چرا خونریزی مقعدی را نباید نادیده گرفت؟ بررسی علل شایع و درمان
خونریزی مقعدی در بزرگسالان و کودکان بنابر دلایل مختلفی به شکل دوره ای یا مزمن اتفاق می افتد. بسیاری از افراد با دیدن خون در مدفوع یا روی دستمال توالت دچار اضطراب می شوند. اما گاهی همین علامت می تواند هشدار اولیه یک بیماری جدی باشد. از دیدگاه پزشکی، هیچ خونریزی ای در دستگاه گوارش نباید نادیده گرفته شود. چرا که می تواند از یک مشکل ساده مانند بواسیر تا بیماری های پیچیده ای مثل سرطان روده بزرگ ناشی شود.
در ادامه، به بررسی دلایل شایع خونریزی مقعدی، روش های تشخیص و گزینه هایی که برای درمان پیش رو دارید خواهیم پرداخت.
اهمیت تشخیص زودهنگام خونریزی مقعدی
خونریزی از رکتوم می تواند در هر سنی رخ دهد، اما شدت و علت آن در افراد مختلف متفاوت است.
نادیده گرفتن این علامت ممکن است منجر به تاخیر در تشخیص بیماری های خطرناک شود. برای مثال:
- سرطان کولورکتال در مراحل اولیه ممکن است فقط با خونریزی خفیف بروز کند.
- بیماری های التهابی روده اگر به موقع درمان نشوند، می توانند به زخم های شدید و عوارض مزمن منجر شوند.
به همین دلیل، پزشکان توصیه می کنند هر فردی که بیش از دو بار متوالی خونریزی مقعدی را تجربه کرده، باید تحت بررسی بالینی قرار گیرد.
علل شایع خونریزی مقعدی
دیدن خون در توالت یا هنگام پاک کردن خود پس از اجابت مزاج می تواند ترسناک باشد. خوشبختانه، بیشتر علل خونریزی مقعدی تهدید کننده زندگی نیستند؛ علل شایع شامل بواسیر و شقاق مقعد است که در زیر مورد بحث قرار می گیرند. در ادامه تمام دلایل احتمالی خونریزی مقعدی را بررسی کردیم.
1. بواسیر (هموروئید) خونی
بواسیر خونی یکی از شایع ترین دلایل خونریزی است. این بیماری ناشی از گشاد شدن وریدهای اطراف مقعد یا رکتوم است.
ویژگی های خونریزی بواسیر:
- خون روشن و تازه
- معمولاً پس از دفع یا روی دستمال توالت
- همراه با درد یا خارش در برخی موارد
2. شقاق مقعدی
شقاق به معنای ترک یا زخم سطحی در دیواره مقعد است.
خونریزی معمولاً خفیف و همراه با سوزش شدید هنگام اجابت مزاج است.
اغلب در افرادی دیده می شود که یبوست مزمن دارند.
3. پولیپ روده
پولیپ ها توده‌ه ای غیرطبیعی در دیواره روده هستند. برخی پولیپ ها خوش‌خیم اند، اما برخی دیگر قابلیت سرطانی شدن دارند.
خونریزی ناشی از پولیپ ممکن است خفیف یا متناوب باشد.
در بسیاری موارد، بیمار علامت دیگری ندارد.
4. سرطان کولورکتال
یکی از جدی ترین علل خونریزی مقعدی، سرطان روده بزرگ است.
خونریزی معمولاً با تغییر در عادات دفعی (یبوست یا اسهال مزمن) همراه است.
ممکن است خون به صورت مخفی در مدفوع وجود داشته باشد و فقط در آزمایش مشخص شود.
5. بیماری های التهابی روده (IBD)
شامل کولیت اولسراتیو و کرون است.
خونریزی معمولاً همراه با اسهال مکرر و درد شکمی است.
در موارد مزمن، می تواند منجر به کم خونی و کاهش وزن شود.
6. سایر علل
دیورتیکول روده
عفونت های دستگاه گوارش
مصرف داروهای ضدانعقاد
روش های تشخیص خونریزی مقعدی
برای یافتن علت دقیق خونریزی، پزشک از روش های مختلف استفاده می کند:
- معاینه فیزیکی و آنوسکوپی: بررسی اولیه کانال مقعد.
- کولونوسکوپی: مشاهده کامل روده بزرگ و امکان نمونه برداری.
- آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT): تشخیص خونریزی های پنهان.
- تصویربرداری (CT یا MRI): در موارد مشکوک به توده یا التهاب.
روش های درمان خونریزی مقعدی بر اساس علت
اگر کاملاً مطمئن هستید که خونریزی ناشی از بواسیر یا شقاق مقعد است،در مراحل اولیه معمولا نیازی به مراجعه به پزشک ندارید. اینها مشکلات رایجی هستند و می توانید خودتان آنها را در خانه درمان کنید. از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. اما در صورتی که عارضه به حالت مزمن درآمده باشد حتما باید زیر نظر پزشک درمان لازم صورت گیرد. در ادامه این روش ها را معرفی کردیم.
درمان بواسیر
- تغییر سبک زندگی (مصرف فیبر، مایعات کافی)
- داروهای موضعی ضد التهاب
- لیزر یا جراحی در موارد پیشرفته
درمان شقاق مقعدی
نرم کننده های مدفوع
پمادهای حاوی نیتروگلیسیرین یا دیلتیازم
جراحی اسفنکتروتومی در موارد مزمن
درمان پولیپ
پزشکان با برداشتن پولیپ های روده بزرگ، آنها را درمان می کنند. در بیشتر موارد، پزشکان از ابزارهای ویژه ای در طول کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انعطاف پذیر برای برداشتن پولیپ های روده بزرگ استفاده می کنند. پس از برداشتن پولیپ، پزشکان آن را برای آزمایش سرطان ارسال می کنند. بنابراین روشهای درمان پولیپ روده:
- برداشتن پولیپ در حین کولونوسکوپی
- پیگیری منظم برای پیشگیری از سرطانی شدن
درمان سرطان کولورکتال
جراحی برداشت تومور
شیمی درمانی یا رادیوتراپی در مراحل پیشرفته
پایش مداوم برای جلوگیری از عود
درمان IBD
داروهای ضدالتهاب (مثل مزالازین)
داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
در برخی موارد، جراحی بخش آسیب دیده روده
عوارض نادیده گرفتن خونریزی مقعدی
یکی از مهمترین خطرات نادیده گرفتن خون در مدفوع، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ است. این نوع سرطان دومین سرطان شایع در مردان و زنان در سراسر جهان است و اغلب از طریق غربالگری یا زمانی که علائمی مانند خون در مدفوع مشاهده شده، تشخیص داده می شود. نادیده گرفتن این علامت می تواند پیامدهای جدی داشته باشد:
- کم خونی مزمن
- پیشرفت بیماری های التهابی
- تشخیص دیرهنگام سرطان و کاهش شانس درمان
- درد و عوارض ناشی از درمان های دیرهنگام
پیشگیری از خونریزی مقعدی
اگرچه همه علل خونریزی قابل پیشگیری نیستند، اما رعایت نکات زیر نقش مهمی دارد:
- مصرف فیبر کافی (میوه، سبزیجات، غلات کامل)
- نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز
- ورزش منظم برای بهبود حرکات روده
- پرهیز از نشستن طولانی مدت در توالت
- انجام غربالگری منظم برای سرطان کولورکتال پس از ۵۰ سالگی
