آیا سرما باعث بیماری کلیه می شود؟
خیلی از ما با شروع فصل سرما احساس می‌کنیم بدنمان زودتر خسته میشود، ادرارمان بیشتر میشود یا حتی درد خفیفی در ناحیه کمر حس می‌کنیم و سریع این فکر به ذهنمان می‌رسد که «نکند کلیه‌هایم سرما خورده‌اند؟». این تصور در بین مردم بسیار رایج است که سرمای هوا میتواند به کلیهها آسیب بزند و باعث بیماریهای مختلف شود. اما آیا واقعاً سرما به‌تنهایی میتواند کلیه را بیمار کند یا مسئله چیز دیگری است؟
در واقع، کلیهها اندام‌هایی حیاتی هستند که وظیفه تصفیه خون و دفع مواد زائد بدن را بر عهده دارند. هر عاملی که عملکرد طبیعی بدن را مختل کند، میتواند روی کار کلیهها تأثیر بگذارد. اما نکته مهم این است که سرما به‌صورت مستقیم باعث بیماری کلیه نمی‌شود، بلکه شرایطی که با سرما همراه است، مثل کاهش جریان خون، کم‌آبی بدن یا عفونت‌های ویروسی، ممکن است کلیه را در معرض خطر قرار دهد.
در این مقاله به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که سرما چگونه میتواند روی کلیهها تأثیر بگذارد، چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند، و چه کارهایی می‌توان برای پیشگیری انجام داد.
آیا سرما به‌طور مستقیم به کلیه آسیب می‌زند؟ 🧊
بسیاری از مردم تصور می‌کنند وقتی هوا سرد میشود و بدن سرد می‌ماند، کلیهها ممکن است «یخ بزنند» یا دچار «سرمازدگی داخلی» شوند. اما حقیقت علمی این است که کلیهها در عمق بدن قرار دارند و لایه‌های چربی، عضلات و اندام‌های دیگر از آن‌ها محافظت می‌کنند. به همین دلیل سرمای محیط نمی‌تواند مستقیماً باعث آسیب فیزیکی به کلیه شود.
با این حال، سرما میتواند به‌طور غیرمستقیم شرایطی را به‌وجود آورد که عملکرد کلیهها کاهش پیدا کند. مثلاً وقتی دمای بدن پایین می‌آید، جریان خون به سمت اندام‌های حیاتی مانند مغز و قلب هدایت میشود و ممکن است جریان خون کلیه کمی کمتر شود. این مسئله در افراد مسن یا کسانی که بیماریهای زمینه‌ای دارند، میتواند خطرناک باشد.
همچنین در هوای سرد، بسیاری از افراد تمایل کمتری به نوشیدن آب دارند. این موضوع باعث میشود ادرار غلیظ‌تر شود و سموم در بدن باقی بماند، که در طولانی‌مدت به کلیه فشار می‌آورد. بنابراین می‌توان گفت سرما به‌صورت غیرمستقیم و از راه کاهش آب بدن یا اختلال در جریان خون، میتواند کلیه را دچار مشکل کند.
ارتباط سرما و عفونت‌های ادراری 🚻
یکی از شایع‌ترین پیامدهای هوای سرد، افزایش عفونت‌های ادراری به‌ویژه در خانم‌هاست. بسیاری از مردم فکر می‌کنند این عفونت‌ها نشانه «سرماخوردگی کلیه» هستند، اما در واقع عفونت ادراری به‌دلیل ورود باکتری‌ها به مجاری ادراری ایجاد میشود، نه سرمای مستقیم.
در فصل زمستان، وقتی بدن سرد میشود، سیستم ایمنی ضعیف‌تر عمل میکند و بدن در مقابل باکتری‌ها آسیب‌پذیرتر میشود. همچنین بعضی افراد در هوای سرد دیرتر به دستشویی می‌روند یا ادرار را نگه می‌دارند، که این کار محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها در مثانه ایجاد میکند.
