تفاوت پرگابالین و گاباپنتین؛ مقایسه دو داروی دردهای عصبی
پرگابالین و گاباپنتین از جمله داروهایی هستند که در سالهای اخیر به دلیل اثربخشی گسترده در کاهش دردهای عصبی، کنترل برخی اختلالات اضطرابی و کمک به تنظیم فعالیتهای عصبی بدن، محبوبیت زیادی پیدا کردهاند. این دو دارو معمولاً برای افرادی تجویز میشوند که با مشکلاتی مثل دردهای دیابتی، درد ناشی از آسیب عصبی، دردهای مزمن ناحیه کمر یا گردن، فیبرومیالژیا، حملات تشنجی و برخی اختلالات اضطرابی درگیر هستند. بسیاری از بیماران هنگام دریافت نسخه، با این سؤال مواجه میشوند که «تفاوت پرگابالین و گاباپنتین چیست و کدام بهتر است؟» یا اینکه «مصرف کدامیک عوارض کمتری دارد؟» و حتی اینکه «کدامیک سریعتر اثر میکند؟»
شناخت کامل این دو دارو به بیماران کمک میکند تصمیمات آگاهانهتری بگیرند، عوارض ناخواسته را بهتر مدیریت کنند و درک صحیحتری از روند درمان داشته باشند. در واقع پرگابالین و گاباپنتین از یک خانواده دارویی هستند، اما ویژگیهای متفاوتی دارند که هرکدام را برای شرایط خاص مناسبتر میکند. در این مقاله تفاوتهای این دو دارو، از نحوه اثرگذاری و سرعت تأثیر تا کاربردها، تفاوتها، عوارض جانبی، تداخلهای دارویی و نکات مهم مرتبط با مصرف توضیح داده شده است.
پرگابالین چیست؟
پرگابالین یک داروی ضد درد عصبی و ضدتشنج است که معمولاً با نام تجاری «Lyrica» شناخته میشود. این دارو برای کمک به کنترل دردهایی تجویز میشود که منشأ آنها از اعصاب است؛ دردهایی که معمولاً با سوزش، گزگز، تیرکشیدن، بیحسی یا احساس برقگرفتگی همراهاند.
پرگابالین با تأثیر بر فعالیت سلولهای عصبی، میزان پیامهای درد را کاهش میدهد. این دارو در بدن خیلی سریعتر از گاباپنتین جذب میشود و همین موضوع باعث اثرگذاری سریعتر آن میشود. همچنین در برخی افراد باعث ایجاد آرامش ذهنی و کاهش اضطراب میشود.
پرگابالین معمولاً برای موارد زیر تجویز میشود:
- دردهای عصبی ناشی از دیابت
- دردهای پس از زونا
- دردهای مزمن ستون فقرات
- فیبرومیالژیا
- دردهای نوروپاتیک ناشی از آسیب نخاع
- تشنجهای جزئی (بهصورت درمان کمکی)
- اختلال اضطراب فراگیر (در برخی کشورها)
یکی از دلایل مهم تجویز پرگابالین، ثبات مقدار جذب آن در بدن است. به همین دلیل، میزان اثرگذاری آن قابل پیشبینیتر است و پزشکان راحتتر میتوانند دوز مناسب را برای فرد تنظیم کنند.
گاباپنتین چیست؟
گاباپنتین نیز مانند پرگابالین یک داروی ضد درد عصبی و ضدتشنج است. نامهای تجاری معروف آن شامل «Neurontin» و «Gabapentin Actavis» هستند. این دارو معمولاً برای کنترل دردهای عصبی و کاهش دفعات تشنج تجویز میشود.
گاباپنتین سرعت جذب آهستهتری نسبت به پرگابالین دارد و اثرگذاری آن کمتر قابلپیشبینی است، زیرا بدن افراد مختلف مقدار متفاوتی از دارو را جذب میکند. با این حال در بسیاری از بیماران اثربخشی قابلقبولی دارد و چون معمولاً قیمت آن پایینتر است، در برخی کشورها بهعنوان انتخاب اول تجویز میشود.
موارد مصرف گاباپنتین شامل:
- دردهای عصبی ناشی از دیابت
- دردهای پس از زونا
- دردهای نوروپاتیک ناشی از آسیبهای مختلف
- صرع (بهعنوان داروی کمکی)
- برخی دردهای مزمن
- بیخوابی یا اضطراب در برخی بیماران (بهصورت غیراستاندارد)
برخی پزشکان گاباپنتین را برای دردهای مزمن عضلانی–اسکلتی نیز استفاده میکنند، مخصوصاً وقتی درمانهای معمول پاسخ مناسب نداده باشند.
