5 علامت خاموش گرفتگی عروق که شما را شگفت‌زده خواهد کرد
متخصصان قلب و عروق از نشانه‌های غیرمنتظره‌ی گرفتگی عروق و بیماری زمینه‌ای قلبی پرده برداشته‌اند؛ علائمی که باید از آن‌ها آگاه باشید!
بیماری عروق کرونر، که بیشتر با عنوان گرفتگی عروق شناخته می‌شود، مهم‌ترین عامل مرگ و میر در آمریکا به شمار می‌رود. این نوع بیماری قلبی، تقریباً مسئول یک چهارم کل مرگ و میرها است؛ رقمی حدود ۶۱۰,۰۰۰ نفر در سال را به خودش اختصاص داده است!
هدف اصلی پزشکان، پیشگیری از بیماری‌های قلبی در بیماران است، اما تشخیص زودهنگام، بهترین اقدام بعدی به شمار می‌رود. این امر می‌تواند منجر به تغییراتی اساسی در سبک زندگی و درمان‌های دارویی شود که به طور بالقوه می‌توانند شروع حمله قلبی را به تاخیر انداخته یا به کلی از آن جلوگیری کنند. جالب است بدانید که تقریباً 80 درصد از بیماری‌های قلبی با ایجاد تغییرات ساده در سبک زندگی قابل پیشگیری هستند!
اگر نگران سلامت قلب خود هستید، زمان آن رسیده که با نشانه‌های غیرمنتظره‌ی گرفتگی عروق و بیماری قلبی آشنا شوید.
چه عواملی باعث گرفتگی عروق می‌شوند؟
گرفتگی عروق، که به طور رسمی با نام بیماری تصلب شرایین شناخته می‌شود، ناشی از تجمع پلاک‌های آترواسکلروتیک در دیواره‌ی سرخرگ‌ها است. اگر این وضعیت نادیده گرفته شود، تصلب شرایین می‌تواند به بیماری عروق کرونر، یعنی قاتل شماره یک آمریکایی‌ها، تبدیل شود.
این پلاک‌های مسدودکننده‌ی عروق، معمولاً از عوامل زیر ناشی می‌شوند:
- میزان بالای کلسترول خون
- قند خون بالا
- فشار خون بالا
- مصرف سیگار
برخی افراد به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی، بیشتر در معرض خطر گرفتگی عروق قرار دارند. علاوه بر سیگار کشیدن، عوامل سبک زندگی مانند کم‌تحرکی و رژیم غذایی سرشار از چربی‌های اشباع‌شده نیز خطر گرفتگی عروق یا تصلب شرایین را افزایش می‌دهند.
این عوامل چگونه باعث گرفتگی عروق می‌شوند؟
در سطح میکروسکوپی، گرفتگی عروق اغلب از تجمع پلاک‌های غنی از چربی و کلسترول در رگ‌های خونی ناشی می‌شود. هنگامی که تعداد ذرات حامل کلسترول در جریان خون بالا باشد، این ذرات تمایل دارند در دیواره‌ی رگ‌های خونی «گیر کرده» و این پلاک‌ها را تشکیل دهند. فشار خون بالا نیز می‌تواند ذرات حامل کلسترول را به دیواره‌ی رگ‌های خونی رانده و باعث گرفتگی عروق شما شود.
همچنین التهاب نیز می‌تواند رگ‌های خونی را برای تجمع پلاک و گرفتگی عروق مستعدتر کند. سیگار کشیدن، قند خون بالا ناشی از دیابت یا برخی بیماری‌های خودایمنی، نمونه‌هایی از عواملی هستند که می‌توانند باعث التهاب رگ‌های خونی شوند.
علائم خاموش گرفتگی عروق
گرفتگی عروق معمولاً در طی ماه‌ها تا سال‌ها ایجاد می‌شود و این پیشرفت بیماری اغلب با بدتر شدن تدریجی علائم در هنگام فعالیت بدنی مشخص می‌شود. با این حال، گاهی اوقات گرفتگی عروق می‌تواند سریع‌تر ایجاد شود، به ویژه زمانی که لخته خون در یک سرخرگ که تا حدی مسدود شده است، تشکیل شده و باعث انسداد کامل آن شود. اگر این اتفاق برای سرخرگی در قلب بیفتد، به آن حمله قلبی می‌گویند.