اگر عفونت مثانه درمان نشود، ممکن است به کلیهها سرایت کند و باعث تب، لرز و درد در پهلوها شود. این همان جایی است که بسیاری از افراد تصور می‌کنند کلیه‌شان «سرما خورده»، در حالی که علت اصلی عفونت باکتریایی است.
بنابراین مهم است که در روزهای سرد سال، مصرف آب کافی حفظ شود، از لباس گرم استفاده شود و در صورت مشاهده علائمی مثل سوزش ادرار یا تب، سریعاً به پزشک مراجعه شود.
چرا در سرما درد پهلو یا کمر بیشتر احساس میشود؟ 🩹
بعضی از افراد با شروع سرما از درد در ناحیه کمر یا پهلو شکایت دارند و فکر می‌کنند این درد از کلیه‌هاست. اما همیشه اینطور نیست. گاهی این دردها به‌دلیل انقباض عضلات پشت یا تغییر دمای بدن ایجاد میشود و هیچ ارتباطی با کلیه ندارد.
در هوای سرد، عضلات بدن منقبض می‌شوند تا گرمای بدن حفظ شود. این انقباض ممکن است باعث احساس درد یا گرفتگی در ناحیه کمر شود که به‌اشتباه با درد کلیه اشتباه گرفته میشود. تفاوت اصلی این است که درد کلیه معمولاً در یک طرف بدن و در عمق پهلو احساس میشود، در حالی که درد عضلانی سطحی‌تر و در دو طرف بدن است.
برای تشخیص دقیق، توجه به علائم دیگر اهمیت دارد. مثلاً اگر درد همراه با تب، تهوع، تغییر رنگ ادرار یا سوزش ادرار باشد، احتمال درگیری کلیه وجود دارد و باید بررسی پزشکی انجام شود.
چه کسانی در سرما بیشتر در معرض آسیب کلیوی هستند؟ ⚠️
سرما برای همه خطرناک نیست، اما بعضی افراد باید بیشتر مراقب باشند. گروه‌های زیر بیشترین آسیب‌پذیری را در برابر اثرات غیرمستقیم سرما دارند:
- افراد مسن: جریان خون در بدن آن‌ها کندتر است و معمولاً آب کمتری می‌نوشند.
- افراد مبتلا به فشار خون یا دیابت: این بیماری‌ها به‌تنهایی به کلیه آسیب می‌زنند و سرما میتواند وضعیت را بدتر کند.
- افرادی که کلیه ضعیف دارند یا سابقه سنگ کلیه دارند: کم‌آبی بدن در فصل سرد ممکن است باعث عود سنگ شود.
- کسانی که لباس گرم نمی‌پوشند یا مدت طولانی در هوای سرد می‌مانند: کاهش حرارت بدن روی عملکرد کلیهها اثر منفی می‌گذارد.
در این شرایط، حفظ دمای بدن، نوشیدن مایعات گرم، و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی عملکرد کلیه اهمیت زیادی دارد.
راه‌های پیشگیری از آسیب کلیه در فصل سرما 🧣
برای محافظت از کلیهها در فصل زمستان، لازم نیست کارهای پیچیده‌ای انجام دهید. رعایت چند نکته ساده میتواند سلامت کلیهها را تضمین کند:
- لباس گرم بپوشید: ناحیه کمر و پهلو را همیشه با لباس مناسب بپوشانید تا دمای بدن افت نکند.
- مایعات کافی بنوشید: حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید، در روزهای سرد آب یا دمنوش گرم بنوشید تا کلیهها فعال بمانند.
- ادرار را نگه ندارید: این عادت یکی از دلایل مهم عفونت مثانه است که ممکن است به کلیهها سرایت کند.
- تغذیه مناسب داشته باشید: مصرف میوه‌ها و سبزیجاتی که حاوی آنتی‌اکسیدان هستند، مثل انار، سیب و کرفس، به عملکرد کلیه کمک میکند.
