بوتاکس مثانه چیست و چگونه به درمان مثانه پرکار کمک می‌کند؟
بوتاکس مثانه یا تزریق سم بوتولینوم به دیواره مثانه، یک روش درمانی کم تهاجمی برای بیمارانی است که از مثانه پرکار، تکرر ادرار، بی‌اختیاری ادراری یا انقباضات غیرارادی عضله دترسور رنج می‌برند. این درمان، عضلات بیش‌فعال مثانه را موقتاً فلج کرده و از انقباضات غیرقابل‌کنترل جلوگیری می‌کند. تزریق مستقیماً به عضله مثانه انجام می‌شود و می‌تواند موجب کاهش دفعات، شدت و فوریت ادرار شود.
بوتاکس مثانه برای چه افرادی مناسب است؟
بوتاکس مثانه معمولاً برای بیمارانی تجویز می‌شود که به داروهای خوراکی پاسخ نداده‌اند یا به دلیل عوارض جانبی قادر به ادامه مصرف آن‌ها نیستند. افراد مبتلا به موارد زیر ممکن است کاندید مناسبی برای این روش باشند:
- مثانه بیش‌فعال با علائم شدید
- بی‌اختیاری ادراری غیرقابل‌کنترل
- تکرر ادرار روزانه یا شبانه
- انقباضات عصبی مثانه در بیماران مبتلا به ام‌اس یا آسیب نخاعی
در مواردی، بوتاکس مثانه به عنوان گزینه‌ای جایگزین برای عمل جراحی در نظر گرفته می‌شود، به‌ویژه زمانی که روش‌های محافظه‌کارانه شکست خورده‌اند.
چگونه تزریق بوتاکس مثانه انجام می‌شود؟
فرایند درمان با بی‌حسی موضعی یا گاهی بیهوشی سبک انجام می‌شود. پزشک با استفاده از سیستوسکوپ (لوله باریکی که از مجرای ادرار وارد مثانه می‌شود) دارو را در نقاط مختلفی از عضله مثانه تزریق می‌کند. این فرایند معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و بیمار در همان روز مرخص می‌شود.
اثربخشی بوتاکس معمولاً ۳ تا ۷ روز بعد از تزریق آغاز می‌شود و تا ۶ تا ۹ ماه ماندگاری دارد. در صورت نیاز، تزریق می‌تواند تکرار شود، اما نه در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر از ۱۲ هفته.
مزایای بوتاکس مثانه در مقایسه با سایر روش‌ها
در مقایسه با داروهای خوراکی مثل آنتی‌کولینرژیک‌ها، بوتاکس مثانه عوارض سیستمیک کمتری دارد و به‌طور مستقیم روی عضله هدف اثر می‌گذارد. برخلاف داروهایی که ممکن است باعث خشکی دهان، یبوست یا تاری دید شوند، بوتاکس به‌ندرت این اثرات را ایجاد می‌کند. همچنین بسیاری از بیماران، کنترل مثانه بهتری را نسبت به درمان دارویی گزارش کرده‌اند.
در مقایسه با جراحی‌های اصلاح مثانه، بوتاکس گزینه‌ای غیرجراحی و برگشت‌پذیر است که در صورت نارضایتی یا عوارض، می‌توان درمان را متوقف کرد. این موضوع برای بیمارانی که نمی‌خواهند بدنشان درگیر اعمال جراحی بزرگ شود، مزیت بزرگی محسوب می‌شود.
عوارض احتمالی بوتاکس مثانه
اگرچه بوتاکس مثانه نسبتاً ایمن است، اما ممکن است عوارضی هم ایجاد کند. شایع‌ترین آن‌ها شامل:
- احتباس ادراری (نیاز به استفاده موقت از سوند)
- عفونت دستگاه ادراری
- وجود خون در ادرار برای مدت کوتاه
- احساس ناراحتی یا درد خفیف در مثانه
در درصد کمی از بیماران، نیاز به سوندگذاری مکرر پس از تزریق ایجاد می‌شود، به‌خصوص در مواردی که حجم بوتاکس زیاد باشد یا مثانه بیش‌ازحد شل شود. با این حال، بیشتر این موارد موقت بوده و ظرف چند هفته برطرف می‌شوند.
مدت زمان اثر و دفعات نیاز به تزریق
بوتاکس مثانه تأثیری موقتی دارد. به طور میانگین، اثر آن بین ۶ تا ۹ ماه باقی می‌ماند. پس از این دوره، بیماران در صورت بازگشت علائم می‌توانند دوباره تحت تزریق قرار گیرند. تکرار این فرایند در بیشتر بیماران ایمن است، اما باید تحت نظارت پزشک متخصص و با فواصل زمانی مناسب انجام شود.
تزریقات مکرر اگر بیش از حد نزدیک به هم انجام شوند، ممکن است اثربخشی کاهش یابد یا خطر ایجاد آنتی‌بادی علیه سم بوتولینوم افزایش پیدا کند.
آیا بوتاکس مثانه برای همه ایمن است؟
در مجموع، بوتاکس مثانه ایمنی بالایی دارد، اما در برخی شرایط منع مصرف دارد. افراد مبتلا به عفونت فعال ادراری یا کسانی که توانایی کافی برای تخلیه مثانه ندارند، نباید تحت این درمان قرار بگیرند تا زمانی که شرایطشان بهبود یابد.
همچنین در زنان باردار یا در دوران شیردهی، استفاده از بوتاکس مثانه باید با احتیاط انجام شود. هنوز شواهد قطعی درباره ایمنی کامل آن در دوران بارداری وجود ندارد، بنابراین تصمیم‌گیری باید با مشورت پزشک متخصص و ارزیابی منافع و مضرات صورت گیرد.
