شایع ترین مشکلات گوارشی نوزادان و نحوه مقابله با آن ها
توجه به سلامت گوارش نوزادان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اختلال در عملکرد این دستگاه می تواند بر رشد نوزاد اثر گذاشته و سلامت او را به خطر بیندازد. گریه های بی وقفه، بد قلقی، بی قراری، نا آرامی، امتناع از خوردن شیر مادر، اسهال، استفراغ، یبوست و… می توانند از علائم رایج مشکلات گوارشی نوزادان باشند. در ادامه، شایع ترین اختلالات و عارضه های گوارشی نوزادان را بررسی خواهیم کرد. با گومگ همراه باشید.
آنچه در این مطلب می خوانید:
استفراغ
استفراغ یا هراش (Vomiting) به خروج با فشار محتویات درون معده از راه دهان گفته می شود. استفراغ یکی از مشکلات گوارشی شایع در بین نوزادان است و حجم آن معمولا کمتر از ۵ الی ۱۰ میلی لیتر می باشد. عواملی مانند تغذیه زیاد، بلع هوا در هنگام شیر خوردن یا مصرف شیر با سرعت بالا از دلایل استفراغ در نوزادان هستند. زیاد بودن دفعات استفراغ در نوزاد می تواند نشانه اختلال در دستگاه گوارش باشد. تکرار استفراغ باعث کم آب شدن بدن شده و می تواند شرایط نوزاد را بحرانی کند.
چه زمانی استفراغ در نوزادان جدی می شود؟
در صورت مشاهده علائم زیر باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنید:
- استفراغ خونی
- استفراغ بیش از حد
- استفراغ همراه با تشنج
- استفراغ همراه با بی حالی شدید
- استفراغ سبز رنگ
- استفراغ و بی قراری شدید
اقداماتی که در زمان مواجه با استفراغ باید انجام دهید:
لازم است استفراغ در نوزادان را جدی گرفته و در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. برخی از اقدامات می توانند به بهبود وضعیت نوزاد کمک نمایند. این اقدامات عبارتند از:
- از خواباندن نوزاد بلافاصله بعد از شیر خوردن خودداری کنید و پس از تغذیه، او را ایستاده نگه دارید.
- شیردهی به نوزاد را قطع نکنید و به منظور پیشگیری از کم آبی به شیر دادن او ادامه دهید.
- نوزاد را گرم نگه ندارید. تعریق زیاد می توان برای فرزند شما خطرناک باشد.
همچنین بخوانید: راهنمای کامل تغذیه مادر در دوران شیردهی
ریفلاکس یا برگشت اسید به مری
ریفلاکس اسید معده که به ترش کردن شناخته می شود در اثر بازگشت غیر ارادی اسید معده به مری اتفاق می افتد و از شایع ترین مشکلات گوارشی نوزادان می باشد. مشاهده این عارضه در نوزادان بسیار شایع است، زیرا در میان نوزادان عضله اسفنکتر تحتانی مری به طور کامل تکامل نیافته است. از این رو این اختلال به مرور زمان و با افزایش سن نوزاد کاهش می یابد.
چه زمانی برگشت اسید به مری در نوزادان جدی می شود؟
در صورتی که ریفلاکس نوزاد با علائم زیر همراه باشد لازم است به متخصص مراجعه کنید:
- کاهش وزن نوزاد
- عدم وزن گیری کودک
- وجود مشکلات تنفسی در هنگام تغذیه
- کاهش اشتها
- شنید صدای جغجغه مانند در سینه و پشت نوزاد
- استفراغ سبز رنگ یا خونی
اقداماتی که در زمان مواجه با ریفلاکس نوزاد باید انجام دهید:
- آروغ نوزاد را بگیرید.
- پوشک نوزاد را خیلی محکم نبندید.
- به مدت نیم ساعت بعد از شیر دادن به نوزاد، او را به حالت ایستاده در آغوش بگیرید.
بیشتر بخوانید: جدول وزن نوزاد در ماه های مختلف
اسهال
در وضعیتی که نوزاد دست کم سه بار در روز دفع مدفوع روان و شل داشته باشد، او به اسهال مبتلا شده است. در روزهای اولیه تولد معمولا پس از هر بار شیر خوردن، نوزاد عمل دفع را انجام می دهد و مدفوع شل و کمی خمیری کاملا طبیعی است. ابتلا به اسهال می تواند نوزاد را با علائم جدی مانند بی آبی، دل درد و بی حالی روبرو کند.
چه زمانی اسهال در نوزادان جدی می شود؟
در صورت مشاهده علائم زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- خشکی دهان نوزاد
- نداشتن اشک
- کاهش دفع ادرار
- تب
- مدفوع خونی
- مدفوع با لکه های مخاطی
اقداماتی که در زمان مواجه با اسهال در نوزاد باید انجام دهید:
- شیردهی را قطع نکنید.
- اگر نوزاد شما در سنی قرار دارد که می تواند از مواد غذایی جامد استفاده کند، از موز، غلات، نان تست و کته برای درمان اسهال کمک بگیرید.
- غذاهای سرخ کردنی را حذف کنید.
- به نوزاد آب میوه صنعتی و نوشیدنی های حاوی قند و شکر فراوان ندهید.
- پوشک کودک را مرتب عوض کنید.
- به جای دستمال مرطوب از آب ولرم برای شستشوی نوزاد استفاده کنید.
- در صورت مشورت و اجازه پزشک به فرزند خود سرم خوراکی پدیالیت اینفالیت (InFalyte) بدهید. توجه داشته باشید که مصرف هیچ دارویی بدون مشورت پزشک توصیه نمی شود.