- از خوددرمانی پرهیز کنید: در صورت بروز درد یا تب، از داروهای مسکن بدون تجویز پزشک استفاده نکنید، چون برخی از آن‌ها به کلیه آسیب می‌زنند.
آیا امکان «سرماخوردگی کلیه» وجود دارد؟ 🧬
اصطلاح «سرماخوردگی کلیه» در پزشکی وجود ندارد، اما در بین مردم به حالتی گفته میشود که شخص دچار درد در پهلوها، تب یا احساس ضعف میشود. در حقیقت، این علائم معمولاً مربوط به عفونت کلیه (پیلونفریت) است، نه سرمای مستقیم.
عفونت کلیه میتواند بر اثر انتشار باکتری از مثانه به سمت کلیهها اتفاق بیفتد. در چنین شرایطی، فرد ممکن است احساس سرما، لرز و تب داشته باشد که باعث میشود آن را با سرماخوردگی اشتباه بگیرد. اما درمان این وضعیت نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد و نباید نادیده گرفته شود.
بنابراین اگر کسی دچار علائمی شبیه به سرماخوردگی همراه با درد پهلو یا تغییر رنگ ادرار شود، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کند تا از بروز عوارض خطرناک جلوگیری شود.
رابطه بین سرما و سنگ کلیه 🪨
در فصل‌های سرد، بسیاری از افراد آب کمتری می‌نوشند و فعالیت بدنی‌شان نیز کاهش پیدا میکند. این شرایط باعث میشود املاح در بدن تجمع یابد و احتمال تشکیل سنگ کلیه افزایش پیدا کند.
سنگ کلیه در مراحل اولیه ممکن است بدون علامت باشد، اما وقتی شروع به حرکت میکند، درد شدیدی در پهلو و کشاله ران ایجاد میکند. بنابراین نوشیدن آب کافی، حتی در زمستان، یکی از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از سنگ کلیه است.
علاوه بر آن، مصرف بیش از حد نمک و غذاهای فرآوری‌شده در زمستان (مثل فست‌فودها) میتواند این خطر را بیشتر کند. پس در روزهای سرد سال، بدن شما بیشتر از هر زمان دیگری به تعادل تغذیه‌ای نیاز دارد.
سوالات متداول
آیا نشستن روی زمین سرد باعث بیماری کلیه میشود؟
خیر، نشستن کوتاهمدت روی زمین سرد معمولاً مشکلی ایجاد نمیکند، اما در افراد حساس ممکن است باعث گرفتگی عضلانی یا تحریک عصبهای پشت شود.
آیا سردی بدن میتواند باعث نارسایی کلیه شود؟
خیر، نارسایی کلیه معمولاً بر اثر بیماریهای مزمن مانند دیابت یا فشار خون بالا ایجاد میشود، نه صرفاً سرما.
چرا در سرما ادرار بیشتر میشود؟
در هوای سرد، بدن برای حفظ دمای داخلی، جریان خون را تغییر میدهد و ممکن است کلیهها ادرار بیشتری تولید کنند. این طبیعی است.
آیا نوشیدن دمنوش گرم به کلیه کمک میکند؟
بله، دمنوشهایی مانند چای سبز، بابونه یا زنجبیل میتوانند به بهبود جریان خون و سلامت کلیه کمک کنند.
سرما به‌خودی‌خود نمی‌تواند باعث بیماری کلیه شود، اما شرایطی که در اثر سرما به‌وجود می‌آید، مثل کاهش مصرف آب، ضعف سیستم ایمنی و عفونت ادراری، میتواند کلیه را در معرض خطر قرار دهد. مراقبت از بدن در فصل‌های سرد با نوشیدن مایعات، پوشیدن لباس گرم و رعایت بهداشت فردی، بهترین راه برای حفظ سلامت کلیه‌هاست.
