آمنوره چیست؟ علائم، دلایل و درمان
آمنوره یا بی‌دشتانی نوعی اختلال قاعدگی است که در آن قاعدگی بدون خونریزی است. زنانی که حداقل سه دوره قاعدگی را به صورت پشت سر هم بدون خونریزی تجربه کرده اند، اصطلاحا دچار آمنوره شده اند.
شایعترین علت آمنوره بارداری است. از دلایل دیگر آمنوره می توان به مشکلات مربوط به اندام های تولید مثل یا غدد مربوط به تنظیم سطح هورمون ها اشاره کرد. درمان بیماری ها و مشکلاتی که باعث ایجاد آمنوره می شوند، در اغلب موارد می توانند آن را نیز درمان کنند.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
– علائم
– دلایل
– عوامل زمینه ساز
– عوارض
– تشخیص
– درمان
علائم آمنوره
علامت اصلی این اختلال، از بین رفتن دوره های قاعدگی است. همچنین بسته به علت آن، ممکن است علائم یا نشانه های دیگری را همراه با عدم پریود تجربه کنید که عبارتند از:
دلایل ایجاد آمنوره
این اختلال می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آن ها در طول زندگی یک زن طبیعی هستند، اما برخی دیگر از آن ها ممکن است از عوارض جانبی داروها یا نشانه ای از یک مشکل پزشکی دیگر باشند. در ادامه به این دلایل می پردازیم.
دلایل طبیعی آمنوره
در طول زندگی خود ممکن است به دلایل طبیعی زیر دچار این اختلال شوید:
پیشگیری از بارداری و آمنوره
برخی از زنانی که از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند ممکن است پریود نشوند. حتی پس از قطع مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی، ممکن است مدتی طول بکشد تا تخمک گذاری و قاعدگی به نظم قبلی برگردد. همچنین داروهای پیشگیری از بارداری که تزریق یا کاشته می شوند نیز ممکن است باعث آمنوره شوند، همانطور که برخی از انواع دستگاه های داخل رحمی نیز می توانند باعث این اختلال شوند.
داروهایی که باعث این اختلال می شوند
برخی از داروها می توانند باعث متوقف شدن قاعدگی شوند که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:
- داروهای ضد روان پریشی
- شیمی درمانی سرطان
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای فشار خون
- داروهای آلرژی
سبک زندگی و بروز این اختلال
گاهی اوقات سبک زندگی فرد در بروز آمنوره نقش دارد که در ادامه به معرفی برخی از آن ها می پردازیم:
- وزن کم بدن: اگر وزن شما حدود ۱۰٪ کمتر از وزن طبیعی باشد، بسیاری از عملکردهای هورمونی در بدن شما قطع می شوند و تخمک گذاری را به طور بالقوه متوقف می کنند. زنانی که دارای اختلالات تغذیه ای مانند بی اشتهایی یا پرخوری هستند، اغلب به دلیل این تغییرات هورمونی پریود نمی شوند.
- ورزش بیش از حد: زنانی که ورزش های شدید و منظم انجام می دهند، ممکن است چرخه قاعدگی آن ها متوقف شود. عوامل مختلفی مانند چربی کم بدن، استرس و مصرف زیاد انرژی در این زمینه نقش دارند.
- استرس: استرس ذهنی می تواند به طور موقت عملکرد هیپوتالاموس (قسمتی از مغز که هورمون های تنظیم کننده چرخه قاعدگی را کنترل می کند) را تغییر دهد . در نتیجه ممکن است تخمک گذاری و قاعدگی متوقف شود. دوره های قاعدگی منظم معمولاً پس از کاهش استرس از به حالت طبیعی بر می گردند.
عدم تعادل هورمونی
انواع مختلفی از مشکلات پزشکی می توانند باعث عدم تعادل هورمونی شوند:
- سندرم تخمدان پلی کیستیک: این سندرم نوعی اختلال هورمونی است که می تواند چرخه قاعدگی را متوقف کند.
- بیماری تیروئید: پرکاری یا تیروئید کم کاری می تواند باعث بی نظمی قاعدگی و آمنوره شود.
- تومور هیپوفیز: تومور غیرسرطانی (خوش خیم) در غده هیپوفیز (قسمتی از مغز) می تواند در تنظیم هورمون های موثر در قاعدگی اختلال ایجاد کند.
- یائسگی زودرس: یائسگی معمولاً از حدود ۵۰ سالگی آغاز می شود. اما در برخی از زنان ممکن است این اتفاق تا ۴۰ سالگی رخ دهد.
مشکلات ساختاری
مشکلات ساختاری مربوط به اندام ها تولید مثل نیز می توانند باعث آمنوره شوند. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- سندرم آشرمن: شرایطی است که گاهی اوقات می تواند پس از کورتاژ رحم، سزارین یا درمان فیبروز رحم رخ دهد. جای زخم به جای مانده بر رحم از ریزش طبیعی پوشش داخلی رحم جلوگیری می کند و در نتیجه قاعدگی را متوقف می کند.
