زردی نوزاد؛ علائم، دلایل و روش های درمان
زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد به زمانی گفته می شود که پوست، چشم و دهان کودک رنگ زرد به خود بگیرد. زردی در روزهای ابتدایی زندگی کودک بسیار شایع است و رنگ زرد آن ناشی از افزایش سطح بیلی روبین در بدن نوزاد می باشد.
بیلی روبین ماده ای زرد رنگ است که با تجزیه گلبول های قرمز خون که پیر شده اند، ایجاد می شود. کبد انسان این ماده را از طریق جریان خود فیلتر می کند و توسط مدفوع از بدن خارج می کند. گاهی اوقات بیلی روبین در بدن کودک افزایش پیدا می کند که ممکن است به دلیل ناتوانی کبد کودک در تجزیه آن باشد. همچنین اگر کودک شما دارای گلبول های قرمز اضافه باشد، ممکن است زردی اتفاق بیفتد.
همانطور که گفتیم، زردی نوزاد شایع است و معمولا خطرات جدی به همراه ندارد.
علائم زردی نوزاد
اصلی ترین علامت زردی، زرد شدن پوست نوزاد است. به دنبال تغییر رنگ پوست، سفیدی چشم و پوست صورتی در دهان کودک را بررسی کنید. اگر این مناطق هم زرد رنگ شده اند، با پزشک اطفال تماس بگیرید.
اگر فرزند شما پوستی کمرنگ دارد، باید وقتی که انگشتانش را به آرامی فشار می دهید، سفید به نظر برسد. اگر هنگام فشار دادن آن، پوستش زرد باشد، ممکن است دچار زردی شده باشد. اگر کودک شما پوستی تیره دارد، مشاهده زردی آن سخت تر خواهد بود. البته هنوز هم می توانید چشم ها و درون دهان کودک خود بررسی کنید.
نور مصنوعی، به خصوص لامپ های فلورسنت، گاهی اوقات ممکن است چشم های شما را به اشتباه بیندازد و فکر کنید فرزندتان زردی گرفته است. سعی کنید کودک خود را در نور طبیعی روز بررسی کنید.
زردی نوزاد معمولاً بین ۲ تا ۷ روز پس از تولد ظاهر می شود. با افزایش مقدار بیلی روبین در خون، بدن کودک زرد تر می شود.همچنین با افزایش سطح بیلی روبین، رنگ زرد می تواند از سر کودک شما به سمت سینه و حتی به سمت انگشتان پا منتقل شود.
دلایل زردی
چه عواملی باعث زردی نوزاد می شوند؟
زردی زمانی ایجاد می شود که میزان بیلی روبین در بدن کودک افزایش یابد. بیلی روبین هنگامی که بدن گلبول های قرمز قدیمی را تجزیه می کند ساخته می شود. این یک روند طبیعی است که در طول زندگی تمام انسان ها اتفاق می افتد. معمولاً کبد بیلی روبین را تجزیه می کند سپس از طریق مدفوع از بدن خارج می کند.
ممکن است کبد یک نوزاد به اندازه کافی برای فیلتر کردن بیلی روبین تولید شده قوی نباشد. یا ممکن است کودک شما شرایطی داشته باشد که تعداد گلبول های قرمز خون را که باید جایگزین شوند، افزایش دهد. این موارد می توانند باعث شوند تا بیلی روبین در بدن کودک شما بیش از حد تولید شده و باعث زردی شود.
چندین نوع زردی نوزاد وجود دارد که در ادامه آن ها را معرفی می کنیم:
- زردی فیزیولوژیکی (طبیعی): بسیاری از نوزادان این زردی را دارند و در بیشتر اوقات شدید نیست. این نوع زردی هیچ مشکلی ایجاد نمی کند و به صورت طبیعی ظرف ۲ هفته از بین می رود.
- زردی زودرس: کبد نوزادان نارس اغلب به اندازه کافی تکامل نمی یابد تا بیلی روبین را به طور موثر تجزیه کند. این نوع زردی معمولا تحت درمان های پزشکی بهبود می‌یابد.
- زردی با عدم مصرف شیر مادر: اگر نوزادان به اندازه کافی شیر مصرف نکنند ممکن است دچار زردی شوند. این مشکل می تواند به دلیل شرایط خاص مادر یا به دلیل اینکه شیر مادر هنوز به مرحله تولید نرسیده است اتفاق بیفتد.
