عدم تعادل هورمونی در زنان؛ دلایل، نشانه ها، تشخیص و درمان ها
هورمون ها توسط غدد درون ریز تولید می شوند و پیام رسان های شیمیایی در بدن هستند. بالا و پایین رفتن سطح هورمون ها می تواند باعث عدم تعادل هورمونی در زنان شود که می تواند با عواقب جدی همراه باشد.
دلایل عدم تعادل هورمونی در زنان
هورمون ها نقش اساسی در بدن زنان دارند و تقریباً بر همه چیز، از سوخت و ساز بدن گرفته تا باروری تأثیر می گذارند. سطح هورمون ها هرگز پایدار نیست و ممکن است از تعادل خارج شود. از آنجا که آن ها بسیار مهم هستند، کوچک ترین عدم تعادل در میزان آن ها می تواند مشکلات زیادی ایجاد کند و تشخیص دلایل این اتفاق می تواند به حل این مشکلات کمک کند. در ادامه مهم ترین دلایل عدم تعادل هورمونی در زنان را ذکر می کنیم:
۱- بالا رفتن سن
هنگامی که سن یک زن بیشتر می شود، سطح هورمون های بدن او به طور طبیعی کاهش می یابد. پروژسترون و استروژن دو هورمون اصلی در دوران قاعدگی هستند. وقتی یک زن به دوران یائسگی وارد می شود، سطح این هورمون ها دچار نوسان شده و به تدریج کاهش می یابد. این کاهش حتی ممکن است سال ها قبل از یائسگی شروع شود.
این کاهش پروژسترون و استروژن حتی در دوران یائسگی نیز ادامه می یابد. افزایش وزن، اختلال در خواب، گرگرفتگی و چندین علائم دیگر ناشی از کاهش این هورمون ها هستند.
همچنین مطالعات نشان داده اند که در دوران یائسگی، کاهش هورمون استروژن، گاهی باعث افزایش چربی احشایی می شود. این امر می تواند بسیار خطرناک باشد زیرا چربی اطراف بسیاری از اعضای حیاتی بدن را احاطه می کند.
۲- ورزش بیش از حد
اگرچه ورزش برای حفظ سلامتی شما مفید است، اما انجام بیش از حد آن می تواند باعث کاهش سطح استروژن شود. وقتی که روزانه و به طور منظم ورزش می کنید، بدن شما مقدار زیادی انرژی مصرف می کند. در نتیجه ورزش بیش از حد، فرایندهایی مانند تولید مثل و پرورش ماهیچه ها را به تدریج کاهش می دهد و بدن شما هورمون های کمتری مانند استروژن تولید می کند. این کاهش استروژن می تواند باعث ناباروری، پوکی استخوان و حتی گرگرفتگی شود.
۳- رژیم غذایی ضعیف
رژیم غذایی ضعیف هم می تواند دلیلی برای عدم تعادل هورمونی در زنان باشد. به عنوان مثال اگر مصرف خوراکی هایی با قند بالا و کربوهیدرات در شما زیاد باشد، باعث افزایش سطح هورمون کورتیزول در بدن می شود. هنگامی که بدن مقدار کورتیزول بالایی داشته باشد، بر میزان تولید پروژسترون تأثیر می گذارد.
همچنین کاهش هورمون ها در اصر کاهش قابل توجه مصرف کالری نیز مشاهده می شود. یک مطالعه نشان می دهد که کاهش شدید مصرف کالری می تواند باعث عدم تعادل در سطح هورمون ها شود و چرخه قاعدگی را مختل کند.
۴- شیمی درمانی
شیمی درمانی دارویی است که سلول های سرطانی را از بین می برد و اگرچه باعث نجات زندگی افراد می شود اما بر روی بسیاری از سلول های بدن که سرطانی نیستند نیز اثر می گذارد. به عنوان مثال ممکن است گاهی اوقات باعث قطع تولید هورمون ها و یا غیر فعال شدن تخمدان ها شود و منجر به یائسگی شود. البته علائم این نوع یائسگی با یائسگی طبیعی یکسان است با این تفاوت که علائم این نوع مقداری ناگهانی رخ می دهند.
