علائم اولیه سرطان تخمدان، تشخیص و درمان
سرطان تخمدان چیست؟
سرطان تخمدان زمانی اتفاق می افتد که سلول های غیر طبیعی در تخمدان از کنترل خارج می شوند و تومور را تشکیل می دهند. اگر این تومور درمان نشود می تواند به سایر قسمت های بدن گسترش یابد که به آن متاستاژ سرطان تخمدان گفته می شود. تخمدانها از دو غده تولید مثلی تشکلی شده اند که تخمک ها و هورمون های زنانه استروژن و پروژسترون را تولید می کنند.
سرطان تخمدان اغلب دارای علائم هشدار دهنده است، اما علائم اولیه آن مبهم است سخت تر می شود در مراحل اولیه آن را تشخیص داد. تنها 20 درصد از سرطان تخمدان افراد در مراحل اولیه تشخیص داده می شود.
در این مطلب به علائم اولیه سرطان تخمدان را به همراه روش های تشخیص و درمان و توضیحات بیشتر می پردازیم.
بیشتر بخوانید: سلامت زنان و مطالب مرتبط با آن
علائم اولیه سرطان تخمدان
علائم اولیه سرطان تخمدان بسیار ساده هستند زیرا آنها شبیه علائم سایر بیماری های معمولی هستند و یا به صورت موقتی می آیند و می روند. این علائم اولیه عبارتند از:
- نفخ شکم، فشار و درد
- احساس سیر شدن غیر طبیعی بعد از غذا
- دشواری در غذا خوردن
- افزایش ادرار
- افزایش احساس پر شدن مثانه
سرطان تخمدان همچنین می تواند علائم دیگری مانند موارد زیر داشته باشید:
- خستگی
- سوء هاضمه
- سوزش سر دل
- یبوست
- پشت درد
- بی نظمی قاعدگی
- مقاربت دردناک
- درماتومیوزیت (یک بیماری التهابی نادر است که می تواند باعث خارش پوست، ضعف عضلانی و ملتحمه شود)
این علائم ممکن است به دلایل مختلف رخ دهند و الزاما دلیلی بر داشتن سرطان تخمدان نیستند. بسیاری از زنان حداقل یک یا دو بار این مشکلات را تجربه کرده اند. این علائم اغلب موقتی هستند و در بیشتر موارد به درمان های ساده پاسخ مثبت می دهند. همچنین انواع سرطان ها زمانی که در اوایل کار تشخیص داده می شوند، بهتر درمان می شوند. اگر علائمی غیر از علائم بالا و غیر عادی را تجربه می کنید، با پزشک خود مشورت کنید.
علائم سرطان تخمدان به صورت مداوم ادامه خواهند داشت (ممکن است چند ساعت از بین بروند و دوباره بر گردند، اما به طول کامل رفع نمی شوند) و هنگامی که تومور رشد می کند شدیدتر می شوند.
همچنین بخوانید: 7 روش برای حذف سریع جای عمل سزارین
انواع سرطان تخمدان
تخمدان ها از سه نوع سلول تشکیل شده اند که هر کدام می توانند به نوعی تومور تبدیل شوند:
- تومورهای اپیتلیال در لایه ای در خارج از تخمدان شکل می گیرند و حدود 90 درصد سرطان های تخمدان از نوع تومورهای اپیتلیال هستند.
- تومورهای استروما در سلول های تولید کننده هورمون رشد می کنند و هفت درصد سرطان های تخمدان مربوط به تومورهای استروما هستند.
- تومور سلول های زایا که در سلول های تولید کننده تخمک ایجاد می شوند و از نادر ترین نوع سرطان تخمدان می باشد.
کیست های تخمدان
بیشتر کیست های تخمدان سرطانی نیست که کیست خوش خیم نامیده می شوند اما ممکن است تعداد بسیار کمی از آن ها عامل ایجاد سرطان شوند.
کیست تخمدان از مایع یا هوا تشکلی شده است که در تخمدان یا اطراف آن رشد می کند. بیشتر کیست های تخمدان به عنوان بخش عادی تخمک گذاری شکل می گیرند، یعنی زمانی که تخمدان یک تخمک را آزاد می کند، کیست هم تشکلی می شود این یک حالت عادی است. آنها معمولا فقط باعث ایجاد علائم خفیف مانند نفخ شده و نیازی به درمان ندارند و خود به خود درمان می شوند.
