ویتامین آ چیست؟ فواید، منابع و مضرات آن کدامند؟
ویتامین آ (Vitamin A) دارای فواید و مضرات متعددی است. در این مقاله به بررسی این موارد و معرفی منابع غذایی گیاهی و گوشتی آن می پردازیم.ویتامین آ یک ویتامین ضروری برای بدن است که در رشد و نمو سلول ها، تقویت بینایی، بهبود عملکرد ایمنی و نیز تولید مثل، نقش مهم و حیاتی را بازی می کند. علاوه بر این ها، ویتامین آ یک آنتی اکسیدان قوی است و به عنوان یک هورمون در بدن عمل می کند. این ویتامین بر ژن ها اثر می گذارد و در نتیجه، فنوتیپ (یا رخ نما، که به خصوصیات قابل مشاهده در جانداران گفته می شود) فرد را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین سایر اندام های بدن مانند قلب، کلیه ها و ریه ها نیز برای آن که بتوانند به خوبی عمل کنند نیازمند این ویتامین هستند.
چکیده:
ویتامین آ برای رشد و نمو سلول ها، بینایی، تقویت عملکرد ایمنی و تولید مثل بسیار حیاتی است و به بهبود فعالیت های قلب، کلیه ها و ریه ها کمک می کند.
زنان باردار و مردم کشورهای در حال توسعه، بیشتر در معرض خطر کمبود ویتامین آ قرار دارند.
مصرف زیاد ویتامین آ خطرناک است و می تواند باعث هیپرویتامینوز شود.
ویتامین آ را می توانید در مواد غذایی نارنجی رنگ، گوشت، تخم مرغ و شیر بیابید.
ویتامین آ چیست؟
ویتامین آ که یک ویتامین محلول در چربی است، در بافت های چربی بدن ذخیره می شود. این ویتامین به صورت پیش ساخته (رتینول و رتینیل استرها) منحصرا در فرآورده های دامی مانند لبنیات، گوشت و ماهی وجود دارد. همچنین ویتامین مذکور به شکل پرو ویتامین در سبزیجات، میوه ها و سایر محصولات گیاهی ذخیره می شود.
چکیده:
ویتامین آ یک ویتامین محلول در چربی است که در منابع حیوانی و گیاهی وجود دارد.
برای آنکه بدن بتواند به اندازه کافی از ویتامین آ بهرمند شود، لازم است که از هردو گروه غذایی را استفاده نمایید و به اندازه کافی هر دو شکل این ویتامین را ذخیره داشته باشید تا در صورت نیاز آن را در اختیار اندام ها قرار دهید.
فواید وعوارض ویتامین آ
ویتامین آ فواید زیادی دارد و کمبود آن می تواند مشکلات عدیده ای را به همراه داشته باشد. مهم ترین عوارض کمبود این ویتامین عبارتند از:
- شب کوری
- افزایش خطر عفونت های مختلف در بدن، به ویژه عفونت گلو، قفسه سینه و شکم
- هیپرکراتوز (نوعی بیماری پوستی)
- مسائل مربوط به باروری
- تأخیر در رشد کودکان
چکیده:
کمبود ویتامین A می تواند باعث عوارضی مانند کوری، افزایش عفونت، مشکلات پوستی، اختلال رشد در کودکان و نازایی شود.
فواید و تاثیرات مصرف کافی ویتامین آ به شرح زیر است:
۱. کاهش خطر ابتلا به سرطان
مصرف مقدار کافی از ویتامین A موجود در بسیاری از میوه ها و سبزیجات می تواند احتمال ابتلا به سرطان ریه را کمتر کند. همچنین مطالعات نشان داده اند که مصرف ویتامین A باعث کاهش ابتلا به سرطان پروستات و سرطان روده بزرگ می شود.
علاوه بر این ها، محققان بر این باورند که این ویتامین از رشد سلول های سرطانی خاصی مانند مثانه، پستان و نیز تخمدان نیز جلوگیری می کند.
۲. درمان دیابت نوع دو
آزمایش روی موش ها نشان داده است که مصرف مکمل ویتامین آ باعث نرمال شدن قند خون در موش های دیابتی می شود.
۳. ارتقاء سلامت پوست و مو
ویتامین A در رشد کلیه بافت های بدن از جمله پوست و مو مهم است و به تولید سبوم (غدد چربی در پوست) کمک می کند. از این رو این ویتامین باعث افزایش رطوبت و چربی پوست می شود.
۴. باروری و رشد جنین
ویتامین آ برای تولید مثل در زنان و مردان ضروری است و در رشد اسپرم و تخمک گذاری نقش اساسی دارد. همچنین این ویتامین برای سلامت جفت، رشد و نمو بافت های جنین بسیار مهم است، از این رو پزشکان این ویتامین را برای زنان باردار تجویز می کنند.