در ادامه به نشانه‌های گرفتگی عروق که باید مراقب آن‌ها باشید، اشاره می‌کنیم:
1. اختلال نعوظ
آقایان یک سیستم هشداردهنده‌ی داخلی برای بیماری خاموش مادرزادی قلب دارند. اختلال نعوظ می‌تواند یکی از نشانه‌های گرفتگی عروق در لگن باشد که قبل از وقوع حمله‌ی قلبی ظاهر می‌شود.
به طور متوسط، بین شروع اختلال نعوظ و تشخیص بیماری سرخرگ کرونری، حدود سه تا پنج سال فاصله وجود دارد که زمان کافی برای تشخیص و تلاش برای پیشگیری از مشکلات قلبی است.
اگر شما و همسرتان نگران عملکرد جنسی خود هستید، عاقلانه است که قبل از روی آوردن به داروهای درمان اختلال نعوظ، به دنبال یافتن و درمان علل زمینه‌ای بیماری عروق باشید.
2. درد ساق پا هنگام راه رفتن
درد ساق پا می‌تواند نشانه‌ی گرفتگی عروق در همان پا باشد، به خصوص زمانی که با راه رفتن بدتر شده و با استراحت بهتر شود. به این دلیل که ماهیچه‌های شما هنگام استراحت به اکسیژن کمتری نیاز دارند، که این امر اجازه می‌دهد جریان خون بهبود یابد.
دردی که به دلیل جریان خون ناکافی ایجاد می‌شود، ممکن است به صورت گرفتگی یا درد احساس شود. معمولاً یک پا بیشتر از پای دیگر احساس درد می‌کند، اما هر دو پا می‌توانند به طور یکسان تحت تاثیر قرار بگیرند.
گاهی اوقات، افراد ممکن است در پاهای خود احساس درد داشته باشند که هنگام دراز کشیدن بدتر شده و هنگام آویزان کردن پاها از کنار تخت بهتر می‌شود. این می‌تواند نشانه‌ای از گرفتگی شدیدتر عروق پا باشد و باید فوراً توسط یک پزشک بررسی شود.
3. سفتی فک
سفتی فک بیشتر در زنان رخ می‌دهد، اما مردان نیز باید از آن آگاه باشند. درد و کوفتگی در فک و گردن از علائم رایج ناراحتی ناشی از جریان خون ضعیف به بخشی از قلب باشد که به آن آنژین صدری می‌گویند. این درد به این دلیل رخ می‌دهد که عصب واگ (عصب اصلی که سیگنال‌های درد را از قلب حمل می‌کند) در تماس مداوم با گردن، فک، سر و بازوی چپ است.
به پزشک خود مراجعه کنید تا دریابید که آیا درد فک شما ناشی از یک مشکل بی‌خطر مانند دندان قروچه است یا خیر و یا اینکه موضوعی است که باید با احتیاط زیر نظر گرفته شود.
4. کمردرد
کمردرد شما ممکن است فقط نشانه‌ی پیری عضلات نباشد.
کمر اغلب یکی از اولین قسمت‌های بدن است که پلاک در آن تجمع می‌یابد. زمانی که گرفتگی عروق باعث جریان خون ناکافی به ستون فقرات شما می‌شود، دیسک‌های ستون فقرات ضعیف و ملتهب می‌شوند و دیسک‌های کمری (آن‌هایی که در قسمت پایین کمر شما قرار دارند) به طور ویژه تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
این تخریب و التهاب دیسک‌های کمری به تنهایی می‌تواند باعث کمردرد شود. با این حال، خطر ابتلا به فتق دیسک یا پارگی تاندون یا عضله را نیز افزایش می‌دهد.
5. عادت به سیگار کشیدن
مواد شیمیایی موجود در تنباکو به ساختار و عملکرد رگ‌های خونی شما آسیب می‌رسانند و عملکرد قلب شما را مختل می‌کنند و خطر تصلب شرایین را افزایش می‌دهند.
در واقع، آسیب فیزیولوژیکی ناشی از سیگار کشیدن مزمن و علائم گرفتگی عروق، دست در دست هم دارند. علائم گرفتگی عروق به طور معمولاً مشابه هستند و شامل مواردی مانند درد قفسه سینه، فشار یا ناراحتی در هنگام فعالیت بدنی (نه لزوماً فقط در سمت چپ)، تنگی نفس در هنگام فعالیت بدنی یا ناراحتی در فک یا بازو در هنگام فعالیت بدنی می‌شود. اگر سیگاری هستید و این علائم را تجربه می‌کنید، احتمال زیادی وجود دارد که عروق شما نیز بی‌صدا در حال تجمع پلاک باشند.
به همین دلیل است که یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی (و سلامت کلی خود) انجام دهید، ترک سیگار است.
