قی کردن چشم نوزاد و هر آنچه والدین باید بدانند
قی کردن چشم نوزاد یکی از مشکلات شایعی است که بیشتر والدین در ماههای ابتدایی تولد نوزادشان با آن مواجه میشوند. این وضعیت معمولاً با علائمی مانند ترشح زرد یا سبزرنگ از گوشه چشم، چسبیدن پلک‌ها به‌ویژه پس از خواب، قرمزی، التهاب و گاهی سوزش چشم همراه است.
اگرچه این وضعیت در ظاهر می‌تواند باعث نگرانی شود، اما در بسیاری از موارد، مسئله‌ای بی‌خطر و قابل کنترل است. با رعایت بهداشت، آگاهی از دلایل بروز آن و انجام مراقبت‌های خانگی یا درمان‌های دارویی ساده، میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و سلامت چشم نوزاد را حفظ نمود.
این مقاله به‌صورت جامع و کاربردی به موضوع قی کردن چشم نوزاد می‌پردازد. ابتدا علت‌های شایع آن را بررسی می‌کنیم، سپس روشهای درمانی ساده و تخصصی را توضیح می‌دهیم و در ادامه، راه‌های پیشگیری و سوالات متداول والدین را مطرح کرده و پاسخ می‌دهیم. اگر نگران ترشح چشم نوزاد خود هستید، مطالعه این مطلب می‌تواند دید بهتری برای مراقبت از او به شما بدهد.
علت‌های شایع قی کردن چشم نوزاد
- انسداد مجرای اشکی: انسداد مادرزادی مجرای اشکی یکی از رایج‌ترین دلایل ترشح چشم در نوزادان است. نوزادانی که مجرای اشکی آن‌ها به‌طور کامل باز نشده باشد، دچار جمع شدن اشک و در نتیجه ترشح میشوند. این حالت معمولاً از بدو تولد تا ششماهگی مشاهده میشود. گاهی هم مجرا باز است اما عملکرد آن به‌خوبی انجام نمیشود.
- عفونت چشمی (ورم ملتحمه): ورم ملتحمه در نوزادان ممکن است ناشی از عفونت ویروسی، باکتریایی یا در مواردی آلرژیک باشد. در این حالت، چشم نوزاد قرمز، متورم و دارای ترشح زیاد میشود. اگر این عفونت درمان نشود، می‌تواند به سایر نقاط چشم یا حتی بدن سرایت کند.
- تحریکات محیطی و آلاینده‌ها: محیط آلوده، دود سیگار، عطرها، گرد و خاک یا استفاده از مواد شوینده قوی می‌توانند باعث تحریک چشم نوزاد شده و ترشح ایجاد کنند. قرار گرفتن نوزاد در این فضاها به‌ویژه در چند ماه اول زندگی باید به حداقل برسد.
- باقی‌ماندن ترشحات زایمانی: برخی نوزادان ممکن است در حین عبور از کانال زایمان در تماس با ترشحات یا باکتری‌های مادر قرار گیرند. این موضوع می‌تواند منجر به تحریک یا عفونت سطحی چشم در روزهای ابتدایی تولد شود.
- آلرژی یا حساسیت‌های فصلی: اگرچه بروز آلرژی در نوزادان کم‌سن و سال کمتر دیده میشود، اما ممکن است در برخی نوزادان به دلیل تماس با حیوانات خانگی، گرده گل‌ها یا گرد و غبار، واکنش آلرژیک به‌صورت ترشح چشم و خارش بروز یابد.
- انسداد موقت در اثر گریه یا سرفه شدید: در برخی موارد، پس از گریه طولانی‌مدت یا سرفه، ممکن است فشار در مجاری اشکی افزایش یابد و ترشحاتی در چشم ظاهر شوند. این حالت معمولاً گذراست و با استراحت کودک برطرف میشود.
درمان قی چشم نوزاد
درمان قی چشم نوزاد به علت آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، مراقبت‌های خانگی کافی هستند، اما در برخی شرایط نیاز به درمان تخصصی وجود دارد:
- تمیز کردن چشم با آب جوشیده ولرم: استفاده از گاز استریل یا پنبه تمیز که در آب جوشیده ولرم خیس شده، برای پاک‌کردن ترشحات چشم مؤثر است. این کار را باید با دقت و از داخل چشم به بیرون انجام داد تا از انتقال آلودگی به سایر بخش‌ها جلوگیری شود.
- ماساژ مجرای اشکی: در صورت انسداد مجرای اشکی، پزشک ممکن است ماساژ منظم گوشه داخلی چشم را پیشنهاد دهد. این ماساژ کمک می‌کند تا مجرای اشکی باز شود و اشک تخلیه شود. انجام این کار با ملایمت، روزی چند بار، بسیار سودمند است.