تفاوت اثرگذاری پرگابالین و گاباپنتین در بدن
هر دو دارو بر یک مسیر عصبی مشابه اثر میگذارند، اما شدت و سرعت تأثیر آنها متفاوت است.
پرگابالین چگونه اثر میکند؟
پرگابالین با اتصال به بخشی از سلولهای عصبی که در انتقال پیامهای درد نقش دارند، باعث کاهش تحریکپذیری آنها میشود. نتیجه این کار کاهش انتقال پیام درد و ایجاد آرامش در بیمار است. این اثر معمولاً طی چند ساعت پس از مصرف ایجاد میشود و به همین دلیل بیماران اغلب آن را دارویی با شروع اثر سریع میدانند.
گاباپنتین چگونه عمل میکند؟
گاباپنتین نیز مسیر مشابهی را هدف قرار میدهد اما مکانیسم دقیق آن کمی متفاوت است و ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد تا اثر کامل آن مشاهده شود. این دارو معمولاً برای کسانی تجویز میشود که نیاز به افزایش تدریجی دوز دارند یا میخواهند درمانی ایمنتر و اقتصادیتر داشته باشند.
تفاوتهای اصلی پرگابالین و گاباپنتین
1. سرعت اثرگذاری
- پرگابالین بسیار سریعتر اثر میکند.
- گاباپنتین معمولاً باید چند روز مصرف شود تا اثر اولیه خود را نشان دهد.
2. میزان جذب بدن
- جذب پرگابالین ثابت و قابلپیشبینی است.
- جذب گاباپنتین به دوز، وضعیت معده و شرایط بدنی فرد بستگی دارد و میتواند متغیر باشد.
3. مقدار دوز
- مقدار موردنیاز پرگابالین معمولاً کمتر است (مثلاً 75 یا 150 میلیگرم).
- در گاباپنتین بیشتر مواقع نیاز به دوزهای بالاتر است (مثلاً 300، 600 یا حتی 900 میلیگرم).
4. قدرت اثر
- پرگابالین قویتر است.
- گاباپنتین برای دردهای خفیف تا متوسط بسیار مناسب است، اما برای دردهای شدید ممکن است بهتنهایی کافی نباشد.
5. عوارض جانبی
هر دو دارو خوابآلودگی، سرگیجه یا اختلال تمرکز ایجاد میکنند، اما:
- پرگابالین احتمال بیشتری دارد باعث تورم اندامها یا افزایش وزن شود.
- گاباپنتین معمولاً عوارض کمتری دارد ولی ممکن است باعث نوسانات خلقی شود.
6. احتمال وابستگی
- پرگابالین نسبت به گاباپنتین شانس بیشتری برای ایجاد وابستگی دارد و باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود.
- گاباپنتین نیز میتواند اعتیادآور باشد اما احتمال آن کمتر است.
7. قیمت و دسترسی
- گاباپنتین معمولاً ارزانتر است.
- پرگابالین قیمت بالاتری دارد و برخی برندهای آن ممکن است کمیاب باشند.
8. مناسب بودن برای گروههای مختلف
- پرگابالین برای دردهای شدید و مواردی که نیاز به کنترل سریع درد وجود دارد بسیار مناسب است.
- گاباپنتین برای شروع درمان، افراد حساس به دارو، افراد با بودجه کمتر و درمانهای طولانیمدت مناسبتر است.
مقایسه کاربردها در بیماریهای مختلف
دردهای نوروپاتیک
پرگابالین به دلیل اثر سریعتر و قدرت بیشتر، اغلب انتخاب اول برای دردهای شدید عصبی است. گاباپنتین نیز در بسیاری از بیماران پاسخ مناسبی دارد اما سرعت اثر کمتر است.
فیبرومیالژیا
پرگابالین در بسیاری از کشورها به عنوان یکی از داروهای اصلی فیبرومیالژیا شناخته میشود. گاباپنتین هم ممکن است کمککننده باشد، اما اثربخشی آن در این بیماری کمتر ثابت شده است.
صرع و تشنج
گاباپنتین سابقه طولانیتری در درمان تشنج دارد. پرگابالین نیز اثر دارد، اما معمولاً بهعنوان درمان کمکی استفاده میشود.
اضطراب
پرگابالین در برخی کشورها جهت درمان اختلال اضطراب فراگیر تأیید شده است. گاباپنتین ممکن است اضطراب را کاهش دهد اما استفاده آن در این زمینه رسمی نیست.
دردهای پس از زونا
هر دو دارو مؤثر هستند، اما پرگابالین نتیجه سریعتری دارد و اغلب توسط بیماران بهتر تحمل میشود.