۵- هیسترکتومی (زهدان برداری)
هیسترکتومی عملی است که در آن رحم برداشته می شود. این روش برای درمان مواردی مانند از بین رفتن رحم، فیبروم و حتی خونریزی شدید قاعدگی پیشنهاد می شود. در بعضی موارد در این عمل ها تخمدان ها را که پروژسترون و استروژن تولید می کنند نیز برداشته می شوند و باعث یائسگی می شوند.
مطالعات نشان می دهند که کاهش سطح هورمون به دلیل یائسگی جراحی یا طبیعی قبل از سن ۵۰ سالگی می تواند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش دهد.
۶- زنوستروژن ها
زنوستروژن ها مواد شیمیایی هستند که تقریباً در تمام مواد مورد استفاده ما، از حشره کش ها گرفته تا محصولات پلاستیکی، آرایشی و حتی غذاهای خاص یافت می شوند. چند نمونه از این ماده شیمیایی شامل پارابن، ماده نگهدارنده مواد غذایی و بنزوفنون موجود در ضد آفتاب ها است. این ماده ها می توانند اثری مانند استروژن داشته و سیستم غدد درون ریز را مختل کنند.
تحقیقات نشان می دهد که این مواد شیمیایی گاهی می توانند نقش استروژن را تقلید کرده و باعث اختلال در عملکرد استروژن طبیعی شوند. هنگامی که زنوستروژن ها در بدن زیاد شوند، میزان استروژن را افزایش می دهند و باعث عدم تعادل هورمونی می شوند که گاهی به این وضعیت، کمبود پروژسترون گفته می شود، زیرا در مواقعی که باید میزان پروژسترون از استروژن بیشتر باشد، این اتفاق رخ نمی دهد.
۷- قرار گرفتن در محیط آلوده
مواد شیمیایی مضر در محیط اطراف ما می توانند بر تعادل هورمون ها اثر گذاشته و آن ها را دچار اختلال کنند. دستگاه غدد درون ریز مسئول ایجاد و مدیریت هورمون های بدن است. مواد ترشح شده توسط این غدد می توانند بدن را از هرگونه سموم، آلودگی، مواد پاک کننده خانگی، رنگ، اگزوز خودرو، محصولات و مواد غذایی مضر پاک کنند، اما زمانی که این مواد زیاد باشند، دستگاه غدد درون ریز دچار اختلال می شود. برخی از اختلالات عبارتند از:
- تقلید عملکرد هورمون ها توسط مواد خارجی
- افزایش یا کاهش در تولید هورمون ها
- تبدیل هورمون های طبیعی بدن به هورمون دیگری
- اختلال در پیام رسانی هورمون ها
- مرگ زودرس سلول ها
- رقابت با مواد مغذی ضروری و عدم جذب آن ها
- اتصال به هورمون ها
- تجمع در اندام های تولید کننده هورمون
۸- سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی اختلال است که باعث افزایش مقدار تولید هورمون های مردانه در زنان می شود. این اختلال می تواند بر روی سطح هورمون های بانوان تأثیر بگذارد و باعث جلوگیری از دوره قاعدگی عادی شود که نتیجه آن، سخت تر شدن بارداری است. عدم تعادل هورمونی در زنان به دلیل سندرم تخمدان پلی کیستیک می تواند مشکلاتی مانند آپنه خواب، ناباروری، سندرم متابولیک، افسردگی و حتی سرطان آندومتر را ایجاد کند.
