خواص سرمه برای چشم + نکات ضروری

سرمه یکی از قدیمی‌ترین لوازم آرایشی و درمانی است که از گذشته تا امروز در بسیاری از فرهنگ‌ها جایگاه ویژه‌ای داشته است. در ایران، هند، کشورهای عربی و حتی مصر باستان، استفاده از سرمه نه تنها برای زیبایی چشم‌ها، بلکه برای تقویت و محافظت از آن‌ها رایج بوده است. در گذشته، سرمه‌ها معمولاً از سنگ، دوده یا مواد معدنی طبیعی تهیه می‌شدند و به عنوان نوعی درمان طبیعی برای سلامت چشم به‌کار می‌رفتند.

با گذشت زمان و پیشرفت علم، بسیاری از افراد درباره تأثیر واقعی سرمه بر چشم دچار تردید شدند. برخی آن را معجزه‌ای برای تقویت بینایی می‌دانند، در حالی که دیگران نسبت به آلودگی و ناخالصی‌های موجود در برخی سرمه‌های امروزی هشدار می‌دهند. با این حال، شناخت دقیق خواص سرمه و نحوه صحیح استفاده از آن می‌تواند به حفظ سلامت چشم‌ها کمک کند. در این مقاله، به بررسی علمی و سنتی خواص سرمه برای چشم، نکات احتیاطی، روش استفاده درست و باورهای درست و نادرست درباره آن می‌پردازیم.

تاریخچه استفاده از سرمه 👳‍♀️

استفاده از سرمه قدمتی چند هزار ساله دارد. در مصر باستان، زنان و مردان برای آرایش و محافظت از چشم در برابر آفتاب و گرد و غبار از سرمه استفاده می‌کردند. حتی در نقاشی‌های دیواری فراعنه نیز می‌توان آثار استفاده از سرمه را مشاهده کرد.

در ایران و کشورهای اسلامی نیز سرمه جایگاه مذهبی و درمانی خاصی دارد. در منابع اسلامی آمده است که پیامبر اسلام (ص) از سرمه استفاده می‌کردند و آن را برای سلامت چشم توصیه کرده‌اند. از این‌رو، بسیاری از مردم در دوره‌های مختلف، سرمه را نشانه‌ای از پاکیزگی و تقویت بینایی می‌دانستند.

در دوران قدیم، سرمه‌ها معمولاً از سنگ‌هایی مانند «سنگ اثمد» تهیه می‌شدند که دارای ترکیبات طبیعی خاصی بودند. گفته می‌شود این سنگ خاص باعث تقویت ریشه مژه‌ها و جلوگیری از عفونت چشم می‌شده است. امروزه، اگرچه بسیاری از سرمه‌ها به شکل صنعتی تولید می‌شوند، اما سرمه‌های سنتی همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده‌اند.

خواص سرمه

تقویت بینایی 👁️‍🗨️

یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از سرمه، تقویت بینایی و روشن‌تر شدن چشم است. در طب سنتی ایرانی آمده است که سرمه باعث بهبود گردش خون در اطراف چشم می‌شود و خستگی و تاری دید را کاهش می‌دهد.

بسیاری از افرادی که به‌صورت مداوم از سرمه طبیعی استفاده می‌کنند، معتقدند چشم‌هایشان دیرتر خسته می‌شود و کمتر احساس سنگینی دارند. دلیل این موضوع می‌تواند تأثیر سرمه بر عضلات اطراف چشم و تحریک ملایم اعصاب بینایی باشد.

همچنین سرمه می‌تواند از ورود گرد و غبار یا ذرات ریز به داخل چشم جلوگیری کند. وقتی لایه نازکی از سرمه روی لبه پلک قرار می‌گیرد، همانند یک سپر طبیعی عمل کرده و مانع تحریک سطح چشم می‌شود.

البته باید توجه داشت که تنها سرمه‌های طبیعی و فاقد مواد فلزی یا سمی چنین خاصیتی دارند. سرمه‌های تقلبی ممکن است برعکس، باعث کاهش بینایی یا تحریک چشم شوند.

رشد مژه‌ها و زیبایی چشم ✨

از دیگر خواص معروف سرمه، کمک به رشد و تقویت مژه‌ها است. بسیاری از زنان در گذشته از سرمه به عنوان جایگزین ریمل استفاده می‌کردند، زیرا اعتقاد داشتند باعث ضخیم‌تر شدن مژه‌ها می‌شود.

