زایمان زودرس: علائم، علل، تشخیص و پیشگیری
زایمان زودرس، سایه‌ای نگران‌کننده بر دوران بارداری، زمانی رخ می‌دهد که بدن شما زودتر از موعد مقرر، یعنی قبل از هفته 37 بارداری، برای زایمان آماده می‌شود. در این میان، جنین که هنوز فرصت کافی برای تکامل اندام‌های حیاتی خود را نیافته، با چالش‌های جدی روبرو خواهد شد.
اما نگران نباشید! آگاهی از علائم، علل و روش‌های پیشگیری، می‌تواند شما را در این مسیر پرفراز و نشیب یاری کند.
زایمان زودرس چیست؟
زایمان زودرس زمانی است که نوزاد قبل از هفته 37 بارداری به دنیا می‌آید. نوزادانی که قبل از هفته 37 به دنیا می‌آیند، می‌توانند عوارض سلامتی مانند مشکلات تنفسی یا وزن کم هنگام تولد داشته باشند.
چه چیزی زایمان زودرس را تحریک می‌کند؟
یک محرک واحد برای این اتفاق وجود ندارد. عوامل متعددی می‌توانند در زودرس شدن زایمان نقش داشته باشند. برخی از این عوامل مربوط به سابقه پزشکی، بارداری‌های قبلی و سبک زندگی شما هستند. گاهی اوقات افراد بدون عوامل خطر شناخته شده دچار این رویداد می‌شوند.
آیا می‌توان زایمان زودرس را متوقف کرد؟
گاهی اوقات، علائم شما موقتی است. اگر زایمان زودرس را تجربه می‌کنید، پزشک شما ممکن است داروهای خاصی را برای توقف یا به تاخیر انداختن زایمان توصیه کند. اگر این داروها موثر نباشند، داروهای دیگری ممکن است به آماده‌سازی جنین برای تولد زودرس با بالغ کردن ریه‌ها و اندام‌های آن کمک کنند.
علائمی که نشان می دهد در حال زایمان زودرس هستید
یادگیری علائم زایمان زودرس مهم است. اگر هر یک از علائم زیر را دارید و اگر علائم در عرض یک ساعت از بین نرفتند یا اگر درد شدید و مداوم است، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
- چهار یا بیشتر انقباض (یا سفت و شل شدن عضلات رحم) در یک ساعت که پس از تغییر موقعیت یا استراحت از بین نمی‌روند.
- سفت شدن منظم یا درد مبهم و خفیف در کمر که با تغییر موقعیت یا سایر اقدامات راحتی تسکین نمی‌یابد.
- گرفتگی‌های پایین شکم.
- افزایش فشار در لگن یا واژن.
- گرفتگی‌های مداوم شبیه قاعدگی.
- افزایش ترشحات واژینال یا ترشحاتی که مخاطی یا صورتی رنگ هستند.
- نشت مایع از واژن، این می‌تواند مایع آمنیوتیک باشد.
- خونریزی واژینال.
- علائم شبیه آنفولانزا مانند تهوع و استفراغ.
- کاهش حرکات جنین (اگر حداقل شش حرکت در یک ساعت احساس نمی‌کنید).
چگونه انقباضات را بررسی کنیم؟
ممکن است دچار انقباضات براکستون هیکس شوید، نوعی انقباض تمرینی که به آماده شدن شما برای زایمان واقعی کمک می‌کند. انقباضات واقعی نزدیک‌تر به هم، دردناک‌تر می‌شوند و با استراحت یا تغییر موقعیت متوقف نمی‌شوند. اگر مطمئن نیستید که آنچه احساس می‌کنید انقباض واقعی است، برای اطمینان با پزشک خود تماس بگیرید.
چه چیزی باعث زایمان زودرس می‌شود؟
عوامل متعددی می‌توانند در این اتفاق نقش داشته باشند. برخی در کنترل شما هستند، در حالی که برخی دیگر نیستند.
سه عامل خطر که احتمال زایمان زودرس را بیشتر می‌کنند عبارتند از:
- سابقه تولد نوزاد نارس در گذشته.
- بارداری دوقلو، سه قلو یا بیشتر.
- مشکل فعلی یا قبلی در رحم، دهانه رحم یا واژن.
عوامل خطر برای زایمان زودرس
- خونریزی واژینال در طول بارداری.
- بارداری از طریق IVF.
- بارداری با نوزادی که مشکوک به نقص مادرزادی است.