اگر شما تخمک گذاری نکنید، اهمیت کیست ها بیشتر می شود. زنان بعد از یائسگی قابلیت تخمک گذاری را از دست می دهند. اگر یک کیست تخمدان بعد از یائسگی شکل بگیرد، ممکن است پزشک شما آزمایش های بیشتری برای پیدا کردن علت به وجود آمدن آن انجام دهد، به خصوص اگر بزرگ باشد یا چند ماه از تشکیل آن گذشته باشد.
عوامل خطر ساز سرطان تخمدان
علت دقیق سرطان تخمدان در حال حاضر ناشناخته است اما عوامل زیر می توانند خطر آفرین باشند و احتمال ابتلا را افزایش دهند:
- سابقه خانوادگی سرطان تخمدان
- جهش ژنتیکی ژن های مرتبط با سرطان تخمدان مانند BRCA1 یا BRCA2
- داشتن سابقه شخصی سرطان سینه، رحم یا روده بزرگ
- چاقی
- استفاده از داروهای باروری خاص یا درمان های هورمونی
- باردار نشدن
- آندومتریوز
همچنین سن بالا هم یکی دیگر از عوامل خطر ساز است زیرا بیشتر موارد سرطان تخمدان پس از یائسگی رخ می دهند.
ممکن است سرطان تخمدان بدون داشتن هیچ کدام از این عوامل ایجاد شود.همچنین داشتن هر یک از این عوامل خطر ساز، لزوما به این معنی نیست که شما به سرطان تخمدان مبتلا خواهید شد.
تشخیص سرطان تخمدان
اگر پزشک شما سرطان تخمدان را در مراحل اولیه تشخیص دهد، درمان آن بسیار ساده است. هرچند شناسایی آن کار ساده ای نیست، زیرا تخمدان های شما در عمق حفره شکم قرار دارند، بنابراین بعید است که تومور را در مراحل اولیه احساس کنید. هیچ غربالگری عمومی برای تشخیص سرطان تخمدان وجود ندارد و به همین دلیل بسیار مهم است که علائم غیر معمول یا مداوم خود را به پزشک گزارش دهید.
اگر پزشک شما در مورد سرطان رحم مشکوک شود احتمالا از شما آزمون لگن خواهد گرفت. انجام آزمون لگن می تواند به پزشک شما مقداری کمک کند، اما احساس کردن تومور های تخمدان کوچک بسیار دشوار است. زمانی که تومور رشد می کند، به مثانه و راست روده فشار می آورد.
پزشکان برای تشخیص سرطان تخمدان می توانند آزمایشات زیر را نیز انجام دهند:
- سونوگرافی ترانس واژینال (TVUS): این روش نوعی آزمایش تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی برای تشخیص تومور در اندام های تولید مثلی، از جمله تخمدان ها استفاده می شود. با این حال، TVUS نمی تواند به پزشک شما در تشخیص اینکه آیا تومور سرطانی است یا خیر، کمک کند.
- سی تی اسکن شکم و لگن: ممکن است به عنوان آزمایش جایگزین از MRI استفاده شود.
- آزمایش خون برای اندازه گیری آنتیژن سرمی 125 (CA-125): این آزمایش یک نوع نشانگر زیستی است که برای ارزیابی پاسخ به درمان سرطان تخمدان و دیگر سرطان های دستگاه تولید مثل استفاده می شود.
- بافت برداری: این آزمایش شامل برداشتن یک نمونه کوچک از بافت تخمدان و تجزیه و تحلیل نمونه توسط میکروسکوپ است. بافت برداری تنها راهی است که پزشک می تواند تایید کند که آیا شما سرطان تخمدان دارید یا خیر.
مراحل سرطان تخمدان
پزشک شما مرحله سرطان تخمدان را براساس میزان گسترش آن تعیین می کند. چهار مرحله وجود دارد:
مرحله 1
مرحله اول سرطان تخمدان، خودش حاوی سه مرحله است:
- سرطان در یک تخمدان متمرکز و محدود است که به این مرحله، 1A گفته می شود.
