عفونت مثانه چیست؛ علائم و درمان ها
عفونت مثانه (UTIs) به دلیل غلبه میکروب‌هایی مانند باکتری‌ها بر سیستم دفاعی بدن در دستگاه ادراری رخ می‌دهد. آنها می‌توانند بر کلیه‌ها، مثانه و لوله‌هایی که بین آنها قرار دارند، تأثیر بگذارند. این عفونت یکی از رایج‌ترین انواع عفونت‌های سرپایی در دنیا است که هر سال منجر به مراجعه میلیون‌ها نفر به پزشک می‌شود.
عفونت مثانه(UTI) چیست؟
UTI یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند بر موارد زیر تأثیر بگذارد:
- مثانه
- کلیه‌ها
- مجرای ادرار
UTI به دو نوع ساده یا پیچیده طبقه‌بندی می‌شود. نوع ساده آن معمولا فقط بر مثانه تأثیر می‌گذارد. عفونت‌های پیچیده برای درمان به داروهای قوی‌تری نیاز دارند و بر کلیه‌ها تأثیر می‌گذارند.
گروه‌هایی که در معرض خطر بالاتر عفونت‌های مثانه پیچیده هستند، عبارتند از:
- مردها
- زنان باردار
- افراد دچار نقص ایمنی
- افراد مسن‌تر
- کسانی که درمان رادیوتراپی دارند
علاوه بر این، انسداد و مشکلات عملکرد کلیه می‌تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری پیچیده را در فرد افزایش دهد.
علائم در بزرگسالان
UTIs تحتانی، مثانه یا مجرای ادرار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:
- نیاز مکرر به ادرار کردن
- درد، ناراحتی یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- میل ناگهانی به ادرار کردن
- ادرار تیره که بوی قوی دارد و احتمالا خون در آن دیده می‌شود.
- احساس خالی نشدن کامل مثانه
- احساس ناخوشی، خستگی و درد
UTI های بالایی، بخش کلیه و حالب را بیمار می‌کنند. علاوه بر علائم بالا، آنها می‌توانند باعث ایجاد موارد زیر شوند:
- تب 100.4 درجه فارنهایت یا بالاتر
- گیجی
- تحریک
- بی قراری
- درد در پشت و پهلو
- لرز
- تهوع و استفراغ
عفونت مثانه در مردان
مردان و زنان علائم عفونت مثانه مشابهی دارند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که عفونت مثانه در مردان در قسمت تحتانی بیشتر است. به عبارت دیگر مردان شانس بیشتری برای تجربه علائمی دارند که بر دستگاه ادراری تحتانی تأثیر می‌گذارد. مردان عوامل خطر یکسانی برای ایجاد UTI دارند. با این حال، داشتن پروستات بزرگ یک عامل خطر خاص برای مردان است. بزرگ شدن پروستات می‌تواند جریان معمول ادرار را مسدود کند.
عفونت مثانه زنان
زنان نسبت به مردان بیشتر به UTI مبتلا می‌شوند. این به این دلیل است که مجرای ادرار زنانه کوتاه‌تر است، به این معنی که باکتری‌ها فاصله کمتری برای سفر به مثانه دارند. علاوه بر این، مجرای ادرار به راست روده نزدیک‌تر است، جایی که باکتری‌های عامل عفونت ادراری وجود دارند.
یائسگی و استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند دیافراگم یا اسپرم‌کش نیز می‌تواند شانس این عفونت در زنان را افزایش دهد.
عوارض
در برخی موارد، UTI های پایین می‌تواند منجر به پیلونفریت شود. این یک عفونت ناگهانی و شدید کلیه است.
عوارض عفونت در مثانه عبارتند از:
- تب
- درد پهلو
- استفراغ
- حالت تهوع
- سوزش ادرار
- افزایش دفعات و فوریت برای ادرار کردن
- خستگی
- لرز
- تغییرات ذهنی
اگر فردی مشکوک به عفونت کلیه است، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند. عفونت مکرر یا طولانی مدت کلیه می‌تواند باعث آسیب دائمی شود. برخی از عفونت‌های ناگهانی کلیه می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد، به خصوص اگر باکتری به نام سپتی سمی وارد جریان خون شود.
آنها همچنین می‌توانند خطر زایمان زودرس یا با وزن کم در افراد باردار را افزایش دهند.
دلایل عفونت مثانه
دانشمندان عوامل زیادی را به عنوان دلایل عفونت مثانه در نظر می‌گیرند. اما به طور کلی باکتری‌های مختلفی روی پوست یا اطراف راست روده و واژن زندگی می‌کنند. هنگامی که باکتری‌ها وارد مجرای ادرار می‌شوند، می‌توانند به مثانه بروند. به طور معمول بدن قبل از رسیدن باکتری‌ها به مثانه آنها را دفع می‌کند. با این حال، در برخی موارد، بدن قادر به انجام این کار نیست و در نتیجه عفونت ادراری ایجاد می‌شود.