سایر علائم گرفتگی عروق
تصلب شرایین خفیف اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. اما با تجمع پلاک و کاهش میزان خون غنی از اکسیژن که به بافت‌ها و اندام‌های شما می‌رسد، می‌تواند در سراسر بدن شما تاثیر بگذارد.
علائم تصلب شرایین معمولاً با فعالیت بدنی بدتر می‌شوند و ممکن است همیشه به صورت علائمی که به طور کلاسیک با مشکلات قلبی مرتبط هستند (مانند تنگی نفس یا درد قفسه سینه) ظاهر نشوند. گاهی اوقات، انسداد عروق قلبی می‌تواند با علائم غیرمعمول‌تری مانند حالت تهوع یا ناراحتی در قسمت بالای شکم، به جای ناراحتی قفسه سینه، ظاهر شود.
تصلب شرایین همچنین می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- خستگی یا ضعف شدید
- عرق سرد
- سرگیجه
- درد در باسن، ران یا پا
- مشکلات بینایی
- مشکل در تفکر و حافظه
- اسهال، درد شدید شکم پس از غذا خوردن یا کاهش وزن
وجود برخی علائم می‌تواند به محل وقوع تصلب شرایین در بدن شما بستگی داشته باشد، مانند عروق ماهیچه‌ی قلب، عروق خون‌رسان به مغز و ستون فقرات یا عروقی که به دستگاه گوارش شما جریان دارند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم جدیدی از ناراحتی قفسه سینه، تنگی نفس بیش از حد یا گرفتگی مداوم پا هنگام راه رفتن در سربالایی یا بالا رفتن از پله‌ها را تجربه می‌کنید، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه کنید.
با این حال، با توجه به اینکه گرفتگی عروق می‌تواند اثرات مختلفی در سراسر بدن داشته باشد، به طور کلی اگر علامتی وجود دارد که به نظر می‌رسد در اثر فعالیت بدنی ایجاد شده یا فعالیت بدنی را محدود می‌کند یا اگر علامت نگران‌کننده‌ی جدیدی وجود دارد که نمی‌توانید آن را توضیح دهید، بهتر است برای بررسی آن اقدام کنید. به خصوص اگر عوامل خطر بیماری قلبی را دارید.
اما برخی از علائم گرفتگی عروق نگران‌کننده‌تر هستند و نیاز به مراقبت‌های فوری دارند. علائمی مانند ناراحتی شدید قفسه سینه یا تنگی نفس که بهبود نمی‌یابد و در حالت استراحت رخ می‌دهد، از این دست هستند. درد فک یا شانه چپ، حالت تهوع و تعریق نیز می‌توانند از نشانه‌های حمله قلبی باشند.
روند مشابهی می‌تواند برای سرخرگ پا نیز رخ دهد و باعث درد شدید و ناگهانی پا شود. هر دو این موقعیت‌ها وضعیت‌های اورژانسی هستند و باید با اورژانس تماس گرفته شود تا مراقبت‌های فوری پزشکی ارائه شود.
آزمایش گرفتگی عروق چگونه است؟
تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا آزمایش گرفتگی عروق انجام شود یا خیر و در صورت انجام، چگونه انجام شود، شامل نکات متعددی است. به طور کلی، علائمی مانند درد قفسه سینه یا تنگی نفس در هنگام فعالیت بدنی، ارزیابی گرفتگی عروق را تحریک می‌کند.
این آزمایش‌ها می‌تواند شامل الکتروکاردیوگرام (معروف به ECG یا EKG)، اکوکاردیوگرام، تست ورزش، اسکن آنژیوگرافی عروق کرونر با CT و کاتتریزاسیون قلبی باشد. نوع دقیق آزمایش و اینکه آیا اصلاً چنین آزمایشی لازم است یا خیر، توسط پزشک معالج تعیین می‌شود.
گاهی اوقات، پلاک شریانی ممکن است به طور تصادفی به دلیل اسکن‌هایی که به دلایل دیگر انجام شده‌اند، کشف شود. به عنوان مثال، اسکن CT قفسه سینه که برای بررسی ریه‌ها انجام می‌شود، می‌تواند پلاک‌های کلسیفیه شده در عروق کرونر (عروقی که قلب را تغذیه می‌کنند) را تشخیص دهد. این می‌تواند به عنوان یک تشخیص اتفاقی عمل کند که می‌توان از آن برای بهبود مراقبت‌های پیشگیرانه استفاده کرد.
