تعریق بیش از حد و غیر طبیعی یا هایپرهیدروزیس؛ علائم، دلایل و درمان
هایپرهیدروز یا «تعریق بیش از حد و غیر طبیعی» به شرایطی گفته می شود که بدون گرما یا ورزش کردن، فرد دچار تعریق می شود. در این شرایط ممکن است فرد آنقدر عرق کند که لباس هایش خیس شوند و یا از دستانش عرق چکه کند. این مشکل علاوه بر اختلال در فعالیت های عادی و روزمره، می تواند باعث حجالت و اضطراب اجتماعی شود.
معمولا برای درمان تعریق بیش از حد و غیر طبیعی از داروهای ضد تعریق استفاده می شود. اگر این داروها کمکی نکنند، ممکن است لازم باشد داروها و روش های درمانی مختلفی را امتحان کنید. در موارد شدید، پزشک شما ممکن است عمل جراحی را برای برداشتن غدد عرق یا قطع اعصاب مسئول تولید بیش از حد عرق را پیشنهاد کند.
علائم تعریق بیش از حد و غیر طبیعی
اکثر افراد در هنگام ورزش کردن یا تحرک زیاد، قرار گرفتن در محیط گرم یا افزایش اضطراب و استرس عرق می کنند، اما تعریق ناشی از هایپرهیدروز بسیار فراتر از تعریق طبیعی است.
در نوعی از تعریق بیش از حد و غیر طبیعی که معمولاً دست ها، پاها، زیر بغل ها یا صورت را تحت تأثیر قرار می دهد، حداقل یک بار در هفته و در ساعات بیداری باعث افزایش تعریق می شود و معمولاً در دو طرف بدن اتفاق می افتد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
گاهی تعریق زیاد نشانه یک بیماری جدی است. اگر تعریق شدید شما با سبکی سر، درد قفسه سینه یا حالت تهوع همراه است، فوراً با پزشک صحبت کنید.
در این موارد حتما به پزشک مراجعه کنید:
- تعریق باعث اختلال در زندگی روزمره شما شود.
- تعریق باعث پریشانی عاطفی یا کناره گیری اجتماعی شود.
- به طور ناگهانی بیش از حد معمول عرق کنید.
- بدون هیچ دلیل مشخصی در شب ها عرق می کنید.
علائم تعریق بیش از حد و غیر طبیعی یا هایپرهیدروزیس
تعریق در واقع تلاش بدن برای خنک کردن خود است. با افزایش دمای بدن، سیستم عصبی شما به طور خودکار غدد عرق را تحریک می کند. همچنین در زمانی که عصبی می شوید نیز تعریق (به خصوص در کف دستان) اتفاق می افتد.
شایع ترین نوع هایپرهیدروزیس را هایپرهیدروزیس اولیه (ایدیوپاتیک) می نامند. در این نوع از بیماری، اعصابی که مسئول ارسال سیگنال به غدد عرق هستند، بیش از حد فعال می شوند. در این حالت حتی اگر فعالیت بدنی یا افزایش دما وجود نداشته باشد، باز هم تعریق رخ می دهد. البته با ایجاد استرس یا عصبی شدن، مشکل بیشتر می شود. این نوع هایپرهیدروزیس معمولاً کف دست و پاها و گاهی صورت را درگیر می کند.
هیچ نوع علت پزشکی برای این نوع هایپرهیدروزیس وجود ندارد. هرچند حدس زده می شود که ممکن است ریشه ژنتیکی داشته باشد، زیرا گاهی اوقات در اعضای یک خانواده دیده می شود.
نوع دیگر هایپرهیدروزیس که شیوع کمتری دارد، هایپرهیدروزیس ثانویه نام دارد که زمانی اتفاق می افتد که تعریق زیاد به دلیل یک بیماری رخ دهد و معمولا باعث تعریق در کل بدن می شود. شرایطی که ممکن است منجر به تعریق شدید از این نوع شوند عبارتند از:
- دیابت
- گرگرفتگی یائسگی
- مشکلات تیروئید
- قند خون پایین
- برخی سرطان ها
- حمله قلبی
- اختلالات سیستم عصبی
- عفونت ها
همچنین برخی از داروها و ترک اعتیاد نیز می توانند منجر به تعریق شدید شوند.
عوارض هایپرهیدروزیس
عوارض هایپرهیدروزیس عبارتند از:
- عفونت: افرادی که به شدت عرق می کنند بیشتر در معرض عفونت های پوستی قرار دارند.
- اثرات اجتماعی و عاطفی: داشتن دست هایی چسبناک و خیس از عرق یا لباس های خیس می تواند خجالت آور باشد و افراد را در سر کار یا تحصیل با مشکل مواجه کند.
تشخیص
پزشک برای تشخیص این مشکل در ابتدا در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سوال خواهد کرد. همچنین برای ارزیابی بیشتر علت، ممکن است به معاینه فیزیکی یا آزمایشاتی نیاز داشته باشید.
تست های آزمایشگاهی
پزشک ممکن است آزمایش خون، ادرار یا آزمایش های دیگر را برای بررسی اینکه آیا تعریق شما به دلیل بیماری دیگری مانند پرکاری تیروئید یا افت قند خون ایجاد شده است یا خیر، توصیه کند.
آزمایش عرق
آزمایش های متعددی از جمله آزمایش نشاسته-ید، ضریب هدایت پوست و آزمایش تنظیم دمایی عرق، برای تعیین دقیق میزان تعریق و تخمین شدت وضعیت وجود دارند.