- استفاده از قطره یا پماد آنتی‌بیوتیک: اگر قی چشم نوزاد به دلیل عفونت باکتریایی باشد، پزشک معمولاً قطره یا پماد چشمی مناسب را تجویز می‌کند. دارو باید طبق دستور پزشک مصرف شود و دوره درمان کامل شود.
- کمپرس گرم: قرار دادن پارچه تمیز و گرم روی چشم نوزاد چند بار در روز، می‌تواند التهاب را کاهش داده و به باز شدن مجرا کمک کند. دمای پارچه باید به‌گونه‌ای باشد که به پوست نوزاد آسیبی وارد نکند.
- درمان دارویی برای آلرژی: در صورت تشخیص حساسیت یا آلرژی، پزشک ممکن است قطره‌های مخصوص تجویز کند تا علائم کنترل شوند.
- درمان‌های تخصصی: اگر انسداد مجرا تا بعد از یکسالگی باقی بماند یا عفونت‌های مکرر ایجاد شود، ممکن است نیاز به مراجعه به چشمپزشک متخصص اطفال برای انجام معاینات تخصصی یا انجام عمل جراحی (مثل پروبینگ) باشد.
چه زمانی باید نگران شد؟
در موارد زیر، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- ترشح چشم شدید، غلیظ یا بدبو باشد.
- هر دو چشم به‌صورت هم‌زمان دچار ترشح یا قرمزی شوند.
- پلک نوزاد متورم یا بسته شده باشد.
- نوزاد همراه با علائم چشمی، دچار تب، بی‌قراری یا کاهش اشتها باشد.
- ترشح چشم بیش از ۷ تا ۱۰ روز ادامه داشته باشد.
- نوزاد چشم خود را زیاد مالش دهد یا از باز کردن آن اجتناب کند.
راهکارهای پیشگیری از قی چشم نوزاد
پیشگیری بهتر از درمان است. رعایت نکات ساده بهداشتی می‌تواند تا حد زیادی از بروز قی چشم در نوزاد جلوگیری کند:
- شستن دست‌ها قبل از تماس با صورت و چشم نوزاد.
- استفاده از حوله و دستمال شخصی برای کودک.
- تمیز نگه داشتن رختخواب، ملحفه‌ها، پتو و لباس نوزاد.
- پرهیز از نگهداری نوزاد در محیط‌های آلوده یا دارای دود، گرد و خاک یا مواد شیمیایی.
- جلوگیری از تماس نوزاد با افراد بیمار یا دارای علائم سرماخوردگی یا عفونت.
- استفاده از دستگاه بخور در محیط‌های خشک برای مرطوب نگه داشتن هوا.
- مراجعه منظم به پزشک اطفال برای معاینه سلامت چشم و بدن نوزاد.
قی کردن چشم نوزاد یک مشکل رایج و اغلب بی‌خطر در دوران نوزادی است که بیشتر به دلیل انسداد مجرای اشکی یا عوامل محیطی ایجاد میشود. با رعایت اصول بهداشتی، درمان‌های خانگی مناسب و در صورت لزوم درمان دارویی یا جراحی، میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. والدین باید به علائم هشداردهنده توجه کرده و در صورت نیاز، به موقع با پزشک مشورت کنند. سلامت چشم نوزاد در ماههای اول زندگی، نقش بسیار مهمی در رشد بینایی و کیفیت زندگی آینده او خواهد داشت.
پاسخ به سوالات متداول والدین
-
آیا قی چشم نوزاد طبیعی است؟
بله. بسیاری از نوزادان در ماههای ابتدایی به دلیل بسته بودن مجرای اشکی دچار ترشح چشم میشوند که معمولاً خودبهخود و بدون نیاز به مداخله درمانی رفع میشود.
-
آیا میتوان از شیر مادر برای درمان استفاده کرد؟
استفاده از شیر مادر بهعنوان قطره چشمی در طب سنتی مطرح شده است، اما شواهد علمی آن را تأیید نمیکنند. بهتر است از روشهای بهداشتی تأییدشده استفاده شود.
-
مدت زمان درمان چقدر است؟
بسته به علت، زمان درمان متفاوت است. انسداد مجرا ممکن است تا ششماهگی رفع شود. عفونتها معمولاً ظرف چند روز تا یک هفته درمان میشوند.
-
آیا این مشکل به بینایی کودک آسیب میزند؟
در صورت درمان بهموقع، اغلب آسیبی به بینایی وارد نمیشود. اما در صورت بیتوجهی، ممکن است عفونت گسترش یافته و مشکلاتی ایجاد کند.
-
چه زمانی نیاز به مراجعه به چشمپزشک است؟
اگر ترشحات شدید، مداوم یا همراه با علائم دیگری مانند تب یا تورم چشم باشند، یا اگر تا سن یکسالگی مجرای اشکی باز نشود، باید به چشمپزشک مراجعه کرد.
