با تمام علت‌های خارش چشم آشنا شوید

خارش چشم یکی از رایج‌ترین مشکلات چشمی در بین کودکان و بزرگسالان است و معمولاً بیشتر از آن‌که دردناک باشد، آزاردهنده است. زمانی که چشم می‌خارد، اغلب احساس می‌کنیم چیزی داخل آن گیر کرده یا پلک‌ها سنگین شده‌اند. برخی افراد آن را به‌سادگی نادیده می‌گیرند و تصور می‌کنند یک مشکل خفیف و گذراست، اما خارش چشم گاهی می‌تواند نشانه وجود یک مشکل پنهان‌تر باشد؛ مشکلی که اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، به خشکی چشم، التهاب طولانی یا حتی کاهش دید موقت منجر ‌شود. به همین دلیل شناخت علت‌های خارش چشم اهمیت زیادی دارد.

در بسیاری از مواقع، خارش چشم به چیزی ساده و موقتی مثل تماس چشم با گردوغبار یا دست‌زدن به چشم با دست آلوده مربوط است. اما همیشه موضوع این‌قدر ساده نیست. گاهی چشم انسان نسبت به عوامل محیطی واکنش نشان می‌دهد و دچار حساسیت می‌شود. در مواردی دیگر، عفونت‌های خفیف یا قرار گرفتن بیش از حد در مقابل صفحه‌نمایش‌ها می‌تواند عامل اصلی باشد. آنچه مهم است، شناخت دقیق علت‌ها و رفتار درست با چشم‌هاست تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود.

حساسیت‌های فصلی و محیطی

یکی از مهم‌ترین علت‌های خارش چشم، حساسیت‌ها یا آلرژی‌ها هستند. بعضی افراد به گرده گیاهان، موی حیوانات، گردوغبار خانه یا حتی مواد آرایشی حساسیت دارند و چشم آن‌ها به‌سرعت واکنش نشان می‌دهد. در بهار و تابستان که میزان گرده گیاهان افزایش می‌یابد، خارش چشم بیشتر دیده می‌شود. چشم در چنین شرایطی قرمز، آبریزش‌دار و گاهی همراه با سوزش می‌شود. نکته قابل‌توجه این است که حتی اگر فرد هر سال این مشکل را تجربه کند، شدت آن می‌تواند با توجه به شرایط محیطی تغییر کند.

در کنار عوامل فصلی، استفاده از اسپری‌ها، شوینده‌ها یا عطریات قوی نیز می‌تواند باعث خارش چشم شود. چشم انسان بسیار حساس است و بخار برخی مواد به‌راحتی آن را تحریک می‌کند. در این وضعیت، فاصله گرفتن از ماده محرک و شست‌وشوی چشم با آب سرد معمولاً کمک‌کننده است.

خشکی چشم و کمبود اشک

خشکی چشم امروزه بسیار شایع شده است، به‌ویژه در میان افرادی که ساعت‌های طولانی با موبایل، لپ‌تاپ یا تلویزیون کار می‌کنند. وقتی تمرکز ما روی صفحه‌نمایش زیاد است، تعداد دفعات پلک‌زدن کاهش پیدا می‌کند و سطح چشم خشک می‌شود. خشکی چشم یکی از علت‌های اصلی خارش چشم است و معمولاً با سوزش خفیف، احساس جسم خارجی و تاری دید لحظه‌ای همراه می‌شود.

گاهی خشکی چشم به علت تغییرات هورمونی یا بالا رفتن سن رخ می‌دهد. بعضی داروها نیز تولید اشک را کم می‌کنند. در چنین مواردی استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی، استراحت دادن چشم و افزایش رطوبت محیط کمک زیادی می‌کند.

عفونت‌های سطحی چشم

عفونت‌های خفیف، از جمله التهاب ملتحمه، یکی دیگر از علت‌های خارش چشم هستند. این نوع عفونت‌ها معمولاً از طریق تماس دست آلوده با چشم، استفاده مشترک از لوازم آرایشی یا تماس نزدیک با فرد بیمار منتقل می‌شود. التهاب ملتحمه معمولاً با قرمزی شدید، خارش چشم، احساس چسبندگی پلک‌ها و گاهی ترشح همراه است. برخلاف حساسیت‌ها که اغلب دو چشم را درگیر می‌کنند، عفونت ممکن است ابتدا فقط یک چشم را تحت تأثیر قرار دهد.

در این وضعیت، مراجعه به پزشک ضروری است زیرا ممکن است فرد نیاز به قطره‌های آنتی‌بیوتیک یا ضدالتهاب داشته باشد. همچنین نباید چشم را مالش داد زیرا این کار می‌تواند عفونت را تشدید کند.