۵. تقویت سیستم ایمنی بدن
ویتامین آ با تحریک پاسخ هایی در بدن، شما را در برابر بیماری ها و عفونت ها محافظت می کند و باعث افزایش سلامت سیستم ایمنی می شود. کمبود این ماده مغذی نیز باعث ایجاد التهاب، عفونت و نیز ضعیف شدن دستگاه ایمنی می گردد.
۶. ویتامین آ حاوی آنتی اکسیدان فراوان است
پیش ماده های این ویتامین که در منابع گیاهی و حیوانی یافت می شوند، حاوی مقدار فراوانی آنتی اکسیدان هستند و با رادیکال های آزاد در بدن مبارزه می کنند. همانطور که می دانید رادیکال های آزاد و استرس اکسیداتیو زمینه ساز بروز بیماری های مزمن مختلفی مانند دیابت، سرطان و بیماری های قلبی می باشند.
۷. حفظ سلامت چشم ها
همانطور که در ابتدای این مقاله نیز به آن اشاره شد، مصرف ویتامین آ می تواند به حفظ سلامت چشم ها کمک نماید و از بروز بیماری تباهی لکه زرد جلوگیری کند.
چکیده:
این ویتامین با کنترل استرس اکسیداتیو، تقویت سیستم ایمنی بدن و محافظت در برابر بیماری های خاص تاثیر فراوانی در ارتقاء سلامتی دارد.
منابع غذایی حاوی ویتامین آ
همانطور که می دانید ویتامین A در منابع گیاهی و جانوری یافت می شود و نوع پیش ماده این ویتامین در این دو منبع با یکدیگر متفاوت است. به همین دلیل افراد گیاهخوار باید توجه ویژه ای به کمبود این ویتامین داشته باشند و تلاش کنند که به اندازه کافی مواد غذایی حاوی ویتامین A را مصرف کنند. مهم ترین مواد غذایی جانواری که حاوی ریتول (پیش ماده ویتامین A) هستند عبارتند از:
- زرده تخم مرغ
- جگر گاو
- کره
- شیر
- روغن ماهی
- جگر مرغ
- ماهی سالمون
- ماهی آزاد
- ماهی خال مخالی
- ماهی قزل آلا
- گوشت
- پنیر
مهم ترین منابع گیاهی حاوی پیش ماده این ویتامین به شرح زیر است:
- سیب زمینی شیرین
- کدو تنبل
- هویج
- کلم پیچ
- اسفناج
- گل قاصدک
- کلم
- برگ چغندر
- فلفل قرمز
- کلم سبز
- جعفری
- میوه های نارنجی رنگ
- پاپایا
- انبه
- کدو سبز
مقدار توصیه شده ویتامین آ
میزان توصیه شده ویتامین آ با توجه سن و جنسیت افراد متفاوت است. مقدار مناسب مصرف این ویتامین به شرح زیر است:
- نوزادان تا ۶ ماهگی ۴۰۰ میکروگرم در روز
- از ۷ تا ۱۲ ماهگی ۵۰۰ میکروگرم در روز
- از ۱ تا ۳ سالگی ۳۰۰ میکروگرم در روز
- از ۴ تا ۸ سالگی ۴۰۰ میکروگرم در روز
- از ۹ تا ۱۳ سالگی ۶۰۰ میکروگرم در روز
- از ۱۴ تا ۵۰ سالگی ۷۰۰ میکروگرم در روز برای زنان و ۹۰۰ میکروگرم در روز برای مردان
- این مقدار در زنان باردار و دوران شیردهی ۱۳۰۰ میکروگرم در روز می باشد
چه افرادی در معرض کمبود ویتامین آ هستند؟
گروه های زیر در معرض کبود این ویتامین هستند:
- نوزادان نارس
- کودکان و نوزادان در کشورهای در حال توسعه
- زنان باردار و شیرده که در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند
- افراد مبتلا به فیبروز کیستیک (نوعی بیماری دگرگشتی)
عوارض مصرف بی رویه ویتامین آ
مصرف زیاد این ویتامین سمی و خطرناک است و می تواند عوارض جانبی جدی را به همراه داشته باشد که مهمترین آن ها عبارتند از:
- تغییرات پوستی مانند زردی، ترک خوردگی، خارش و افزایش حساسیت به نور خورشید
- مشکلات بینایی مانند دو بینی
- شکنندگی ناخن ها
- مشکلات مرتبط با مو مانند چرب شدن بیش از حد و ریزش مو
- ضعیف شدن استخوان ها
- استخوان درد یا تورم
- استفراغ، سرگیجه، سردرد و حالت تهوع
- افزایش وزن و کاهش اشتها
- بیماری لثه
- تحریک پذیری
- خستگی، خواب آلودگی و تغییر در هوشیاری
- بیماری های کبدی
پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متنوع می تواند تمامی نیاز های روزانه به این ویتامین حیاتی را تامین نماید. توصیه می شود بدون تجویز پزشک از مصرف مکمل ها خودداری کنید.
منابع: medicalnewstoday و healthline