چگونه گرفتگی عروق را درمان کنیم؟
اکثر آزمایش‌های اولیه تلاش می‌کنند تا ببینند آیا بیمار ممکن است از باز کردن یک سرخرگ بالقوه مسدود شده سود ببرد یا خیر.
گاهی اوقات، یک سرخرگ فقط تا حدی مسدود شده است و به طور قابل توجهی جریان خون را در سرخرگ مسدود نمی‌کند. در این موارد، این وضعیت معمولاً با بهبودهای رژیم غذایی سالم برای قلب، افزایش ورزش و یا داروهای خاص قابل مدیریت است.
با این حال، اگر آزمایش‌های اولیه نشان دهند که یک سرخرگ مسدود شده است یا بخش زیادی از ماهیچه‌ی تغذیه شده توسط آن سرخرگ در معرض خطر آسیب قرار دارد، پزشک ممکن است آنژیوگرام تجویز کند. این آزمایش جریان خون در سرخرگ را به طور مستقیم‌تر بررسی می‌کند.
اگر انسداد تایید شود، ممکن است برای باز کردن سرخرگ مسدود شده از داخل، استفاده از کاتترهای پلاستیکی کوچک، استنت یا بالون توصیه شود. در موارد شدیدتر، ممکن است عمل جراحی بای‌پس توصیه شود.
چرا نباید علائم گرفتگی عروق را نادیده بگیرید؟
اگر گرفتگی عروق درمان نشود، می‌تواند منجر به حمله قلبی، نارسایی قلبی، قطع عضو و حتی در موارد شدید، منجر به مرگ شود. بسته به اینکه گرفتگی عروق در کدام قسمت از بدن شما جریان خون را مسدود می‌کند، مشکلات سلامتی دیگری نیز ممکن است ایجاد شود.
گرفتگی در سرخرگ‌هایی که به قلب شما منتهی می‌شوند، می‌تواند باعث ضربان قلب نامنظم، درد قفسه سینه یا حمله قلبی شود و در موارد شدیدتر، نارسایی قلبی را ایجاد کند. علاوه بر این‌ها:
- اگر لخته‌ی خون جریان خون به مغز را مسدود کند، می‌تواند منجر به سکته‌ی مغزی شود.
- اگر بافت‌ها به دلیل گرفتگی عروق، اکسیژن کافی دریافت نکنند، می‌تواند باعث مرگ بافت، معروف به گانگرن، شود.
- لخته‌ی خونی که سرخرگ‌های خون‌رسان به کلیه‌های شما را باریک می‌کند، می‌تواند منجر به بیماری مزمن کلیوی شود.
مهم‌تر از همه، تصلب شرایین معمولاً زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، در مرحله‌ی پیشرفته‌تری قرار دارد، بنابراین ضروری است که این علائم را نادیده نگیرید. زمانی که گرفتگی عروق در اسرع وقت تشخیص داده شود، درمان‌های رژیمی و دارویی متعددی وجود دارد که می‌تواند به معکوس کردن مشکل کمک کند.
چگونه از گرفتگی عروق پیشگیری کنیم؟
به جای درمان عواقب، باید از ایجاد گرفتگی عروق در وهله‌ی اول پیشگیری کنیم. پیشگیری کلیدی‌ترین بخش است!
درک خطر ابتلا به تصلب شرایین و بیماری قلبی، یک گام مهم برای پیشگیری است. به پزشک خود مراجعه کنید و برای بهینه‌سازی عوامل خطر تلاش کنید. موارد اساسی شامل رژیم غذایی، ورزش، کلسترول، فشار خون، دیابت، چاقی، سیگار کشیدن و حتی خواب است.
اگر سابقه‌ی خانوادگی بیماری قلبی در سنین پایین دارید، بهتر است با پزشک خود ملاقات کنید تا این عوامل خطر را بررسی کرده و زودتر برای رفع آن‌ها اقدام کنید، تا مطمئن شوید که زودتر شروع کرده‌اید.
اقدامات برای پیشگیری از گرفتگی عروق و ارتقاء سلامت قلب عبارتند از:
- رعایت یک رژیم غذایی سالم برای قلب و محدود کردن چربی‌های اشباع‌شده، شکر و غذاهای فرآوری‌شده
- انجام حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی روزانه
- حفظ وزن سالم
- خواب کافی
- مدیریت سطح استرس
- سیگار نکشیدن و اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید
- اندازه‌گیری منظم فشار خون، قند خون و کلسترول و اگر دارو مصرف می‌کنید، آن‌ها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