ورود جسم خارجی و خراش‌های سطحی

یک علت بسیار ساده اما آزاردهنده برای خارش چشم، ورود ذرات ریز مانند گردوغبار، مژه یا خاک است. حتی یک ذره کوچک هم می‌تواند باعث واکنش دفاعی چشم و ایجاد خارش شود. در این زمان چشم معمولاً اشک‌ریزش پیدا می‌کند تا جسم خارجی را خارج کند. اگر فرد به‌طور ناخواسته چشمش را زیاد مالش دهد، احتمال ایجاد خراش سطحی روی قرنیه وجود دارد که این خراش‌ها خودشان از علت‌های خارش چشم هستند و مدت بیشتری طول می‌کشند.

اگر جسم خارجی از چشم خارج نشود یا احساس درد شدید ایجاد کند، مراجعه به پزشک چشم ضروری است.

استفاده از لنزهای تماسی

لنزهای تماسی اگر به‌صورت درست استفاده نشوند، می‌توانند باعث تحریک چشم شوند. خوابیدن با لنز، شست‌وشوی نامناسب لنزها یا استفاده طولانی‌مدت از لنزهای روزانه می‌تواند چشم را خشک و تحریک‌پذیر کند. بسیاری از کسانی که از لنز استفاده می‌کنند، خارش چشم را تجربه کرده‌اند. حتی یک لنز کوچک که درست روی چشم قرار نگرفته باشد، می‌تواند چنین مشکلی ایجاد کند.

افرادی که لنز می‌گذارند باید لنزها را در زمان مناسب تعویض و از محلول‌های استاندارد استفاده کنند. اگر خارش چشم بعد از گذاشتن لنزها شروع شود، احتمالاً لنز علت اصلی است.

آرایش چشم و محصولات مراقبت از پوست

مواد آرایشی تاریخ گذشته، نامرغوب یا پر از ترکیبات شیمیایی ممکن است چشم را تحریک کنند. ریمل و خط چشم اگر روی مژه‌ها بمانند یا وارد چشم شوند، به‌راحتی موجب خارش چشم می‌شوند. حتی کرم‌های دور چشم نیز اگر با پوست سازگاری نداشته باشند، می‌توانند باعث التهاب خفیف شوند.

پاک‌کردن کامل آرایش قبل از خواب و استفاده از محصولات مطمئن و استاندارد بهترین راه‌حل است. چشم یکی از حساس‌ترین اعضای بدن است و هر ماده آرایشی نامناسب می‌تواند آن را آزرده کند.

عوامل محیطی و سبک زندگی

زندگی در محیط‌های خشک، کار کردن در فضاهای پرگردوغبار، قرار گرفتن در باد شدید یا حتی استفاده مداوم از کولر می‌تواند موجب خارش چشم شود. همچنین مصرف کم آب، بدخوابی و استرس زیاد هم ممکن است چشم را تحریک‌پذیرتر کند. بدن انسان در زمان خستگی بیشتر واکنش نشان می‌دهد و چشم نیز از این قاعده مستثنی نیست.

حتی کمبود برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین A نیز می‌تواند خشکی و خارش چشم را تشدید کند. البته کمبود ویتامین معمولاً با علائم دیگری هم همراه است، اما این موضوع در برخی افراد تأثیرگذار است.

خارش چشم در کودکان

کودکان به دلیل تماس زیاد دست با چشم، بازی در محیط‌های آلوده و حساسیت‌های فصلی، بیشتر دچار خارش چشم می‌شوند. بسیاری از والدین تصور می‌کنند فرزندشان فقط کمی بازیگوش است و چشمانش را بیش از حد مالش می‌دهد، اما این رفتار ممکن است نشانه وجود یک علت مهم‌تر باشد. در کودکان، حساسیت‌ها و عفونت‌های سطحی شایع‌تر هستند. پاک‌سازی محیط، جلوگیری از تماس دست آلوده با چشم و مراجعه به پزشک در صورت قرمزی شدید اهمیت دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در بسیاری از موارد خارش چشم موقتی است و با استراحت، شست‌وشوی چشم یا دوری از عامل محرک برطرف می‌شود. اما اگر خارش چشم چند روز ادامه داشت، ترشح چرکی مشاهده شد، بینایی کاهش پیدا کرد یا درد شدید ایجاد شد، مراجعه به پزشک ضروری است. همچنین اگر فرد از لنز استفاده می‌کند و دچار خارش شدید می‌شود، باید لنز را بردارد و حتماً توسط متخصص معاینه شود.

سوالات متداول