لج کردن کودک؛ چرا اتفاق می‌افتد و چگونه باید رفتار کنیم؟
لج کردن کودک یکی از رفتارهایی است که تقریبا همه والدین با آن روبه‌رو می‌شوند. گاهی کودک به دلایل بسیار ساده مثل نرفتن به مهدکودک، نخوردن غذا، یا پوشیدن لباس، شروع به لجبازی می‌کند و والدین را به دردسر می‌اندازد. این رفتارها می‌تواند خستگی، عصبانیت و حتی ناامیدی برای والدین به همراه داشته باشد. اما در واقع لج کردن کودک یک اتفاق طبیعی است و بخشی از روند رشد او به حساب میآید.
در بیشتر مواقع کودکان با لجبازی می‌خواهند استقلال خود را نشان دهند یا توجه بیشتری جلب کنند. بنابراین اگر والدین بدانند ریشه این رفتارها چیست و چگونه باید به آن پاسخ دهند، می‌توانند خیلی راحت‌تر با این موقعیت‌ها کنار بیایند. این مقاله تلاش می‌کند تا از همه زاویه‌ها موضوع لج کردن کودک را بررسی کند؛ از دلایل آن گرفته تا روش‌های برخورد مناسب و حتی اشتباهاتی که والدین نباید مرتکب شوند.
چرا کودکان لج می‌کنند؟
کودکان در مراحل مختلف رشد، نیاز دارند استقلال خود را نشان دهند. لج کردن در واقع نوعی «نه گفتن» به دنیای اطراف است. وقتی کودک حس کند نمی‌تواند چیزی را کنترل کند، ممکن است با مخالفت یا لجبازی واکنش نشان دهد.
بسیاری از کودکان در سنین ۲ تا ۵ سال بیشتر از هر زمان دیگری لجبازی می‌کنند. این دوره به نام «دوره استقلال‌خواهی» شناخته میشود. در این سن کودک دوست دارد خودش تصمیم بگیرد و اگر کسی مخالفت کند، به سرعت به لج کردن پناه می‌برد.
یکی دیگر از دلایل لجبازی، نیاز به توجه است. وقتی کودک می‌بیند با گریه، جیغ یا لج کردن می‌تواند توجه والدین را به خود جلب کند، ممکن است این رفتار را تکرار کند.
گاهی هم لجبازی به دلیل خستگی یا گرسنگی اتفاق می‌افتد. وقتی کودک شرایط جسمی مناسبی نداشته باشد، توان کنترل احساساتش کمتر میشود و احتمال مخالفت و دعوا بیشتر خواهد شد.
در برخی موارد، لجبازی می‌تواند تقلید از دیگران باشد. کودک وقتی ببیند پدر، مادر یا خواهر و برادر بزرگ‌تر برای رسیدن به خواسته‌هایشان مقاومت می‌کنند، ممکن است همان رفتار را تکرار کند.
نشانه‌های لجبازی در کودک
لجبازی همیشه به شکل جیغ و گریه ظاهر نمی‌شود. نشانه‌های دیگری هم وجود دارد که والدین باید به آن‌ها توجه کنند.
یکی از نشانه‌ها، مخالفت دائمی است. کودک ممکن است در برابر هر چیزی حتی بدون دلیل «نه» بگوید. مثلا وقتی از او می‌خواهید دست‌هایش را بشوید، بدون فکر کردن جواب منفی می‌دهد.
نشانه دیگر، پافشاری شدید بر خواسته‌هاست. اگر چیزی را بخواهد، حتی اگر امکان‌پذیر نباشد، حاضر نیست کوتاه بیاید.
کودکان لج‌باز معمولا در زمان غذا خوردن یا خوابیدن هم مشکل ایجاد می‌کنند. مثلا ممکن است با وجود خستگی شدید، فقط به خاطر مخالفت کردن، نخوابند.
بعضی وقت‌ها هم کودک به جای حرف زدن، با گریه یا زمین زدن خودش واکنش نشان می‌دهد. این رفتارها معمولا والدین را عصبانی می‌کند اما برای کودک روشی برای ابراز مخالفت است.
همچنین ممکن است لج کردن در جمع بیشتر بروز پیدا کند. کودک وقتی در حضور دیگران لج می‌کند، در واقع توجه بیشتری می‌گیرد و همین موضوع برایش جذاب است.
