علت ورم مچ پا چیست و چگونه درمان می شود؟
ورم مچ پا یک نشانه شایع است که می‌تواند از دلایل ساده مانند ایستادن طولانی‌مدت تا بیماری‌های جدی قلبی، کلیوی یا کبدی نشأت بگیرد. در بسیاری از موارد، این ورم ممکن است در پایان روز و پس از فعالیت زیاد خود را نشان دهد، اما گاهی علامتی هشداردهنده برای یک بیماری زمینه‌ای است. درک علت ورم مچ پا و اقدام سریع برای درمان آن، می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر پیشگیری کند.
علت ورم مچ پا چیست؟
ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
یکی از شایع‌ترین علت‌ها در افراد سالم، ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت است. گرانش زمین باعث تجمع مایعات در بخش‌های تحتانی بدن از جمله مچ پا می‌شود.
بارداری
در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون و فشار رحم بر عروق لگنی، مایع بیشتری به پاها هدایت می‌شود و ممکن است باعث ورم شود. ورم یک طرفه یا همراه با درد باید جدی گرفته شود.
نارسایی قلبی
اگر قلب نتواند خون را به‌خوبی پمپاژ کند، خون در سیاهرگ‌های پا تجمع می‌یابد. در این حالت، ورم مچ پا همراه با تنگی نفس، خستگی یا افزایش وزن ناگهانی مشاهده می‌شود.
بیماری کلیوی
کلیه‌ها وظیفه دفع مایعات اضافی را دارند. اگر عملکرد آن‌ها مختل شود، مایع در بافت‌ها تجمع یافته و یکی از اولین نشانه‌ها، ورم مچ پا یا پاهاست.
مشکلات کبدی
در بیماری‌هایی مانند سیروز، سطح آلبومین کاهش یافته و فشار در عروق خونی افزایش پیدا می‌کند که منجر به نشت مایع به بافت‌ها و ایجاد ورم می‌شود.
ترومبوز ورید عمقی (DVT)
اگر لخته خون در سیاهرگ عمقی پا تشکیل شود، تخلیه خون از پا مختل شده و باعث ورم یک‌طرفه، دردناک و خطرناک می‌شود. این حالت یک اورژانس پزشکی است.
لنف ادم
در این بیماری، مایع لنفاوی به‌درستی تخلیه نمی‌شود و باعث تورم مزمن در مچ و ساق پا می‌شود. این بیماری معمولاً تدریجی شروع شده و ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد.
عفونت
در افرادی با زخم یا آسیب پوستی، عفونت‌های باکتریایی مانند سلولیت ممکن است باعث ورم، گرمی و قرمزی در محل مچ پا شوند.
مصرف داروها
برخی داروها می‌توانند باعث احتباس آب و نمک در بدن شوند. داروهایی مانند:
- داروهای ضد فشار خون (مسدودکننده‌های کانال کلسیم مانند آملودیپین)
- داروهای ضد افسردگی (مانند فلوکستین و سرترالین)
- داروهای استروئیدی و ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
آسیب یا پیچ‌خوردگی مچ پا
ورزشکاران یا افرادی که به طور ناگهانی دچار پیچ‌خوردگی یا افتادن می‌شوند، ممکن است دچار التهاب و ورم موضعی شوند که معمولاً با درد و محدودیت حرکت همراه است.
روش‌های خانگی برای کاهش ورم مچ پا
بالا نگه داشتن پاها
در حالت نشسته یا خوابیده، پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. این کار به تخلیه مایع و کاهش فشار در ناحیه مچ کمک می‌کند.
کمپرس سرد یا گرم
در صورت آسیب‌دیدگی یا پیچ‌خوردگی، استفاده از کیسه یخ برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه می‌تواند تورم را کاهش دهد. در موارد غیر التهابی، کمپرس گرم به بهبود گردش خون کمک می‌کند.
جوراب‌های فشاری
استفاده از جوراب‌های طبی با فشار کنترل‌شده برای افزایش بازگشت وریدی و کاهش تجمع مایعات بسیار مؤثر است، به‌ویژه در افراد سالمند یا افرادی که زیاد می‌ایستند.
محدود کردن مصرف نمک
مصرف زیاد نمک باعث احتباس آب در بافت‌ها می‌شود. کاهش مصرف غذاهای شور مانند چیپس، سوسیس، کنسرو و غذاهای آماده می‌تواند به کاهش ورم کمک کند.
نوشیدن آب کافی
برخلاف تصور عمومی، نوشیدن آب بیشتر می‌تواند به دفع سدیم اضافی از بدن کمک کرده و مانع از احتباس آب شود.
ماساژ ملایم
ماساژ با روغن زیتون یا روغن نارگیل در جهت قلب می‌تواند گردش خون را بهبود بخشیده و به تخلیه مایعات کمک کند.
ورزش سبک و منظم
پیاده‌روی کوتاه روزانه، تمرین‌های کششی پا و شنا، به جریان خون کمک کرده و مانع تجمع مایعات می‌شود.
درمان‌های دارویی برای ورم مچ پا
در صورتی که ورم مچ پا ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای باشد، درمان دارویی بر اساس تشخیص پزشکی انجام خواهد شد.
دیورتیک‌ها (قرص‌های ادرارآور)
داروهایی مانند فوروزماید، هیدروکلروتیازید و اسپیرونولاکتون برای کمک به دفع مایعات از طریق کلیه تجویز می‌شوند. این داروها باید با بررسی الکترولیت‌ها و عملکرد کلیه مصرف شوند.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
در مواردی که ورم ناشی از التهاب، پیچ‌خوردگی یا آسیب عضلانی است، پزشک ممکن است ایبوپروفن یا دیکلوفناک تجویز کند. با این حال، در بیماران قلبی و کلیوی باید با احتیاط مصرف شود.
آنتی‌بیوتیک‌ها
اگر ورم ناشی از عفونت باکتریایی باشد، پزشک با توجه به نوع عفونت، آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز خواهد کرد.
داروهای درمان بیماری زمینه‌ای
در صورت وجود مشکلات قلبی، کلیوی یا کبدی، مصرف داروهای تنظیم‌کننده فشار خون، کاهنده کلسترول، محافظت‌کننده کلیوی یا داروهای ضد ویروسی برای هپاتیت تجویز می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در موارد زیر، بررسی علت ورم مچ پا نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد:
- ورم ناگهانی، یک‌طرفه و دردناک
- همراهی با تنگی نفس یا درد قفسه سینه
- عدم بهبودی با درمان‌های خانگی پس از ۷ روز
- وجود تب، قرمزی یا گرمی در ناحیه مچ
- ورم همراه با علائم کلیوی یا کبدی (مثل زردی، تیره شدن ادرار، خستگی شدید)
علت ورم مچ پا را جدی بگیرید
علت ورم مچ پا می‌تواند بسیار ساده یا بسیار جدی باشد. از نشستن طولانی گرفته تا علائم اولیه نارسایی‌های اندام‌های حیاتی، این علامت می‌تواند کلید درک وضعیت سلامت عمومی فرد باشد. خوشبختانه با شناخت دلایل، اصلاح سبک زندگی، استفاده از روش‌های خانگی و در موارد لازم، درمان دارویی، می‌توان از پیشرفت این عارضه جلوگیری کرد.