دلایل عفونت در مثانه معمولا ریشه در فعالیت باکتری‌های زیر دارد:
- اشرشیاکلی
- پروتوس میرابیلیس
- انتروکوکوس فکالیس
- استافیلوکوکوس ساپروفیتیکوس
- کلبسیلا پنومونیه
افراد در هر سن و جنس ممکن است به عفونت ادراری مبتلا شوند. با این حال، برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر هستند.
موارد زیر باعث افزایش احتمال ابتلا به UTI خواهند شد:
- از نظر جنسی فعال بودن
- مشکل در تخلیه کامل مثانه
- عوامل ایجادکننده انسداد مجرای ادرار از جمله سنگ کلیه
- داشتن دیابت
- داشتن عفونت ادراری قبلی
- داشتن ریفلاکس مجرای ادراری، وضعیتی که باعث می‌شود ادرار از مثانه به سمت عقب و به سمت کلیه‌ها جریان یابد.
- داشتن بهداشت ضعیف
جلوگیری
اقدامات متعددی وجود دارد که یک فرد می‌تواند برای کاهش خطر ابتلا به UTI انجام دهد، از جمله:
- خوردن آب در هر روز به مقدار شش تا هشت لیوان
- تخلیه کامل مثانه هنگام ادرار
- ادرار کردن بعد از رابطه جنسی
- پوشیدن لباس‌های گشاد و لباس زیر نخی
- تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی
- اجتناب از استفاده از محصولات معطر بر روی اندام تناسلی
درمان
سایت دکتر دکتر درباره راه‌های درمان قطعی عفونت مثانه مطالب بسیاری را عنوان کرده است. اما به طور کلی یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند بدون توجه به جنسیت فرد، آنتی بیوتیک را برای درمان عفونت‌های ادراری تجویز کند.
نوع دارو و طول درمان قطعی این عفونت به علائم عفونت مثانه و سابقه پزشکی فرد بستگی دارد. افراد همیشه باید دوره کامل درمان را تکمیل کنند تا مطمئن شوند که عفونت کاملا از بین رفته است. این احتمال وجود دارد که علائم UTI پیش از آنکه عفونت کامل از بین برود، ناپدید شوند.
در صورتی که بیماری فرد شدید باشد، احتمال نیاز به بستری شدن وی در بیمارستان خواهد بود. این کار با هدف اطمینان از این بابت است که فرد به اندازه کافی مایعات استفاده می‌کند و داروی مناسب به وی داده می‌شود.
افرادی که شرایط زیر را دارند نیز احتمالا باید به بیمارستان مراجعه کنند:
- باردار و در غیر این صورت بیمار هستند
- یک بزرگسال مسن
- سرطان، دیابت، مولتیپل اسکلروزیس، آسیب نخاعی یا سایر مشکلات پزشکی دارند
- سنگ کلیه یا تغییرات دیگری در دستگاه ادراری خود دارند
- گذراندن دوران نقاهت در پی انجام عمل جراحی در مثانه
برای کمک به درمان و پیشگیری از عفونت‌های مکرر UTI، یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- پیشنهاد تغییر روش‌های پیشگیری از بارداری
- یک دوز روزانه آنتی‌بیوتیک برای 6 تا 12 ماه
- برای هر بار رابطه جنسی، یک دوز آنتی بیوتیک تجویز کند
درمان‌های خانگی
چندین راه‌حل پیشنهادی وجود دارد که افراد مبتلا به عفونت ادراری می‌توانند در خانه امتحان کنند. شامل موارد زیر:
- هیدراته ماندن: نوشیدن مایعات زیاد می‌تواند به دفع باکتری‌ها از بدن کمک کند. به طور قطع آب بهترین نوشیدنی محسوب می‌شود.
- ادرار مکرر: ادرار کردن به محض احساس نیاز می‌تواند به پیشگیری و درمان عفونت ادراری کمک کند.
- پروبیوتیک‌ها: هنوز به طور قطع مشخص نشده که آیا پروبیوتیک‌ها می‌توانند در درمان UTI موثر باشند یا خیر. با این حال، پروبیوتیک‌های لاکتوباسیلوس ممکن است با تولید پراکسید هیدروژن ضد باکتریایی و کاهش pH ادرار، سلامت واژن را بهبود بخشند.
- گرما درمانی: شامل استفاده از یک بطری آب گرم یا پارچه گرم که می‌توانید آن را بر روی شکم یا پشت خود بمالید. به این ترتیب درد عفونت در مثانه کنترل می‌شود.
سخن آخر
عفونت مثانه باتوجه‌به تجمع باکتری‌ها در دستگاه ادراری به وجود می‌آیند. این عفونت در دو نوع ساده و پیچیده است که بر مثانه، کلیه و مجاری اداری تأثیر می‌گذارد. این عفونت علائمی مانند درد، ناراحتی یا احساس سوزش، نیاز مکرر به ادرار کردن و احساس خالی نشدن کامل مثانه را در فرد ایجاد می‌کند. در نهایت زیر نظر یک پزشک متخصص، دوره کامل درمان برای ازبین‌بردن کامل عفونت انجام دهید.