نکته: در هنگام ابتلای نوزاد به اسهال به طور مرتب دست های خود را با آب و صابون بشویید. زیرا اسهال میکروبی است و می تواند به سرعت گسترش یافته و باعث ایجاد عفونت شود.
قولنج (Baby Colic)
در صورتی که نوزاد سه ساعت در روز و بیش از سه روز و حداقل به مدت سه هفته بی وقفه گریه کند، نشانه قولنج است. علت بروز این حادثه مشخص نیست و می تواند باعث آزار نوزاد و خستگی و اضطراب در والدین شود. نشانه های قولنج در نوزادان معمولا در اواخر روز مشخص می شود و شامل علائمی مانند سرخ شدن نوزاد، گریه های بی وقفه و گوش خراش، در هم رفتگی چهره نوزاد و جمع کردن پاها به سمت شکم می شود. نوزادان مبتلا به این عارضه معمولا پس از دفع مدفوع یا گاز روده بهتر می شود و گریه آن ها قطع می شود.
چه زمانی قولنج در نوزادان جدی می شود؟
در صورتی که نوزاد علائم زیر را داشته باشد لازم است موضوع را جدی گرفته و به پزشک مراجعه کنید:
- بی اشتهایی نوزاد
- مشاهده مدفوع خونی
- تب
- استفراغ
- اسهال
- گریه شدید با لحنی متفاوت
اقداماتی که در زمان مواجه با قولنج در نوزاد باید انجام دهید:
- از شیر دادن زیاد به نوزاد بپرهیزید.
- به نوزاد خود در شرایط آرام شیر دهید.
- مادران در دوران شیردهی نباید مصرف خودسرانه دارو داشته باشند.
- به منظور کاهش گریه نوزاد از موسیقی کمک بگیرید.
- نوزاد را در آغوش بگیرید و نوازش کنید.
- از مصرف کافئین، شکلات و لبنیات در دوران شیردهی پرهیز کنید.
همچنین بخوانید: کم کاری تیروئید مادرزادی چیست؟ دلایل، علائم، تشخیص و درمان
یبوست
ابتلا به یبوست نیز مانند سایر عارضه های نام برده شده در میان نوزادان شایع است. یبوست می تواند باعث ایجاد درد، استرس و سایر علائم گوارشی در نوزاد شود.
چه زمانی یبوست در نوزادان جدی می شود؟
یبوست در نوزادان کمتر از دو ماهه در صورتی که بیش از سه روز طول بکشد و با علائم زیر همراه باشد لازم است که جدی گرفته شود:
- استفراغ
- تحریک پذیری نوزاد
- درد در هنگام دفع مدفوع
- مدفوع خونی
اقداماتی که در زمان مواجه با یبوست در نوزاد باید انجام دهید:
- به نوزاد خود در فواصل منظم شیر بدهید.
- در صورتی که فرزند شما در سن مصرف مواد غذایی است به او آب و پوره میوه بدهید.
- گلابی، سیب، انگور، آلو و گیلاس می توانند به درمان یبوست کمک کنند.
- استفاده از مایعات کافی را جدی بگیرید.
- به کودک خود مواد غذایی حاوی فیبر بدهید.
- بدون مشورت پزشک از ملین ها و داروها استفاده نکنید.
همچنین بخوانید: علائم یبوست در کودکان
گاز روده و نفخ
نفخ شکم یا تجمع گاز روده وضعیت ناخوشایندی است که می تواند شیرخواران و نوزادان را با علائمی مانند دل درد و دل پیچه مواجه کند. قرمز شدن صورت، گریه کردن، مشت کردن دست ها و جمع کردن پاها به داخل شکم از علائم و نشانه های نفخ نوزادان است.
چه زمانی گاز روده و نفخ در نوزادان جدی می شود؟
در صورتی که نفخ شکم نوزاد زیاد است و احساس ناراحتی فراوانی دارد لازم است که به پزشک مراجعه کنید.
اقداماتی که در زمان مواجه با گاز روده و نفخ در نوزاد باید انجام دهید:
- بعد از شیردهی، آروغ نوزاد را بگیرید.
- شکم نوزاد را ماساژ دهید.
- نوزاد را به پشت دراز کنید.
- پاهای نوزاد را به شکل دوچرخه حرکت دهید.
بیشتر بخوانید: ۸ درمان موثر خانگی نفخ برای خلاص شدن از شر آن
نکاتی که می توانند به کاهش مشکلات گوارشی نوزادان کمک کنند
- توصیه می شود نوزادان را با شیر مادر تغذیه کنید.
- به فرزند خود تا شش ماهگی شیر بدهید.
- بعد از هر بار شیردهی آروغ نوزاد را بگیرید.
- شکم نوزاد را ماساژ دهید.
- از کیسه یا حوله گرم استفاده کنید.
- از مصرف سیگار و الکل در دوران شیردهی خودداری کنید.
- در دوران شیردهی، از مصرف داروی خودسرانه پرهیز کنید.
- در دوران تغذیه نوزاد با مواد جامد به رژیم غذایی او توجه کنید و سبزیجات، پوره میوه ها و سوپ های تازه را در برنامه غذاییش بگنجانید.
- از دادن غذاهای سرخ کردنی به نوزاد خودداری کنید.
- از دادن غذاهای جامد به نوزادان تا قبل از شش ماهگی خودداری کنید.
- در هر شرایطی شیردهی به نوزاد را به صورت خودسرانه قطع نکنید.
- به منظور پیشگیری از ابتلا به یبوست، سبزیجات و فیبرها را در برنامه غذایی نوزادان قرار دهید.
توجه داشته باشید که بخش قابل توجهی از مشکلات گوارشی نوزادان با تکامل دستگاه گوارش از بین می روند. در صورت طولانی شدن مشکلات گوارشی نوزادان به پزشک مراجعه کنید.
منبع: momjunction
