها در پا جلوگیری کند.
عوامل ابتلا به زخم پای دیابتی
در میان افراد مبتلا به دیابت این احتملا وجود دارد که به زخم پای دیابتی مبتلا شوند، اما برخی از عوامل باعث افزایش این خطر می شوند. این موارد عبارتند از:
- مصرف دخانیات
- اضافه وزن و چاقی
- ابتلا به بیماری های قلبی
- مصرف مشروبات الکلی
- استفاده از کفش های بی کیفیت نامناسب
- ابتلا به بیماری های کلیوی
پیشگیری از زخم پای دیابتی
کنترل منظم قند خون، مراقبت های فردی و رعایت بهداشت از مهم ترین راه های پیشگیری از ابتلا به زخم پای دیابتی است. مبتلایان به دیابت لازم است تمام عوارض و مشکلات مربوط به پا را جدی گرفته و مراجعه به موقع به پزشک، احتمال خطرات بیشتر را کاهش دهند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
افراد مبتلا به دیابت می بایست به طور دوره ای و منظم تحت نظر پزشک قرار بگیرند. با این حال، در صورت بروز هریک از علائم زیر باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنند:
- مشاهده تغییر در رنگ پا
- وجود دتورم در پا یا مچ پا
- متوقف شدن رشد ناخن های پا
- ترک خوردگی کف پا
- مشاهده تغییر دمای پا
- احساس درد
- احساس سوزن سوزن شدن در پا
- وجود عفونت یا علائم آن
- مبتلا بودن به بیماری پای ورزشکار
- مشاهده علائم قارچ پا
چکیده
زخم پای دیابتی می تواند به علت کاهش جریان خون و از دست دادن احساس در پا ایجاد شود. در صورتی که زخم پا در مراحل اولیه مورد درمان قرار بگیرد می توان آن را به راحتی معالجه کرد. فرد مبتلا به دیابت می بایست به صورت منظم توسط پزشک معاینه شود تا در صورت بروز زخم از پیشرفت عفونت جلوگیری شود. رعایت بهداشت فردی برای مبتلایان به دیابت یک امر ضروری است و علاوه بر آن لازم افراد دیابتی کفش و جوراب مناسبی برای کاهش آسیب به پا استفاده کنند.
منبع: medicalnewstoday
