قارچ سیاه چیست؟ علائم، عوارض، پیشگیری و درمان آن
احتمالا این روزها نام قارچ سیاه یا میکورمیکوز را در اخبار و رسانه ها شنیده اید. این نوع عفونت قارچی نادر، هزاران نفر از مبتلایان به کووید۱۹ در هندوستان را آلوده کرده است. این عفونت قارچی، میکورموکوز نام دارد و یه قارچ سیاه معروف است. علت ایجاد آن، وجود نوعی کپک در خاک است که افراد با تنفس هاگ های این کپک و یا مصرف آب آلوده به آن به این بیماری مبتلا می شوند.
آنچه در این مقاله می خوانید:
- چه کسانی در معرض خطر قارچ سیاه قرار دارند؟
- علائم قارچ سیاه
- تشخیص قارچ سیاه
- درمان قارچ سیاه
- عوارض قارچ سیاه
- پیشگیری
- نکات پایانی
چه کسانی در معرض خطر قارچ سیاه قرار دارند؟
این عفونت می تواند هر فردی در هر سن و سالی را درگیر نماید اما افرادی که دچار ضعف در سیستم ایمنی هستند یا از داروهای خاصی که باعث ضعف سیستم ایمنی می شوند استفاده می کنند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به آن قرار دارند.
افراد زیر بیشتر از دیگران در معرض خطر قرار دارند:
- افراد مبتلا به دیابت (مخصوصا کسانی که قند خون آن ها کنترل نمی شود)
- افرادی که پیوند عضو انجام داده اند
- مبتلایان به ایدز یا HIV
- افرادی که گلبول های سفید خون آن ها پایین است
- کسانی که به صورت طولانی مدت از داروهای استروئیدی استفاده می کنند
- مبتلایان به هموکورماتوز (افرادی که پلاکت خون آن ها بالاست)
- نوزادان نارس و کم وزن
- افرادی که تغذیه نامناسبی دارند
- افراد مبتلا به اسیدوزمتابولیک
همچنین احتمال ابتلای افرادی که در سطح پوست خود آثار سوختگی، بریدگی یا زخم داشته باشند، بیشتر از سایرین است و در مواردی نیز علائم این بیماری در مبتلایان به کووید۱۹ گزارش شده است. لازم به ذکر است که قارچ سیاه مسری نیست.
علائم قارچ سیاه
علائم قارچ سیاه با توجه به محل ایجاد بیماری متفاوت است. مهم ترین این علائم عبارتند از:
- تب
- سرفه
- تنگی نفس
- درد در قفسه سینه
- تورم در یک طرف صورت
- سردرد
- گرفتگی و احتقان سینوس ها
- ایجاد ضایعات سیاه رنگ بر روی بینی یا داخل دهان
- درد شکم
- تهوع و استفراغ
- خونریزی داخلی
- اسهال خونی
- اسهال
در صورت آلودگی پوستی ممکن است محل مورد نظر تاول زده و قرمز و متورم شود. در مواردی هم لکه های سیاه و دردناک روی پوست ایجاد می شود. عفونت ایجاد شده بر اثر این بیماری می تواند از طریق خون به قسمت های مختلف بدن منتقل شود. در چنین شرایطی قارچ می تواند قلب و طحال را تحت تاثیر قرار داده و سلامت فرد تا حد خطرناکی به خطر بیندازد. در مواردی هم می تواند جان فرد را بگیرد و منجر به مرگ شود.
تشخیص قارچ سیاه
در مواردی که پزشک به قارچ سیاه مشکوک باشد، با انجام معاینات بالینی و بررسی سوابق پزشکی فرد، بیماری را تشخیص خواهد داد. پزشک ممکن است سوالاتی درباره غذاهایی که مصرف کرده اید و مکان هایی که در آن ها قرار گرفته اید بپرسد.
در مواردی نیز پزشک با انجام نمونه برداری از بافت های آلوده و بررسی های آزمایشگاهی، بیماری را تشخیص خواهد داد. تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی به منظور جلوگیری از پیشرفت بیماری و نیز آگاهی از میزان شدت بیماری تجویز می شود.
درمان قارچ سیاه
داروهای زیر برای درمان و کنترل عفونت ناشی از قارچ سیاه تجویز می شوند:
- ایزوکونازول (نوعی پماد ضد قارچ که به صورت موضعی مورد استفاده قرار می گیرد)
- پوزاکونازول
- آمفوتریسین بی
در صورتی که پس از مصرف این داروها عوارض جانبی زیر را مشاهده کردید لازم است که به پزشک خود اطلاع دهید:
- تنگی نفس مزمن یا اختلال در تنفس
- معده درد
- سوزش معده
در موارد حاد تر ممکن است به منظور جلوگیری از گسترش عفونت، پزشک تصمیم به از بین بردن بافت آلوده با جراحی آن بافت بگیرد. این جراحی شامل تخلیه چشم نیز می شود.
عوارض قارچ سیاه
عوارض قارچ سیاه عبارتند از:
- لخته شدن خون و گرفتگی عروق
- آسیب های عصبی
- نابینایی
این عفونت بسیار نادر و خطرناک است و در صورت عدم درمان به موقع می تواند جان بیمار را تهدید نماید. میزان دقیق مرگ و میر ناشی از قارچ سیاه مشخص نیست اما تقریبا ۵۴٪ از بیماران بر اثر این عفونت جان خود را از دست داده اند. قارچ سیاه ممکن است ریه ها، سینوس ها و مغز بیمار را نیز درگیر کند.
پیشگیری
متاسفانه هیچ راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به این عفونت وجود ندارد، اما توجه نکات زیر می تواند احتمال ابتلا به آن را کاهش دهد:
- از مناطقی که خطر رشد قارچ در آن ها وجود دارد دوری کنید و اگر مجبور هستید در آن محیط ها قرار بگیرید حتما از ماسک N95 استفاده کنید.
- از آب های آلوده دوری کنید. آب فاضلاب ها و سیلاب های ناشی از بلایای طبیعی می تواند خطرناک باشد.
- در صورتی که سیستم ایمنی ضعیفی دارید از انجام باغبانی خودداری کنید و درصورت اقدام به این کار نکات ایمنی را راعایت کرده و دست های خود را با آب و صابون بشویید.
- اگر روی پوست شما زخم یا خراشیدگی وجود دارد از پوست خود محافظت کنید، از برخورد زخم با خاک خودداری کنید و محل را با آب و صابون شستشو دهید.
نکات پایانی
در صورت ابتلا به قارچ سیاه حتما به پزشک مراجعه کنید. دوره درمان خود را کامل کنید و در صورت مشاهده عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها حتما به پزشک اطلاع دهید. اگر پس از دریافت دارو، عفونت همچنان بهبود نیافت، حتما مساله را جدی بگیرید.
