بررسی علمی اندانسترون در بارداری | مزایا، خطرات و نکات مهم
تهوع و استفراغ بارداری، به ویژه در سه ماهه اول، مشکلی رایج است که کیفیت زندگی بسیاری از زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وقتی داروهای خط اول مانند پیریدوکسین و دکسیلامین مؤثر واقع نمی شوند، پزشکان ممکن است استفاده از دارویی به نام اندانسترون در بارداری را پیشنهاد دهند.
این دارو که معمولاً با نام تجاری Zofran شناخته می شود، در ابتدا برای بیماران شیمی درمانی طراحی شده بود، اما اکنون در درمان تهوع شدید بارداری کاربرد دارد.
با این حال، ایمنی اندانسترون در دوران بارداری همچنان محل بحث است و باید با احتیاط مصرف شود.
اندانسترون چیست و چگونه عمل می کند؟
اندانسترون (Ondansetron) یک داروی ضد تهوع از دسته آنتاگونیست های گیرنده 5HT3 سروتونین است.
این دارو با مهار گیرنده های خاصی در سیستم عصبی مرکزی و دستگاه گوارش، از بروز تهوع و استفراغ جلوگیری می کند.
از آنجایی که تهوع بارداری از مسیرهای عصبی مشابه با تهوع ناشی از شیمی درمانی یا جراحی ها تبعیت می کند، اثربخشی اندانسترون در بسیاری از زنان باردار اثبات شده است.
کاربرد اندانسترون در بارداری
پزشکان معمولاً زمانی به تجویز اندانسترون در بارداری روی می آورند که درمان های دیگر مانند رژیم غذایی، زنجبیل، ویتامین B6 یا دکسیلامین مؤثر نباشند.
این دارو اغلب در زنانی تجویز می شود که دچار تهوع و استفراغ شدید بارداری هستند. اگرچه اثربخشی آن بالاست، اما بررسی ها نشان داده اند که این دارو ممکن است در برخی موارد با خطرات خاصی همراه باشد.
مزایای مصرف اندانسترون در بارداری
- کاهش سریع تهوع و استفراغ شدید: یکی از مهم ترین مزایای اندانسترون، تأثیر سریع آن در کنترل تهوع مقاوم به درمان است.
- پیشگیری از بستری شدن مادر: در موارد هایپرامسیس شدید، کاهش تهوع با این دارو ممکن است از کم آبی، سوء تغذیه و بستری در بیمارستان جلوگیری کند.
- کمک به حفظ وزن مادر: کاهش استفراغ می تواند به حفظ وزن طبیعی مادر در سه ماهه اول کمک کند که نقش مهمی در رشد جنین دارد.
تذکر مهم: اندانسترون در بارداری فقط باید با تجویز پزشک مصرف شود، چون ممکن است خطراتی برای جنین داشته باشد.
نگرانی های ایمنی درباره اندانسترون در بارداری
مطالعات مختلف نتایج متناقضی درباره ایمنی مصرف اندانسترون در دوران بارداری منتشر کرده اند. برخی از این نگرانی ها شامل موارد زیر است:
خطر نقایص مادرزادی قلبی
بر اساس مطالعه ای استفاده از اندانسترون در بارداری در سه ماهه اول ممکن است خطر نقایص مادرزادی قلبی مانند نقص دیواره بین بطنی را اندکی افزایش دهد. با این حال، این مطالعه به طور قطعی این ارتباط را تأیید نکرد و محققان توصیه به احتیاط کردند.
احتمال لب شکری
مطالعاتی که انجام شده اند نشان داده اند که مصرف اندانسترون ممکن است خطر شکاف لب یا کام در جنین را کمی افزایش دهد. با وجود این، سایر تحقیقات مشابه این خطر را رد کرده اند یا آن را بسیار ناچیز دانسته اند.
عدم تأیید رسمی از سوی FDA
تا به امروز، اندانسترون در بارداری در دسته B یا C قرار گرفته است، یعنی مطالعات کافی در انسان ها وجود ندارد. FDA هنوز به طور رسمی آن را برای تهوع بارداری تأیید نکرده است، اگرچه استفاده خارج از بروشور رایج است.
توصیه های کلینیکی برای مصرف اندانسترون در بارداری
پزشکان توصیه می کنند مصرف اندانسترون تنها زمانی آغاز شود که سایر درمان ها مؤثر واقع نشوند. نکات زیر باید رعایت شود:
- از مصرف اندانسترون در هفته های 6 تا 10 بارداری، که زمان شکل گیری اندام های حیاتی است، باید پرهیز شود مگر با تجویز دقیق پزشک.
- دوز مصرفی باید کمترین مقدار مؤثر ممکن باشد.
- مصرف مداوم اندانسترون در بارداری تنها باید تحت نظر پزشک متخصص انجام گیرد.
اشکال دارویی اندانسترون
اندانسترون در فرم های مختلف مانند قرص، قرص زیرزبانی، شربت و تزریقی در دسترس است. قرص زیرزبانی در زنان باردار بسیار پرکاربرد است، زیرا سریع تر جذب شده و کمتر باعث استفراغ می شود.
تجربه مادران باردار با اندانسترون
بسیاری از مادرانی که از اندانسترون در بارداری استفاده کرده اند، کاهش چشمگیر تهوع و بهبود کیفیت زندگی را گزارش داده اند. با این حال، برخی مادران نیز از یبوست و سردرد به عنوان عوارض جانبی شکایت داشته اند. این گزارش ها اهمیت ارزیابی فرد به فرد و مشاوره با پزشک را بیشتر نشان می دهد.
جایگزین های ایمن تر
اگر نگران عوارض اندانسترون هستید، می توانید با مشورت پزشک از درمان های جایگزین استفاده کنید:
- ویتامین B6 (پیریدوکسین)
- دکسیلامین (ترکیب آن با B6 مؤثر است)
- زنجبیل طبیعی
- تغییرات رژیم غذایی مانند وعده های کوچک و سبک
استفاده از اندانسترون در بارداری می تواند برای بسیاری از زنان با تهوع شدید نجات بخش باشد. با این حال، نگرانی هایی درباره افزایش اندک نقایص مادرزادی وجود دارد که باید هنگام تصمیم گیری در نظر گرفته شوند. مشورت با پزشک، بررسی تمام گزینه های درمانی و مصرف محتاطانه می تواند بهترین نتایج را به همراه داشته باشد. درمان خودسرانه با اندانسترون در دوران بارداری به هیچ وجه توصیه نمی شود.