- فاصله کم بین بارداری‌ها.
- عوامل خطر سن و نژاد برای زایمان زودرس
- سن کمتر از 17 سال یا بیشتر از 35 سال.
- نژاد.
- عوامل خطر سبک زندگی برای زایمان زودرس
- عدم مراقبت‌های دوران بارداری.
- کمبود وزن یا اضافه وزن قبل از بارداری.
- عدم افزایش وزن کافی در دوران بارداری.
- مصرف رژیم غذایی نامناسب.
- مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر.
- شغل سخت بدنی که در آن ساعت‌ها در روز می‌ایستید یا ساعات طولانی کار می‌کنید.
- استرس یا اضطراب بالا.
- قرار گرفتن در معرض تراتوژن‌ها مانند مواد شیمیایی، سرب، تشعشعات یا سایر مواد مضر.
خطرات پزشکی برای زایمان زودرس
- عفونت‌های واژینال درمان نشده مانند عفونت‌های ادراری، عفونت‌های مقاربتی یا سایر عفونت‌های رحمی یا واژینال.
- اختلالات بافت همبند مانند سندرم اهلرز دانلوس.
- مشکلات جفت مانند جداشدگی جفت یا جفت سرراهی.
- مایع آمنیوتیک بیش از حد یا مایع آمنیوتیک خیلی کم.
- دهانه رحم کوتاه یا رحم نامنظم مانند رحم سپتوم یا رحم دو شاخ.
- جراحی‌های قبلی روی دهانه رحم یا رحم.
- شرایط پزشکی مانند دیابت، فشار خون بالا یا اختلالات لخته شدن خون.
- کلستاز داخل کبدی بارداری، یک بیماری کبدی که در دوران بارداری رخ می‌دهد.
چگونه زایمان زودرس تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما زایمان زودرس را با معاینه دهانه رحم تشخیص می‌دهد. اگر دهانه رحم شما افاسه (نازک شده) و گشاد (باز شده) باشد، ممکن است در حال زایمان زودرس باشید. علاوه بر معاینه لگن، پزشک شما ممکن است موارد زیر را انجام دهد:
- سونوگرافی: سونوگرافی می‌تواند به تعیین اندازه جنین و موقعیت آن در رحم شما کمک کند و مشکلات جفت یا مایع آمنیوتیک شما را بررسی کند.
- مانیتور انقباضات: پزشک شما ممکن است شما را به یک مانیتور متصل کند که انقباضات شما را اندازه‌گیری می‌کند.
- آزمایش فیبرونکتین جنینی: پزشک شما نمونه‌ای از مایع واژینال شما را برای بررسی فیبرونکتین جنینی می‌گیرد. این پروتئینی است که به چسبیدن کیسه آمنیوتیک به رحم شما کمک می‌کند. اگر در ترشحات شما وجود داشته باشد، می‌تواند به این معنی باشد که زایمان شروع شده است.
پزشکان چگونه زایمان زودرس را کنترل می‌کنند؟
اگر در حال زایمان زودرس هستید، ممکن است به دارو برای کند کردن یا توقف زایمان نیاز داشته باشید. اگر زایمان پیشرفت کرده و قابل توقف نیست، پزشک شما ممکن است نیاز به زایمان زودرس جنین داشته باشد. همچنین داروهایی برای کمک به ریه‌ها و اندام‌های جنین در صورت تولد زودرس وجود دارد.
چگونه می‌توان از زایمان زودرس پیشگیری کرد؟
- مراقبت‌های منظم دوران بارداری: ویزیت‌های منظم پزشک، به شناسایی و مدیریت عوامل خطر کمک می‌کند.
- تغذیه سالم: رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد مغذی، سلامت مادر و جنین را تضمین می‌کند.
- ترک دخانیات و مواد مخدر: این مواد، خطرات جدی برای سلامت جنین به همراه دارند.
- مدیریت استرس: تکنیک‌های آرام‌سازی مانند یوگا و مدیتیشن، به کاهش استرس کمک می‌کند.
- فاصله مناسب بین بارداری‌ها: حداقل 18 ماه فاصله بین بارداری‌ها، خطر زایمان زودرس را کاهش می‌دهد.
- درمان بیماری‌های مزمن: کنترل بیماری‌های زمینه‌ای، نقش مهمی در پیشگیری از زایمان زودرس دارد.
منبع: mayoclinic