مواد طبیعی موجود در برخی سرمه‌ها مانند سنگ اثمد یا دوده بادام، خاصیت تقویت فولیکول‌های مو را دارند. استفاده منظم از سرمه می‌تواند مژه‌ها را از ریزش حفظ کند و باعث پرپشتی آن‌ها شود.

از نظر ظاهری نیز سرمه باعث عمق بخشیدن به نگاه و درخشان‌تر شدن چشم می‌شود. به همین دلیل، هنوز هم در بسیاری از کشورها سرمه به عنوان بخشی از آرایش سنتی یا حتی مدرن استفاده می‌شود.

اگرچه ظاهر تیره سرمه ممکن است برای برخی افراد جذاب باشد، اما باید دقت کرد که سرمه‌هایی که حاوی فلزات سنگین هستند (مانند سرب) ممکن است در طول زمان باعث آسیب به مژه‌ها و پوست اطراف چشم شوند.

کمک به رفع خستگی و سنگینی چشم‌ها 😌

استفاده از سرمه به‌ویژه در پایان روز، می‌تواند خستگی چشم ناشی از کار طولانی با موبایل یا کامپیوتر را کاهش دهد. ترکیبات طبیعی سرمه، با تحریک ملایم گردش خون اطراف چشم، باعث احساس سبکی و آرامش می‌شود. بسیاری از افراد گزارش داده‌اند که پس از استفاده از سرمه، فشار یا سوزش چشمشان کاهش یافته و خواب بهتری داشته‌اند.

کمک به درمان خشکی چشم 💧

برخی از انواع سرمه‌های طبیعی حاوی روغن‌های گیاهی یا مواد معدنی هستند که رطوبت طبیعی اطراف چشم را حفظ می‌کنند. در نتیجه، در افرادی که از خشکی چشم رنج می‌برند، می‌تواند باعث کاهش سوزش و خارش شود. البته این خاصیت تنها در سرمه‌های کاملاً طبیعی و بدون افزودنی شیمیایی مشاهده می‌شود.

تقویت عضلات پلک و بهبود ظاهر چشم 👩‍🦰

در طب سنتی باور بر این است که حرکت آرام پلک هنگام مالیدن سرمه باعث تقویت عضلات ظریف اطراف چشم می‌شود. این امر به مرور زمان از افتادگی پلک جلوگیری کرده و به جوان‌تر و شاداب‌تر شدن نگاه کمک می‌کند. در نتیجه، چشم‌ها حالت درخشان‌تر و بازتری پیدا می‌کنند.

کمک به پاکسازی مجاری اشکی 👁️

برخی از سرمه‌های طبیعی خاصیت پاک‌کنندگی دارند و به باز شدن مجاری اشکی کمک می‌کنند. در نتیجه، ترشح اشک طبیعی بهتر انجام می‌شود و احتمال تجمع چربی یا مواد اضافی در گوشه چشم کاهش می‌یابد.

محافظت از چشم در برابر نور شدید و گرد و غبار ☀️

در مناطق گرم و خشک، مردم از سرمه برای محافظت از چشم در برابر نور آفتاب و ذرات معلق هوا استفاده می‌کردند. لایه نازکی از سرمه روی پلک باعث می‌شود نور شدید تا حدی فیلتر شود و چشم کمتر اذیت شود. علاوه بر این، سرمه مانند یک سد طبیعی از نفوذ گرد و خاک و آلودگی به چشم جلوگیری می‌کند.

خواص درمانی سرمه در طب سنتی 🌿

در متون طب سنتی ایران و هند، سرمه جایگاه ویژه‌ای دارد. ابن‌سینا در کتاب قانون از سرمه به عنوان دارویی برای تقویت چشم، رفع اشک‌ریزی و پاکسازی مجاری بینایی یاد کرده است.

همچنین سرمه به عنوان داروی کمکی برای کاهش التهابات چشم و درمان خارش یا خشکی چشم معرفی شده است. بسیاری از طبیبان سنتی معتقدند که استفاده از سرمه شب‌ها قبل از خواب، باعث استراحت چشم و کاهش فشار بینایی می‌شود.

