اسپیرونولاکتون و لاغری؛ آیا این دارو به کاهش وزن کمک می‌کند؟
اسپیرونولاکتون و لاغری به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات در حوزه تناسب اندام تبدیل شده‌اند؛ به‌ویژه در دورانی که بسیاری از افراد به دنبال روش‌های سریع و مؤثر برای کاهش وزن هستند.
این دارو که در ابتدا برای درمان شرایطی مانند فشار خون بالا، نارسایی قلبی و اختلالات هورمونی تولید شده بود، به مرور در میان برخی افراد به عنوان راهکاری احتمالی برای کاهش وزن نیز مطرح شد. همین مسئله موجب شد تا سوالات زیادی پیرامون این دارو شکل بگیرد: آیا اسپیرونولاکتون واقعاً بر کاهش وزن تأثیر دارد؟ این تأثیر از چه طریقی صورت می‌گیرد؟ و مهم‌تر از همه، آیا استفاده از آن برای لاغری بی‌خطر است یا می‌تواند پیامدهای منفی برای سلامتی به همراه داشته باشد؟
در این مقاله، قصد داریم با اتکا به منابع علمی معتبر، ارتباط میان مصرف اسپیرونولاکتون و لاغری را به طور کامل بررسی کنیم. اگر شما نیز در پی آگاهی از واقعیت‌های علمی این دارو و تصمیم‌گیری آگاهانه برای مسیر کاهش وزن خود هستید، با ما همراه باشید.
اسپیرونولاکتون چیست؟
اسپیرونولاکتون یک داروی نگهدارنده پتاسیم است که معمولاً برای درمان بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، نارسایی قلبی، هیپرالدوسترونیسم و آکنه‌های هورمونی تجویز می‌شود. این دارو با مهار گیرنده‌های آلدوسترون در کلیه عمل می‌کند و باعث کاهش بازجذب سدیم و آب و در نتیجه افزایش دفع ادرار می‌شود. همزمان، پتاسیم در بدن حفظ می‌شود.
از آنجا که این دارو خاصیت ضد آندروژنی نیز دارد، در درمان بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و پرمویی زنان نیز کاربرد دارد.
اسپیرونولاکتون و لاغری: واقعیت یا توهم دارویی؟
بسیاری از کاربران در فضای مجازی ادعا می‌کنند که پس از مصرف اسپیرونولاکتون وزن کم کرده‌اند. اما مهم است بدانیم این کاهش وزن اغلب مربوط به کاهش احتباس آب در بدن است، نه چربی. اسپیرونولاکتون به عنوان یک داروی مدر، حجم مایعات بدن را کاهش می‌دهد و همین موضوع ممکن است باعث شود فرد احساس کند وزنش کاهش یافته است.
مطالعه‌ای منتشر شده نشان داده است که در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک که اسپیرونولاکتون دریافت کرده‌اند، کاهش وزن قابل توجهی مشاهده نشده، اما شاخص توده بدن (BMI) و دور کمر در برخی افراد کاهش یافته است. این موضوع بیشتر به تغییر در ترکیب بدن (افزایش توده عضلانی و کاهش مایعات) مربوط است تا لاغری واقعی.
تاثیر اسپیرونولاکتون بر هورمون‌ها
این دارو با مهار گیرنده‌های آندروژنی می‌تواند از تولید چربی اضافی ناشی از هورمون‌های مردانه در زنان جلوگیری کند. به همین دلیل، برخی زنان مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک پس از مصرف دارو با کاهش چربی شکمی یا کاهش پرمویی مواجه می‌شوند. با این حال، اثرات آن در لاغری سیستماتیک (یعنی کاهش توده چربی کل بدن) در مطالعات کلینیکی تأیید نشده است.
در مقاله‌ای منتشرشده اشاره شده است که اسپیرونولاکتون باعث تغییر در الگوی توزیع چربی در بدن می‌شود، به‌ویژه در زنانی که به دلیل اختلالات هورمونی دچار تجمع چربی در ناحیه شکم شده‌اند.
آیا اسپیرونولاکتون اشتها را کاهش می‌دهد؟
خیر. اسپیرونولاکتون در اغلب افراد اثری بر اشتها ندارد. برخلاف برخی داروهای کاهنده وزن مانند فنتیرمین یا داروهای مهارکننده GLP-1، اسپیرونولاکتون عملکردی در مغز ندارد که منجر به کاهش اشتها شود. اگر فردی با مصرف اسپیرونولاکتون کاهش وزن پیدا کند، معمولاً این کاهش ناشی از دفع مایعات است و نه مصرف کالری کمتر.
عوارض مصرف اسپیرونولاکتون برای لاغری
رابطه اسپیرونولاکتون و لاغری بیشتر جنبه موقتی دارد و عمدتاً ناشی از دفع آب اضافی بدن است لذا مصرف خودسرانه آن به شدت منع شده است، چرا که دارای عوارض جانبی جدی از جمله موارد زیر است:
- هایپرکالمی (افزایش پتاسیم خون) که می‌تواند باعث ایست قلبی شود
- اختلالات قاعدگی
- سردرد و سرگیجه
- افت فشار خون
- اختلال در عملکرد کلیه
- بزرگ شدن پستان‌ها در مردان
سازمان غذا و داروی آمریکا تأکید می‌کند که اسپیرونولاکتون نباید برای کاهش وزن در افراد سالم تجویز شود مگر در شرایط خاص پزشکی و با نظارت پزشک.
اسپیرونولاکتون و ورزش
ورزش منظم می‌تواند اثرات مفیدی روی سیستم قلبی عروقی، ترکیب بدن و سطح هورمون‌ها داشته باشد. در افرادی که همزمان از اسپیرونولاکتون استفاده می‌کنند، ورزش می‌تواند به بهبود عملکرد متابولیک کمک کند، اما باید مراقب کم‌آبی بدن بود. مصرف این دارو باعث افزایش دفع آب می‌شود و اگر با تمرینات سنگین همراه شود، می‌تواند به کم‌آبی شدید منجر گردد. توصیه می‌شود مصرف مایعات کافی و بررسی سطح الکترولیت‌ها به صورت منظم انجام شود.
چه کسانی نباید از اسپیرونولاکتون برای لاغری استفاده کنند؟
- افرادی با سابقه مشکلات کلیوی
- بیماران قلبی که دچار هایپرکالمی هستند
- زنان باردار یا شیرده
- افرادی که داروهای دیگر مدر یا مهارکننده‌های ACE مصرف می‌کنند
- کسانی که کم‌آبی مزمن دارند
نکات تکمیلی
با وجود آنکه برخی افراد پس از مصرف اسپیرونولاکتون شاهد کاهش وزن هستند، اما باید توجه داشت که ارتباط بین اسپیرونولاکتون و لاغری بیشتر به دلیل دفع مایعات و کاهش ورم بدن است تا کاهش واقعی توده چربی. این دارو ممکن است در برخی موارد به بهبود تعادل هورمونی کمک کند، اما لاغری حاصل از آن موقتی و غیرپایدار است. از سوی دیگر، مصرف خودسرانه اسپیرونولاکتون می‌تواند خطرات زیادی را به همراه داشته باشد. اگر هدف شما کاهش وزن پایدار و سالم است، بهتر است به جای تکیه بر رابطه ناپایدار اسپیرونولاکتون و لاغری، به سراغ روش‌های علمی مانند رژیم غذایی اصولی، ورزش منظم و در صورت لزوم مصرف داروهای مورد تأیید پزشک متخصص بروید.