- سرطان در هر دو تخمدان وجود دارد که به این مرحله 1B گفته می شود.
- سلول های سرطانی در خارج از تخمدان ها وجود دارند که به آن 1C می گویند.
مرحله 2
در مرحله 2، تومور به سایر ساختارهای لگن منتقل شده است. در مرحله 2A، سرطان به رحم و یا لوله های فالوپی گسترش یافته است. در مرحله 2B، سرطان به مثانه یا راست روده هم گسترش یافته است.
مرحله 3
سرطان تخمدان مرحله 3 دارای سه مرحله زیر است:
- در مرحله 3A، سرطان به فراتر از لگن و به صفاق و گره های لنفاوی در شکم گسترش یافته است.
- در مرحله 3B، سلول های سرطانی خارج از طحال یا کبد هستند.
- در مرحله 3C، سرطان حداقل 3/4 اینچ بر روی شکم یا خارج از طحال و یا کبد دیده می شود. با این حال، سرطان در داخل طحال یا کبد نیست.
مرحله 4
در مرحله 4، تومور از لگن، شکم و گره های لنفاوی به کبد یا ریه ها گسترش یافته است. در مرحله 4A، سلولهای سرطانی در اطراف ریه ها هستند. مرحله 4B پیشرفته ترین مرحله است. در مرحله 4B، سلول ها به داخل طحال یا کبد یا حتی سایر اعضای دورتر مثل پوست یا مغز رسیده اند.
درمان سرطان تخمدان
درمان به این بستگی دارد که تا چه حد سرطان گسترش یافته است. یک تیم از پزشکان یک برنامه درمان را بسته به وضعیت شما تعیین می کنند که احتمالا شامل دو یا چند مورد زیر خواهد بود:
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- جراحی برای حذف تومور
- درمان هدفمند
- هورمون درمانی
عمل جراحی
جراحی درمان اصلی سرطان تخمدان است. هدف جراحی حذف تومور است، اما هیسترکتومی یا حذف کامل رحم ضروری است. همچنین پزشک شما می تواند تخمدان ها و لوله های فالوپ، گره های لنفاوی مجاور و سایر بافت های لگن را حذف کند. شناسایی تمام جاهایی که تومور قرار دارد دشوار است. در بیشتر موارد، پزشکان مجبور می شوند تمام بافت هایی که تحت تاثیر تومور هستند را حذف کنند.
درمان هدفمند
در درمان هدفمند مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی، به سلول های سرطانی حمله می کنند و در عین حال آسیب های کمی هم به سلول های طبیعی بدن وارد می کنند. جدیدترین درمان های هدفمند برای درمان سرطان تخمدان پیشرفته اپیتلیال عبارتند از بواسیزامب (bevacizumab) و اولاپاریب (olaparib) هستند.
حفظ باروری
درمان های سرطان، از جمله شیمی درمانی، پرتودرمانی و جراحی، می توانند به اندام های تولید مثلی شما آسیب برسانند و بارداری را دچار مشکل کنند. اگر می خواهید در آینده باردار شوید، قبل از شروع درمان با پزشک خود صحبت کنید. او می تواند گزینه های خود را برای احتمال حفظ باروری با شما در میان بگذارد. گزینه های احتمالی برای حفظ باروری عبارتند از:
- فریز کردن تخمک: این کار باعث انجماد تخمک می شود.
- فریز اووسیت
- جراحی برای حفظ باروری: در برخی موارد جراحی می توان فقط تخمدان سرطانی را حذف و تخمدان سالم را حفظ کرد. این جراحی معمولا در مراحل اولیه سرطان تخمدان امکان پذیر است.
- حفظ بافت تخمدان: در این روش بافت تخمدان را برداشته و منجمد می کنند تا در آینده بتوان از آن استفاده کرد.
- سرکوب تخمدان
جلوگیری از سرطان تخمدان
هیچ روش اثبات شده ای برای از بین بردن خطر ابتلا به سرطان تخمدان وجود ندارد. با این حال ممکن است روش هایی برای کاهش خطر وجود داشته باشد. عوامل موثر بر کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان عبارتند از:
- مصرف قرص های ضد بارداری
- شیر دادن
- بارداری
- روش های جراحی بر روی اندام های تولید مثل