در برخی منابع آمده است که سرمه طبیعی می‌تواند به خروج مواد اضافی از مجاری اشکی کمک کند و در نتیجه احساس سبکی در چشم به وجود آورد. البته باید در نظر داشت که این خواص تنها در صورتی درست است که سرمه به‌صورت کاملاً طبیعی و استریل تهیه شود.

خطرات احتمالی استفاده از سرمه تقلبی ⚠️

در کنار فواید فراوان، سرمه‌های غیر استاندارد می‌توانند خطرناک باشند. بسیاری از سرمه‌هایی که در بازار فروخته می‌شوند، حاوی مقادیر زیادی فلزات سنگین از جمله سرب هستند. این ترکیبات می‌توانند از طریق چشم جذب بدن شده و به مرور زمان مشکلاتی مانند مسمومیت، سردرد، و حتی آسیب به مغز ایجاد کنند.

همچنین برخی سرمه‌ها در شرایط غیربهداشتی تهیه می‌شوند و ممکن است آلوده به باکتری یا قارچ باشند. استفاده از چنین سرمه‌هایی می‌تواند باعث التهاب یا عفونت چشم شود.

به همین دلیل، توصیه می‌شود در صورت تمایل به استفاده از سرمه، تنها از برندهای معتبر یا سرمه‌های سنتی که در شرایط بهداشتی تهیه شده‌اند، استفاده کنید. همچنین از اشتراک گذاشتن سرمه با دیگران پرهیز کنید تا احتمال انتقال عفونت کاهش یابد.

نحوه صحیح استفاده از سرمه

برای بهره‌مندی از فواید سرمه، باید روش استفاده صحیح آن را دانست. ابتدا مطمئن شوید که دست‌ها و ابزار استفاده (چوب سرمه یا برس) کاملاً تمیز هستند. سپس مقدار کمی سرمه را روی لبه داخلی پلک پایین بکشید.

بهتر است از استفاده زیاد سرمه پرهیز کنید، زیرا ممکن است وارد چشم شود و احساس سوزش ایجاد کند. همچنین هنگام خواب، اگر سرمه زیادی روی پلک باقی بماند، ممکن است باعث تحریک چشم شود.

اگر هدف شما تقویت مژه‌هاست، می‌توانید شب‌ها پیش از خواب مقدار کمی سرمه روی ریشه مژه‌ها بمالید و صبح آن را با دستمال نرم پاک کنید. این کار باعث جذب بهتر مواد طبیعی و جلوگیری از ریزش مژه‌ها می‌شود.

تفاوت سرمه طبیعی و صنعتی 🧪

سرمه‌های طبیعی معمولاً از مواد معدنی، دوده بادام یا سنگ اثمد تهیه می‌شوند، در حالی که سرمه‌های صنعتی اغلب از رنگدانه‌ها و افزودنی‌های شیمیایی ساخته می‌شوند.

سرمه طبیعی رنگ مات‌تر و بافت نرم‌تری دارد و معمولاً ماندگاری آن کمتر از سرمه صنعتی است. با این حال، برای سلامتی چشم بسیار ایمن‌تر است. در مقابل، سرمه‌های صنعتی ممکن است ظاهر براق‌تر و رنگ مشکی‌تری داشته باشند، اما در صورت استفاده مداوم، احتمال تحریک یا خشکی چشم را افزایش می‌دهند.

بنابراین، اگر قصد استفاده روزانه دارید، سرمه طبیعی گزینه‌ای مناسب‌تر است، به شرط آنکه از منبع معتبر تهیه شود.

نکات مهم برای خرید سرمه 🛍️

• همیشه از فروشگاه‌های معتبر و دارای مجوز خرید کنید.
• از خرید سرمه‌هایی که بسته‌بندی غیر استاندارد دارند خودداری کنید.
• برچسب ترکیبات را بررسی کنید و مطمئن شوید فاقد فلزات سنگین است.
• در صورت بروز سوزش یا قرمزی چشم، فوراً استفاده را قطع کنید.
• هر چند وقت یک‌بار، چوب یا برس سرمه‌دان را بشویید تا آلودگی منتقل نشود.

سوالات متداول درباره خواص سرمه

منابع: cnn – doctorgreenlife