علت خارش گوش؛ بررسی علل پنهان، خطرات و روش‌های درمان
خارش گوش یکی از علائمی است که ممکن است بسیاری از افراد آن را نادیده بگیرند. با این حال، این احساس ناخوشایند می‌تواند نشانه‌ای از مشکل‌های زیرپوستی، التهابی یا حتی عفونت‌های مزمن باشد. تعیین دقیق علت خارش گوش برای جلوگیری از تشدید آن یا ابتلا به عوارض بلندمدت ضروری است. این علامت گاهی گذرا است، اما در مواردی به درمان پزشکی نیاز دارد.
علت خارش گوش؛ بررسی مهم‌ترین عوامل
در پاسخ به این که علت خارش گوش چیست، می‌توان به عوامل مختلفی اشاره کرد که از مسائل ساده مثل خشکی پوست تا بیماری‌های مزمن گوش را در برمی‌گیرند. برخی از این علل عبارت‌اند از:
خشکی پوست در ناحیه گوش
یکی از شایع‌ترین علت‌های خارش گوش، خشکی پوست داخل یا اطراف کانال گوش است. این اتفاق معمولاً در فصل‌های سرد یا به‌دنبال استفاده از شوینده‌های قوی رخ می‌دهد. در چنین شرایطی، پوست نازک و حساس داخل گوش رطوبت طبیعی خود را از دست داده و دچار خارش و گاهی پوسته‌پوسته شدن می‌شود.
واکنش‌های آلرژیک
آلرژی‌های فصلی یا حساسیت به مواد آرایشی، اسپری مو، گوشواره و حتی مواد شوینده ممکن است علت خارش گوش باشند. واکنش‌های آلرژیک اغلب با قرمزی، التهاب و خارش همراه‌اند و اگر درمان نشوند، ممکن است باعث عفونت‌های ثانویه نیز گردند.
وجود جرم یا واکس گوش بیش از حد
برخی افراد تصور می‌کنند که جرم گوش باید به‌طور کامل پاک شود، در حالی که واکس گوش نقش محافظتی دارد. تجمع بیش از حد جرم نیز ممکن است باعث تحریک پوست داخل گوش و خارش شود. گاهی تلاش برای خارج کردن جرم با گوش‌پاک‌کن باعث تحریک بیشتر و حتی آسیب به پوست داخلی گوش می‌شود که خود یکی از علت‌های اصلی خارش گوش است.
عفونت قارچی گوش
عفونت قارچی گوش، به‌ویژه در نواحی گرم و مرطوب، یکی از دلایل شایع و کمتر شناخته‌شده خارش گوش محسوب می‌شود. این نوع عفونت اغلب با ترشح، بوی ناخوشایند و احساس فشار در گوش همراه است و نیاز به درمان ضدقارچی دارد. این نوع از عفونت معمولاً با خارش شدید و مداوم همراه است و باید توسط متخصص گوش و حلق و بینی بررسی شود.
علت خارش گوش در کودکان و نوزادان
در کودکان، علت خارش گوش ممکن است به دلایلی مثل عفونت گوش میانی، حساسیت غذایی یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار باشد. همچنین برخی کودکان تمایل دارند انگشت یا اشیاء را در گوش فرو ببرند که این موضوع می‌تواند باعث آسیب پوستی و ایجاد خارش شود. والدین باید در صورت مشاهده خاراندن مکرر گوش یا بی‌قراری کودک، موضوع را با پزشک در میان بگذارند.
علت خارش گوش در افراد سالمند
در افراد سالمند، کاهش ترشح چربی طبیعی پوست یکی از دلایل رایج خشکی و خارش گوش است. همچنین استفاده از سمعک نیز می‌تواند علت خارش گوش در این گروه باشد. تماس مداوم دستگاه با پوست داخل گوش ممکن است تحریک پوستی یا واکنش آلرژیک ایجاد کند. گاهی نیز عفونت‌های مزمن به دلیل کاهش سیستم ایمنی می‌تواند منجر به خارش شدید در گوش سالمندان شود.