- نقص اندام های تولید مثل: گاهی اوقات مشکلاتی در طی رشد جنین بوجود می آیند که منجر به تولد دختری بدون قسمت عمده ای از سیستم تولید مثل، مانند رحم، دهانه رحم یا واژن می شوند. در نتیجه به این علت که سیستم تولید مثل او به طور عادی رشد نکرده است، نمی تواند چرخه قاعدگی داشته باشد.
- ناهنجاری ساختاری واژن: انسداد واژن ممکن است از خونریزی قاعدگی قابل مشاهده جلوگیری کند. ممكن است غشایی یا دیواره ای در واژن وجود داشته باشد كه مانع از خروج خون از رحم و دهانه رحم می شود.
عوامل زمینه ساز آمنوره
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به آمنوره را افزایش دهند ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سابقه خانوادگی: اگر زنان دیگری در خانواده شما دچار آمنوره شده باشند، ممکن است شما برای این مسئله زمینه وراثتی داشته باشید.
- اختلالات اشتها: اگر شما به یک اختلال غذایی مانند بی اشتهایی یا پرخوری عصبی مبتلا هستید، بیشتر در معرض خطر آمنوره قرار دارید.
- تمرینات ورزشی: تمرینات سنگین ورزشی می توانند خطر ابتلا به آمنوره را افزایش دهد.
عوارض آمنوره
عوارض آمنوره ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ناباروری: اگر تخمک گذاری نکنید و قاعدگی نداشته باشید، نمی توانید باردار شوید.
- پوکی استخوان: اگر آمنوره شما به دلیل کم بودن میزان استروژن ایجاد شده باشد، ممکن است در معرض پوکی استخوان قرار بگیرید.
تشخیص آمنوره
پزشک برای تشخیص آمنوره در ابتدا لگن شما را برای بررسی هرگونه مشکل در اندام تناسلی معاینه می کند. همچنین اگر تا کنون پریود نشده اید، پزشک ممکن است سینه ها و اندام تناسلی شما را برای بررسی تغییرات طبیعی بلوغ معاینه کند.
آمنوره می تواند نشانه مجموعه پیچیده ای از مشکلات هورمونی باشد. یافتن علت زمینه ای ممکن است زمان ببرد و به بیش از یک نوع آزمایش نیاز داشته باشد. برخی از این آزمایشات را در ادامه معرفی می کنیم.
تست های آزمایشگاهی
انواع آزمایشات خونی که ممکن است لازم باشند عبارتند از:
- تست حاملگی: این احتمالاً اولین آزمایشی است که پزشک برای رد یا تأیید بارداری احتمالی پیشنهاد می کند.
- تست عملکرد تیروئید: اندازه گیری میزان هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) در خون می تواند تعیین کند که تیروئید به درستی کار می کند یا خیر.
- تست عملکرد تخمدان: اندازه گیری میزان هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) در خون می تواند عملکرد صحیح تخمدان ها را تعیین کند.
- آزمایش پرولاکتین: سطح پایین هورمون پرولاکتین ممکن است نشانه ای از تومور غده هیپوفیز باشد.
- آزمایش هورمون مردانه: اگر افزایش موهای صورت و بم شدن صدا را تجربه می کنید، ممکن است پزشک بخواهد سطح هورمون های مردانه را در خون شما بررسی کند.
تست چالش هورمون
شما در این آزمایش برای تحریک خونریزی قاعدگی به مدت ۷ تا ۱۰ روز یک داروی هورمونی مصرف می کنید. نتایج حاصل از این آزمایش می تواند به پزشک شما بگوید که آیا قاعدگی شما به دلیل کمبود استروژن متوقف شده است یا خیر.
آزمایشات تصویربرداری
بسته به علائم و نشانه های شما و نتیجه آزمایش خونی که انجام داده اید، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش تصویربرداری را توصیه کند که عبارتند از:
- سونوگرافی: در این آزمایش از امواج صوتی برای تهیه تصاویر اندام های داخلی استفاده می شود. اگر هرگز پریود نشده اید، پزشک ممکن است آزمایش سونوگرافی را برای بررسی وجود هرگونه ناهنجاری در اندام های تولید مثلی شما پیشنهاد دهد.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن با ترکیب بسیاری از تصاویر اشعه ایکس که از جهات مختلف گرفته شده اند، نماهای مقطعی ساختارهای داخلی را ایجاد می کند. سی تی اسکن می تواند نشان دهد که آیا رحم، تخمدان و کلیه شما به صورت طبیعی کارم می کنند یا خیر.
- ام آر آی: در این آزمایش از یک میدان مغناطیسی قوی برای تولید تصاویر فوق العاده دقیق از بافت های نرم بدن استفاده می شود. پزشک شما ممکن است MRI را برای بررسی تومور هیپوفیز تجویز کند.
درمان آمنوره
نوع درمان به علت اصلی آمنوره بستگی دارد. در برخی موارد، قرص های ضد بارداری یا سایر روش های هورمون درمانی می توانند چرخه قاعدگی شما را مجدداً به حالت عادی برگردانند. آمنوره ناشی از اختلالات تیروئید یا هیپوفیز ممکن است با داروها درمان شوند. اگر تومور یا انسداد ساختاری مشکل ایجاد کرده باشد، ممکن است انجام جراحی لازم باشد.
منبع: mayoclinic