درمان تعریق بیش از حد و غیر طبیعی
اگر یک بیماری زمینه ای علت اصلی این مشکل باشد، ابتدا باید این بیماری درمان شود. اما در صورتی که علت مشخصی برای آن یافت نشود، درمان بر روی تعریق بیش از حد متمرکز می شود. گاهی اوقات ممکن است لازم باشد ترکیبی از روش های درمانی را امتحان کنید و حتی اگر تعریق شما بعد از درمان بهبود یابد، ممکن است مجددا عود کند.
روش های درمانی زیر معمولا برای رفع این مشکل در نظر گرفته می شوند:
دارو درمانی تعریق بیش از حد و غیر طبیعی
داروهایی که برای درمان هیپرهیدروز استفاده می شوند عبارتند از:
- دارو های ضد تعریق: پزشک شما ممکن است نوعی داروی ضد تعریق را برای شما تجویز کند. این ماده معمولاً قبل از خواب بر روی پوست ناحیه ای که دچار تعریق می شود قرار می گیرد و سپس شسته می شود. این محصول می تواند باعث تحریک پوست و چشم شود.
- کرم ها: تجویز کرم حاوی گلیکوپیرولات ممکن است به هایپرهیدروزیس در صورت و سر کمک کند.
- داروهای انسداد اعصاب: برخی از داروهای خوراکی، ترشح مواد شیمیایی را که باعث ارتباط اعصاب خاصی در بدن می شوند را مسدود می کنند. این داروها می توانند تعریق را در بعضی از افراد کاهش دهند. عوارض جانبی احتمالی این داروها شامل خشکی دهان، تاری دید و مشکلات مثانه است.
- داروهای ضد افسردگی: برخی از داروهایی که برای افسردگی استفاده می شوند می توانند تعریق را نیز کاهش دهند. علاوه بر این، آن ها ممکن است به کاهش اضطراب که باعث افزایش هیپرهیدروز می شود کمک کنند.
- تزریق سم بوتولینوم: درمان با سم بوتولینوم (بوتاکس، مایوبلوک و…) به طور موقت اعصابی را که باعث تعریق می شوند مسدود می کند. ابتدا پوست شما سرد یا بی حس می شود و سپس به هر ناحیه از پوست که دچار تعریق بیش از حد می شود، چندین تزریق صورت می گیرد. اثرات این نوع درمان ۶ تا ۱۲ ماه باقی می ماند و پس از آن نیاز به تکرار درمان است. این روش درمانی می تواند دردناک باشد و برخی از افراد ضعف عضلانی موقت را در ناحیه تحت درمان تجربه می کنند.
جراحی و سایر روش های درمانی
سایر روش های درمان تعریق بیش از حد و غیر طبیعی عبارتند از:
- مایکروویو درمانی: در این روش از دستگاهی که انرژی مایکروویو تولید می کند، برای از بین بردن غدد عرق استفاده می شود. این نوع درمان شامل دو جلسه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ای با سه ماه فاصله بین هر جلسه است. عوارض احتمالی مایکروویو شامل تغییر در احساس پوست و برخی از ناراحتی های دیگر است. این روش درمانی ممکن است گران باشد و به طور گسترده در دسترس نباشد.
- برداشتن غده عرق: اگر تعریق بیش از حد فقط در زیر بغل شما ایجاد شود، برداشتن غدد عرق در آن ناحیه ممکن است کمک کند.
- جراحی اعصاب (سمپاتکتومی): در طی این روش، جراح اعصاب نخاعی را کنترل می کند، می سوزاند یا آن ها را جمع می کند. در برخی موارد، این روش باعث تعریق بیش از حد در مناطق دیگر بدن شما می شود.
درمان های خانگی و تغییر در سبک زندگی
پیشنهادات زیر ممکن است به شما کمک کنند تا مشکلات ناشی از این مشکل را تا حدی کاهش دهید:
- از ضد تعریق استفاده کنید: ضد تعریق های بدون نسخه حاوی ترکیبات پایه آلومینیوم هستند که منافذ عرق را به طور موقت مسدود می کنند و میزان عرق خارج شده از پوست شما را کاهش می دهند. این نوع محصولات می توانند به هیپرهیدروز جزئی کمک کند.
- از مواد منقبض کننده استفاده کنید: می توانید محصولات بدون نسخه حاوی اسید تانیک را به ناحیه ای که عرق می کند بمالید.
- روزانه حمام کنید: استحمام منظم به شما کمک می کند تا تعداد باکتری های موجود بر روی پوست را کنترل کنید.
- کفش و جوراب ساخته شده از مواد طبیعی تهیه کنید: کفش های ساخته شده از مواد طبیعی، مانند چرم، با کمک به گردش هوا در اطراف پاها می توانند از تعریق این نواحی جلوگیری کنند. همچنین زمانی که ورزش می کنید از جوراب های ورزشی رطوبت گیر استفاد کنید.
- جوراب های خود را به طور منظم عوض کنید: یک یا دو بار در روز جوراب خود را عوض کرده و هر بار پاهای خود را کاملا خشک کنید.
- پاهای خود را برهنه کنید: زمان هایی که می توانید پا برهنه بگردید، حتما این کار را انجام دهید.
- لباس متناسب با فعالیت خود انتخاب کنید: به طور کلی از لباس هایی که با پارچه های طبیعی مانند پنبه، پشم و ابریشم ساخته شده اند استفاده کنید. این نوع لباس ها به پوست شما اجازه نفس کشیدن می دهند. همچنین برای ورزش کردن، از لباس هایی استفاده کنید که رطوبت پوست را از بین می برند.
- تکنیک های افزایش آرامش را امتحان کنید: تکنیک های آرام سازی مانند یوگا، مدیتیشن و… را انجام دهید. این روش ها می توانند به شما کمک کنند تا تعریق ناشی از استرس را کاهش دهید.
منبع: mayoclinic
