التهاب لثه در بارداری چیست؟ علل، علائم و روش‌های مراقبتی
التهاب لثه در بارداری یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در این دوران حساس است. این عارضه معمولاً بین ماه دوم تا هشتم بارداری ظاهر می‌شود و می‌تواند با علائمی مانند تورم، قرمزی، خونریزی هنگام مسواک زدن و بوی بد دهان همراه باشد. بارداری با تغییرات هورمونی چشمگیری همراه است و همین تغییرات می‌توانند واکنش لثه ها نسبت به باکتری های پلاک دندانی را تشدید کنند.
با افزایش سطح هورمون های استروژن و پروژسترون، رگ های خونی لثه گشاد می شوند و گردش خون در بافت لثه بالا می رود. این مسئله سبب افزایش حساسیت لثه ها نسبت به تحریک ها شده و حتی حضور اندک پلاک دندانی می تواند واکنش التهابی شدید ایجاد کند. بنابراین مراقبت از سلامت دهان در بارداری اهمیت بسیار بالایی دارد.
علائم رایج التهاب لثه در بارداری
علائم التهاب لثه در بارداری در اغلب موارد آشکار هستند و به راحتی قابل تشخیص‌اند. شایع ترین نشانه ها شامل موارد زیر است:
- قرمزی یا بنفش شدن لثه ها
- تورم و حساسیت بیش از حد لثه
- خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان
- بوی بد دهان مداوم
- احساس درد در لثه هنگام غذا خوردن
- برگشت خفیف یا متوسط لثه از دندان
در برخی موارد نادر، اگر التهاب لثه بدون رسیدگی باقی بماند، می‌تواند به بیماری‌های پیشرفته تری مانند پریودنتیت تبدیل شود که با تحلیل استخوان اطراف دندان همراه است و حتی ممکن است منجر به لق شدن دندان‌ها شود.
چرا التهاب لثه در بارداری اهمیت دارد؟
اگرچه ممکن است التهاب لثه در بارداری ظاهراً یک مشکل جزئی به نظر برسد، اما بی‌توجهی به آن می‌تواند عواقب جدی‌تری برای سلامت مادر و جنین به دنبال داشته باشد.
برخی از مطالعات نشان داده اند که بیماری های لثه در دوران بارداری با افزایش خطر زایمان زودرس، کم وزنی نوزاد و پره‌اکلامپسی مرتبط هستند.
التهاب مداوم می‌تواند سطح التهابات سیستمیک در بدن را بالا ببرد و این التهابات از طریق جریان خون به رحم منتقل شود. به همین دلیل حفظ بهداشت دهان و دندان در طول بارداری نه تنها برای زیبایی لبخند بلکه برای سلامت کل بدن اهمیت دارد.
دلایل اصلی بروز التهاب لثه در بارداری
علت اصلی التهاب لثه در بارداری، پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی به وجود پلاک دندانی است که در اثر تغییرات هورمونی بارداری تشدید می‌شود. دلایل دیگر شامل موارد زیر است:
- افزایش سطح هورمون ها: به‌خصوص هورمون پروژسترون که پاسخ التهابی لثه ها را افزایش می دهد.
- تغییر در الگوی تغذیه: مصرف بیشتر مواد قندی و کربوهیدرات ها در دوران بارداری رشد باکتری‌های دهانی را افزایش می‌دهد.
- حالت تهوع و استفراغ مکرر: که می تواند منجر به بازگشت اسید معده به دهان و آسیب به بافت لثه شود.
- عدم رعایت بهداشت دهان به دلیل خستگی یا حساسیت به طعم خمیر دندان: بعضی از زنان باردار از مسواک زدن اجتناب می‌کنند که این مسئله تجمع پلاک را افزایش می‌دهد.
روش های پیشگیری و درمان التهاب لثه در بارداری
برای پیشگیری از التهاب لثه در بارداری یا کاهش شدت آن، رعایت برخی اقدامات ساده می تواند بسیار مؤثر باشد. این توصیه ها نه تنها به سلامت دهان بلکه به بهبود کیفیت بارداری نیز کمک می‌کنند:
- مسواک زدن منظم دو بار در روز با مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید
- استفاده روزانه از نخ دندان برای حذف ذرات غذایی و پلاک بین دندان ها
- شستشوی دهان با دهانشویه های بدون الکل که مخصوص دوران بارداری طراحی شده اند
- مراجعه به دندانپزشک برای جرم گیری و چکاپ منظم
- نوشیدن آب فراوان برای افزایش ترشح بزاق و پاک سازی دهان
- مصرف غذاهای سرشار از ویتامین C و D برای تقویت بافت لثه و عملکرد سیستم ایمنی
در مواردی که التهاب لثه شدید باشد، دندانپزشک ممکن است درمان‌های خاص تری مانند جرم گیری عمیق یا استفاده از دهانشویه‌های ضدباکتری قوی تر را تجویز کند.
با این حال، داروهای خاصی در دوران بارداری باید با احتیاط مصرف شوند، بنابراین تنها پزشک باید تجویز انجام دهد.
نقش تغذیه در بهبود التهاب لثه در بارداری
رژیم غذایی سالم و سرشار از مواد مغذی نقش اساسی در پیشگیری از التهاب لثه در بارداری دارد. کمبود ویتامین‌هایی مانند ویتامین C، ویتامین D، و کلسیم می‌تواند آسیب‌پذیری لثه ها را افزایش دهد.
مصرف میوه ها و سبزیجات تازه، ماهی های چرب مانند سالمون و مصرف مکمل‌های مجاز دوران بارداری (با تجویز پزشک) به بهبود وضعیت دهان و دندان کمک می‌کند.
از سوی دیگر، کاهش مصرف غذاهای قندی، نوشابه های گازدار، و خوراکی های چسبناک که به دندان ها می چسبند، مانع رشد بیش از حد باکتری های دهانی خواهد شد.
همچنین آدامس های بدون قند حاوی زایلیتول در کاهش باکتری های مضر دهانی مؤثر شناخته شده اند.
آیا التهاب لثه در بارداری به خودی خود برطرف می شود؟
در برخی زنان، التهاب لثه در بارداری ممکن است پس از زایمان و بازگشت سطح هورمون ها به حالت طبیعی، کاهش پیدا کند یا به طور کامل از بین برود. با این حال، اگر بهداشت دهان در طول بارداری رعایت نشود، التهاب می تواند پیشرفت کند و به عارضه های جدی تر منجر شود. بنابراین، نباید انتظار داشت این مشکل بدون مداخله یا مراقبت برطرف شود.
برخی زنان ممکن است دچار رشد بافت های اضافی در لثه شوند که به آن “تورم حاملگی لثه” گفته می‌شود. این تورم ها معمولاً خوش خیم هستند و بعد از زایمان فروکش می‌کنند، اما در موارد خاص نیاز به بررسی توسط دندانپزشک دارند.
آیا مراجعه به دندانپزشک در بارداری ایمن است؟
بله. مراجعه به دندانپزشک در دوران بارداری ایمن و حتی ضروری است. در صورت وجود التهاب لثه در بارداری، باید دندانپزشک معاینات منظم انجام دهد و در صورت نیاز، اقدامات درمانی بی خطر را تجویز کند.
بهترین زمان برای انجام درمان‌های غیراضطراری دندانپزشکی، سه ماهه دوم بارداری است. استفاده از اشعه ایکس باید تنها در موارد اضطراری و با محافظ سربی انجام شود.