نکته مهم:
خارش مداوم گوش نباید نادیده گرفته شود. برخلاف تصور عمومی، این علامت ساده می‌تواند نشانه‌ای از مشکلاتی مانند عفونت قارچی، آلرژی مزمن یا حتی آسیب‌های پوستی باشد. استفاده مکرر از گوش‌پاک‌کن و هدفون بدون رعایت بهداشت، از اصلی‌ترین محرک‌های خارش گوش هستند.
خارش گوش و ارتباط آن با بیماری‌های پوستی
برخی بیماری‌های پوستی مانند اگزما، پسوریازیس و درماتیت سبوره ممکن است خود را در قالب خارش گوش نیز نشان دهند. در این شرایط، فرد ممکن است همزمان با خارش گوش دچار خارش در نواحی دیگر بدن نیز باشد. درماتیت آتوپیک، که معمولاً با پوست خشک و ملتهب همراه است، یکی از علت‌های مهم خارش گوش در افراد مبتلا به بیماری‌های پوستی مزمن است.
علت خارش گوش و گلو به‌صورت همزمان
گاهی خارش گوش به همراه خارش گلو اتفاق می‌افتد. این نشانه می‌تواند به آلرژی تنفسی، حساسیت غذایی یا حتی سرماخوردگی اشاره داشته باشد. در این حالت، التهابات ایجاد شده در بافت‌های مخاطی می‌توانند باعث بروز خارش در هر دو ناحیه شوند. برای بررسی این وضعیت، مراجعه به متخصص آلرژی یا پزشک عمومی می‌تواند راه‌گشا باشد.
نقش استفاده نادرست از هدفون یا سمعک
قرار گرفتن طولانی‌مدت هدفون‌های داخل‌گوشی یا سمعک درون کانال گوش ممکن است باعث افزایش تعریق، رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها و در نتیجه خارش شود. اگر این وسایل به‌درستی تمیز نشوند، آلودگی‌های محیطی و چربی‌های پوست در آن‌ها جمع شده و به التهاب و خارش منجر می‌شوند. بنابراین، پاکسازی منظم این وسایل می‌تواند به پیشگیری از خارش گوش کمک کند.
خارش گوش به علت ورود حشرات یا اجسام خارجی
در موارد نادر، ورود اجسام خارجی یا حتی حشرات کوچک به داخل گوش ممکن است منجر به خارش، سوزش، درد و حتی کاهش شنوایی شود. این حالت بیشتر در کودکان دیده می‌شود اما در بزرگسالان نیز به‌خصوص در محیط‌های روستایی یا شب‌ها هنگام خواب ممکن است رخ دهد. در این مواقع مراجعه فوری به مراکز درمانی ضروری است و هرگز نباید سعی در خارج کردن جسم با ابزار خانگی کرد.
درمان‌های خانگی برای کاهش خارش گوش
برای موارد خفیف و موقت خارش گوش، می‌توان از درمان‌های خانگی استفاده کرد:
- استفاده از روغن زیتون ولرم یا روغن معدنی برای مرطوب‌سازی پوست خشک گوش
- شست‌وشوی گوش با محلول‌های مخصوص گوش‌پاک‌کن پزشکی (نه گوش‌پاک‌کن پنبه‌ای)
- پرهیز از فرو کردن انگشت یا وسایل نوک‌تیز در گوش
- استفاده از کمپرس گرم برای تسکین موقتی خارش ناشی از التهاب
توجه داشته باشید که این روش‌ها فقط برای موارد خفیف و بدون نشانه‌های عفونت توصیه می‌شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر خارش گوش به‌مدت طولانی ادامه یابد، با ترشح، بو، کاهش شنوایی، درد یا تب همراه باشد، باید حتماً به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد. در مواردی نیز ممکن است نیاز به نمونه‌برداری یا استفاده از آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدقارچ وجود داشته باشد.