علائم عدم تعادل هورمونی در زنان
هورمون ها می توانند تقریباً بر تمام عملکردهای بدن اثر بگذارند. طیف گسترده ای از علائم وجود دارند که می توانند عدم تعادل هورمونی را نشان دهند. برخی از علائم عدم تعادل هورمونی در زنان عبارتند از:
- دوره های قاعدگی نامنظم یا سنگین
- هیرسوتیسم یا رشد بیش از حد مو بر روی چانه، صورت و سایر قسمت های بدن
- جوش زدن روی قفسه سینه، صورت یا پشت بدن
- ریزش مو یا نازک شدن مو
- افزایش وزن و دشوار شدن کاهش آن
- تیره شدن پوست، به خصوص در امتداد گردن، کشاله ران و زیر سینه
- منگوله پوستی
- خشکی واژن
- احساس درد در هنگام رابطه جنسی
- آتروفی واژن
- عرق کردن در شب ها
- خستگی
- تورم، درد یا سفتی در مفاصل
- افزایش احساس گرسنگی
نحوه تشخیص عدم تعادل هورمونی در زنان
پزشکان از چندین آزمایش برای تشخیص عدم تعادل هورمونی در زنان استفاده می کنند. اولین کاری که باید انجام دهید این است که به پزشک مراجعه و در مورد علائمی که فکر می کنید به آن ها دچار شده اید صحبت کنید. همچنین لیست ویتامین ها، مکمل ها یا داروهای دیگری را که مصرف می کنید را به پزشک بدهید.
احتمالا پزشک شما سوالاتی مانند موارد زیر را از شما خواهد پرسید:
- چند بار علائم را تجربه کرده اید؟
- آیا اخیراً وزن خود را کاهش داده اید؟
- آیا این روزها خیلی استرس دارید؟
بسته به علائم و اختلالات هورمونی، ممکن است از شما درخواست شود یک یا چند آزمایش تشخیصی نیز انجام دهید.
درمان های خانگی عدم تعادل هورمونی در زنان
پیش از هرچیز باید بگوییم که این اختلال می تواند دلایل پزشکی متعددی داشته باشد، از این رو بهتر است قبل از اقدام به درمان خانگی، با پزشک مشورت کنید. در ادامه شما را برخی از داروهای طبیعی آشنا می کنیم که می توانید توسط آن ها این مشکل را برطرف نمایید.
۱- رژیم غذایی سالم برای درمان عدم تعادل هورمونی در زنان
شما باید حفظ یک رژیم غذایی سالم را برای تعادل هورمون ها شروع کنید. بهتر است از غذاهای فرآوری شده پرهیز کنید زیرا ممکن است حاوی مواد شیمیایی مانند رنگ ها و مواد نگهدارنده مؤثر بر هورمون ها باشند. میوه و سبزیجات تازه بخورید که سرشار از پروتئین و چربی های سالم هستند. مطمئن شوید که به مقدار کافی نیز آب می نوشید.
۲- درمان عدم تعادل هورمونی در زنان با ورزش منظم
ورزش بیش از حد بد است زیرا در سطح هورمون ها تداخل ایجاد می کند، اما ورزش بسیار کم نیز می تواند مشکلاتی را ایجاد کند. به عنوان مثال عدم انجام ورزش می تواند باعث چاقی شود که بر میزان استروژن تأثیر می گذارد. سعی کنید حداقل چهار بار در هفته و حداقل هر جلسه ۳۰ دقیقه ورزش کنید. برای انجام ورزش پیشنهاد می کنیم از برنامه تمرینی های زیر استفاده نمایید:
- برنامه بدنسازی بانوان برای شکل دهی به اندام ها و عضلات تمام بدن
- برنامه بدنسازی برای لاغری و چربی سوزی بانوان
۳- خوب خوابیدن برای درمان عدم تعادل هورمونی در زنان
خوابیدن کافی برای متعادل کردن سطح هورمون ها بسیار مهم است. بیشتر بزرگسالان هر شب به هفت تا هشت ساعت خواب نیاز دارند. سعی کنید در یک اتاق آرام و تاریک بخوابید.
۴- کاهش استرس برای درمان عدم تعادل هورمونی در زنان
استرس می تواند تولید هورمون ها را تغییر داده و باعث عدم تعادل آن ها شود. برای مقابله با استرس می توانید وارزش هایی مانند ورزش های هوازی، مدیتیشن و یوگا را امتحان کنید.
منبع: firstcry