اشتباهات رایج والدین در برخورد با لجبازی کودک
وقتی کودک لج می‌کند، طبیعی است که والدین هم عصبانی شوند. اما واکنش نادرست می‌تواند اوضاع را بدتر کند.
یکی از اشتباهات رایج، داد زدن بر سر کودک است. این کار فقط باعث میشود کودک بیشتر لج کند و احساس کند هیچ‌کس حرفش را نمی‌فهمد.
اشتباه دوم، تنبیه بدنی است. تنبیه نه تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث ترس، خشم و حتی لجبازی بیشتر شود.
اشتباه دیگر، تسلیم شدن سریع است. اگر والدین برای آرام کردن کودک سریعا خواسته‌اش را برآورده کنند، کودک یاد می‌گیرد هر بار با لج کردن به هدفش برسد.
برخی والدین هم کودک را مسخره یا تحقیر می‌کنند. این رفتار به اعتماد به نفس او آسیب می‌زند و در آینده مشکلات بیشتری ایجاد خواهد کرد.
گاهی هم والدین در جمع کودک را سرزنش می‌کنند. این کار باعث خجالت و عصبانیت کودک میشود و احتمال لجبازی در دفعات بعدی را بیشتر می‌کند.
روش‌های درست برخورد با لج کردن کودک
برای مدیریت لجبازی کودک، صبر و آرامش کلید اصلی است. اولین قدم این است که والدین خودشان آرام باشند تا بتوانند تصمیم درست بگیرند.
یکی از راهکارها، حواسپرتی کودک است. وقتی کودک روی موضوعی پافشاری می‌کند، می‌توان با تغییر موضوع یا ارائه یک سرگرمی، او را از لج کردن دور کرد.
روش دیگر، انتخاب دادن به کودک است. مثلا به جای اینکه بگویید «این لباس را بپوش»، بپرسید «دوست داری لباس آبی را بپوشی یا قرمز را؟». این کار به کودک احساس کنترل می‌دهد.
همچنین توجه مثبت نقش مهمی دارد. وقتی کودک رفتار خوبی دارد، باید او را تشویق کنید تا یاد بگیرد بدون لج کردن هم می‌تواند توجه بگیرد.
گاهی هم بهترین کار، نادیده گرفتن است. اگر کودک متوجه شود لج کردنش تاثیری ندارد، کم‌کم دست از این رفتار برمی‌دارد. البته این روش باید با دقت و در شرایط مناسب استفاده شود.
راه‌های پیشگیری از لجبازی کودک
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. اگر والدین محیط مناسبی ایجاد کنند، احتمال لجبازی کمتر میشود.
اولین نکته داشتن برنامه منظم است. وقتی کودک بداند چه زمانی باید بخوابد، غذا بخورد یا بازی کند، کمتر دچار خستگی و بی‌حوصلگی میشود.
نکته دوم، احترام به احساسات کودک است. اگر او ناراحت است، باید به جای بی‌توجهی، احساسش را درک کنید.
ارتباط موثر هم بسیار مهم است. وقتی با کودک آرام و مهربان صحبت کنید، او راحت‌تر حرف شما را می‌پذیرد.
گاهی می‌توان کودک را در تصمیم‌گیری‌ها شریک کرد. مثلا اجازه دهید در انتخاب لباس یا بازی نظر بدهد. این کار حس استقلال او را تقویت می‌کند.
همچنین بازی و سرگرمی کافی می‌تواند انرژی کودک را تخلیه کند و جلوی بسیاری از لجبازی‌ها را بگیرد.
سوالات متداول درباره لج کردن کودک
آیا لج کردن کودک طبیعی است؟
بله، تا حد زیادی طبیعی است و بخشی از روند رشد کودک به حساب میآید.
چه سنی بیشترین لجبازی را دارد؟
معمولا بین ۲ تا ۵ سالگی، چون کودک به دنبال استقلال است.
آیا باید همیشه خواسته کودک را برآورده کنیم؟
خیر، برآورده کردن سریع خواستهها باعث تقویت لجبازی میشود.
بهترین واکنش در زمان لجبازی چیست؟
آرامش، حواسپرتی، انتخاب دادن به کودک و گاهی نادیده گرفتن.
اگر لجبازی شدید باشد باید به مشاور مراجعه کرد؟
بله، اگر لجبازی بیش از حد طولانی یا شدید شد، بهتر است از مشاور کودک کمک بگیرید.