مقایسه عوارض جانبی پرگابالین و گاباپنتین
عوارض مشترک
- خوابآلودگی
- سرگیجه
- تاری دید
- اختلال در تمرکز
- احساس منگی
عوارض مخصوص پرگابالین
- افزایش وزن
- تورم دست و پا
- افزایش اشتها
- احتمال وابستگی بیشتر
- تغییرات خلقی در برخی افراد
عوارض مخصوص گاباپنتین
- نوسانات خلقی
- خواب زیاد
- از دست دادن تعادل
- مشکلات گوارشی خفیف
توجه به این نکته مهم است که شدت عوارض در افراد مختلف متفاوت است و بسیاری از افراد ممکن است این داروها را بدون مشکل مصرف کنند.
تداخلهای دارویی
هر دو دارو ممکن است با برخی داروهای دیگر تداخل داشته باشند. مهمترین تداخلها شامل:
- داروهای خوابآور
- داروهای ضداضطراب
- الکل
- شلکنندههای عضلانی
- مسکنهای قوی
- آنتیهیستامینهای خوابآور
مصرف همزمان این داروها با پرگابالین یا گاباپنتین ممکن است باعث افزایش خوابآلودگی، بیحالی یا کاهش سطح هوشیاری شود.
مصرف در بارداری و شیردهی
مصرف این داروها در دوران بارداری باید فقط با نظر پزشک انجام شود. دادههای قطعی درباره ایمنی پرگابالین و گاباپنتین در بارداری وجود ندارد و معمولاً پزشکان زمانی این داروها را تجویز میکنند که فواید مصرف آنها بیشتر از خطرات احتمالی باشد.
در دوران شیردهی نیز انتقال مقدار کمی از دارو به شیر ثابت شده است، بنابراین مادران شیرده باید حتماً با پزشک مشورت کنند.
چه زمانی پزشکان پرگابالین را ترجیح میدهند؟
- درد شدید و آزاردهنده
- نیاز به کنترل سریع علائم
- فیبرومیالژیا
- اضطراب شدید
- دردهای دیابتی مقاوم
چه زمانی گاباپنتین انتخاب بهتری است؟
- زمانی که بیمار نسبت به داروهای قوی حساس باشد
- برای شروع درمان دردهای عصبی
- در افرادی که بودجه محدودی دارند
- برای استفاده طولانیمدت
- در مواردی که احتمال وابستگی باید به حداقل برسد
پرگابالین یا گاباپنتین؟ کدام بهتر است؟
این سؤال پاسخ مطلق ندارد. انتخاب دارو به موارد زیر بستگی دارد:
- شدت درد
- پاسخ بدن بیمار
- سابقه بیماریها
- نیاز به اثر سریع یا تدریجی
- بودجه فرد
- احتمال عوارض جانبی
در بسیاری از موارد، پزشکان گاباپنتین را بهعنوان داروی اولیه شروع میکنند و در صورت نیاز به اثر قویتر یا سریعتر، پرگابالین را جایگزین میکنند.
نکات مهم برای مصرف ایمن
- دارو را ناگهانی قطع نکنید.
- دوز را خودسرانه افزایش ندهید.
- پس از مصرف الکل از این داروها استفاده نکنید.
- هنگام مصرف دارو رانندگی یا کار با دستگاههای خطرناک را محدود کنید.
- در صورت بروز تورم یا مشکلات تنفسی به پزشک اطلاع دهید.
- اگر قصد بارداری دارید، موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
سؤالهای متداول
آیا پرگابالین قویتر از گاباپنتین است؟
بله، پرگابالین معمولاً قدرت اثر بالاتری دارد و سریعتر در بدن عمل میکند، اما این به معنای مناسببودن آن برای همه نیست. انتخاب دارو به شرایط فرد بستگی دارد.
کدامیک عوارض کمتری دارد؟
بهطور معمول گاباپنتین عوارض ملایمتری دارد. پرگابالین ممکن است باعث افزایش وزن یا تورم شود، اما در بسیاری افراد بدون مشکل مصرف میشود.
آیا میتوان این داروها را همزمان مصرف کرد؟
در برخی شرایط خاص و با نظر پزشک ممکن است ترکیب آنها تجویز شود، اما به هیچ عنوان نباید خودسرانه این کار را انجام داد.
آیا پرگابالین و گاباپنتین اعتیادآور هستند؟
هر دو دارو احتمال وابستگی دارند، اما پرگابالین شانس بیشتری برای ایجاد وابستگی دارد. به همین دلیل نباید دوزها را خودسرانه افزایش داد.
آیا میتوان این داروها را ناگهانی قطع کرد؟
خیر. قطع ناگهانی ممکن است باعث تشدید درد، اضطراب، بیخوابی یا حتی تشنج شود. کاهش دوز باید تدریجی و با نظر پزشک انجام شود.
