ارتباط داشتن گوشی هوشمند در ۱۲ سالگی با مشکلات سلامتی در کودکان
کمکم در حال فهمیدن این هستیم که گوشیهای هوشمند دقیقاً چه تأثیری روی دوران کودکی میگذارند. حالا نتایج یک مطالعه تازه درباره پیشنوجوانهایی که در آستانه ورود به سن بلوغ هستند، تصویر نگرانکننده دیگری پیش روی ما گذاشته است.
طبق یافتههای پژوهشگران در آمریکا، داشتن گوشی در سن ۱۲ سالگی با افزایش خطر افسردگی، چاقی و کمبود خواب، نسبت به کودکانی که گوشی ندارند، مرتبط است.
کمتر از ۲۰ سال از ورود آیفون به بازار میگذرد؛ بنابراین بخش زیادی از نوجوانان امروزی از همان کودکی در دنیایی بزرگ شدهاند که گوشی هوشمند بخشی طبیعی از زندگی روزمره بوده است. هدف مطالعاتی مثل این، بررسی دقیق همین اثرات است.
دکتر رَن بَرزیلِی، روانپزشک کودک و نوجوان در بیمارستان کودکان فیلادلفیا، میگوید:
«یافتههای ما نشان میدهد که باید گوشی هوشمند را یک عامل مهم در سلامت نوجوانان بدانیم. زمانی که تصمیم میگیریم برای کودکمان گوشی بخریم، لازم است با دقت به این موضوع نگاه کنیم و اثرات احتمالی آن روی سلامت و زندگی او را در نظر داشته باشیم.»
این تحقیق روی دادههای مربوط به ۱۰ هزار و ۵۸۸ کودک انجام شده که بخشی از یک مطالعه بزرگ درباره رشد مغز نوجوانان است. دادهها اطلاعاتی از وضعیت سلامت این بچهها در سن ۱۲ سالگی ارائه میداد و مشخص میکرد که داشتن یا نداشتن گوشی در یک سال بعد چه تفاوتی ایجاد میکند.
پژوهشگران عوامل دیگری مثل شرایط اقتصادی و جمعیتشناختی را هم در تحلیل خود لحاظ کردند. نتیجه این بود که در سن ۱۲ سالگی، حدود ۶.۵ درصد از کودکانی که گوشی داشتند، تشخیص افسردگی گرفته بودند؛ در حالی که این رقم برای گروه بدون گوشی حدود ۴.۵ درصد بود. اختلاف زیادی نیست، اما از نظر علمی کاملاً قابل توجه است.
در مورد چاقی هم آمار مشابهی دیده شد: حدود ۱۸ درصد از بچههایی که گوشی داشتند، دچار چاقی بودند، اما این عدد در بین همسالان بدون گوشی حدود ۱۲ درصد گزارش شد.
در زمینه خواب، آمار باز هم قابل توجه بود: ۴۷ درصد از ۱۲ سالههایی که گوشی داشتند، اعلام کردهاند که خواب کافی ندارند (کمتر از ۹ ساعت در شب). این رقم در گروه بدون گوشی ۳۱ درصد بود.
بچههایی که تا سن ۱۳ سالگی گوشی گرفته بودند، بیشتر از دیگران اعلام کردهاند که مشکلات روانی (از جمله افسردگی) و کمبود خواب دارند. البته در مورد خطر چاقی، در این فاصله یکساله تغییر چشمگیری مشاهده نشد.
پژوهشگران تأکید میکنند که گوشی هوشمند فقط جنبه منفی ندارد. تحقیقات دیگر هم نشان دادهاند که استفاده درست از آن میتواند مزایایی داشته باشد.
برزیلِی ادامه میدهد:
«برای بسیاری از نوجوانان، گوشی میتواند یک ابزار مفید باشد. هم باعث تقویت روابط اجتماعی میشود، هم میتواند به یادگیری کمک کند و دسترسی به منابع مختلف را فراهم کند که به رشد فردی کمک میکند.»
او اضافه میکند:
«بعضی خانوادهها هم گوشی را وسیلهای ضروری برای امنیت و ارتباط با کودک میدانند.»
البته در این تحقیق نکات ظریفی وجود دارد. مثلاً افسردگی در این پژوهش به هر دورهای از افسردگی در طول عمر کودک اشاره دارد؛ یعنی ممکن است بعضی از این موارد قبل از خرید گوشی رخ داده باشد.
از سوی دیگر، چون این یک مطالعه مشاهدهای است، نمیتوان به صورت قطعی گفت گوشی علت مشکلات بوده است. اما ارتباطهای قابل توجهی که در این پژوهش دیده شده، بهخصوص تفاوتهای ثبتشده بین سنین ۱۲ تا ۱۳ سالگی، نشان میدهد که موضوع ارزش بررسیهای دقیقتر را دارد.
جالب اینکه نتایج این مطالعه با یافتههای مربوط به بزرگسالان نیز همسو است: گوشیهای هوشمند میتوانند باعث افزایش استرس شوند، تمرکز را کاهش دهند، انرژی روانی را تحلیل ببرند و حتی شیوه کارکرد مغز را تغییر دهند.
پژوهشگران قصد دارند در مطالعات آینده بررسی کنند که میزان استفاده از گوشی، نوع برنامههایی که کودک از آنها استفاده میکند و مدت زمان قرار گرفتن در صفحه نمایش چه نقشی در این نتایج دارند. همچنین میخواهند بدانند این اثرات خلال سالهای طولانیتر نوجوانی چگونه ادامه پیدا میکند و چه راهکارهایی برای کاهش آسیبها مؤثر است.
برزیلِی تأکید میکند:
«بسیار مهم است که بچهها هر روز زمانی را بدون گوشی سپری کنند و فعالیت بدنی داشته باشند. این فعالیتها هم خطر چاقی را کاهش میدهد و هم در طول زمان سلامت روان را تقویت میکند.»
نتایج این تحقیق در مجله Pediatrics منتشر شده است.