- زردی با شیر مادر: بعضی اوقات مواد موجود در شیر مادر باعث بالا رفتن سطح بیلی روبین می شود. این نوع زردی بعد از ۳ تا ۵ روز شروع می شود و به تدریج طی چند هفته بهبود می یابد.
در بعضی موارد، زردی نوزاد می تواند ناشی از مشکلات اساسی مانند خونریزی، عفونت یا بیماری کبدی باشد.
مواردی که می توانند زمینه ساز بیماری هستند
اگر فرزند شما دارای یکی از شرایط زیر است، ممکن است دچار زردی شود:
- نوزاد نارس (تولد قبل از ۳۸ هفته): یک نوزاد نارس احتمالاً کبدی نابالغ دارد. او ممکن است حرکات روده کمتری نسبت به یک کودک کامل داشته باشد. تمام اینها می تواند به این معنی باشد که نوزاد نارس نمی تواند بیلی روبین را با سرعت یک کودک کامل از بین ببرد و دچار زردی می شود.
- کبودی هنگام تولد: کبودی گلبول های قرمز بیشتری ایجاد می کند که باید به بیلی روبین تبدیل شوند. این می تواند سطح بیلی روبین را در جریان خون بالا ببرد.
- داشتن مشکل در شیردهی: کودکانی که در شیردهی مشکل دارند ممکن است دچار کمبود آب بدن شوند یا کالری کمی دریافت کنند که می تواند خطر زردی را افزایش دهد.
تشخیص زردی نوزاد
پزشک قبل از مرخص کردن نوزاد از بیمارستان، علائم زردی را بررسی می کند. بسیاری از بیمارستان ها میزان بیلی روبین را وقتی که کودک ۲۴ ساعته است بررسی می کنند. آن ها با ابزارهایی از طریق سطح پوست، میزان بیلی روبین نوزاد را تخمین می زنند و اگر سطح آن بالا باشد، با انجام آزمایش خون از بالا بودنش اطمینان حاصل می کنند.
اگر در خانه هستید و پوست کودک شما زرد است، سریعاً به پزشک اطفال مراجعه کنید. پزشک مقدار کمی خون از کودک شما می گیرد و بیلی روبین موجود در آن را اندازه می گیرد. پزشک احتمالاً میزان بیلی روبین کودک شما را چندین بار اندازه گیری می کند تا به دقت کافی دست پیدا کند. در صورت لزوم، کودک شما تحت درمان قرار می گیرد.
پیشگیری از زردی نوزاد
در بیشتر موارد زردی نوزاد طبیعی است و شما نمی توانید از آن جلوگیری کنید. شما می توانید با تغذیه حداقل ۸ تا ۱۲ بار در روز برای چند روز اول تولد نوزاد، خطر ابتلا به زردی را کاهش دهید. این به آنها کمک می کند تا حرکات منظم روده داشته باشند و بیلی روبین از بدن آنها خارج شود.
درمان زردی نوزاد
در بیشتر مواقع نیازی نیست زردی را درمان کنید و اگر خفیف باشد خودش پس از ۱-۲ هفته از بین می رود.
برای موارد جدی تر زردی، ممکن است کودک شما به معالجه در بیمارستان نیاز داشته باشد. بیشتر نوزادانی که به درمان زردی احتیاج دارند، تحت فوتوتراپی قرار می گیرند.
در طول فتوتراپی، کودک شما در زیر چراغ هایی مخصوص یا روی پتویی مخصوص که نور تولید می کند قرار می گیرد. کودک کاملا لخت می شود و فقط یک پوشک و ماسک برای محافظت از چشم خواهد داشت. نور به بدن نوزاد کمک می کند تا از بیلی روبین اضافی خلاص شود. فتوتراپی معمولاً ۱ یا ۲ روز ادامه دارد. گاهی اوقات اگر بیلی روبین زیاد نباشد، ممکن است بتوانید از فتوتراپی در خانه استفاده کنید.
همچنین مهم است که کودک شما در هنگام ابتلا به زردی، شیر مادر زیادی بخورد. این به نوزاد کمک می کند تا حرکات روده منظمی داشته باشد و بیلی روبین را از بدن خود دفع کند. سعی کنید روزانه ۸ تا ۱۲ بار کودک خود را تغذیه کنید. اگر سوالی در مورد تغذیه کودک دارید با پزشک صحبت کنید.
اگر فتوتراپی کار نکند و سطح بیلی روبین کودک شما همچنان بالا برود، ممکن است انتقال خون انجام شود. در این روش مقداری از خون نوزاد را خارج می کنند و با خون تازه جایگزین می کنند.
