ذات الریه دو طرفه چیست و چقدر خطرناک است؟
ذات الریه نوعی عفونت قفسه سینه است که باعث التهاب کیسه‌های هوایی در ریه‌ها و پر شدن آن‌ها از مایعات یا چرک می‌شود. این وضعیت می‌تواند تنفس را دشوار کرده و علائم دیگری شبیه آنفولانزا ایجاد کند. ذات الریه می‌تواند یک یا هر دو ریه را تحت تاثیر قرار دهد که به حالت دوم، ذات الریه دو طرفه گفته می‌شود. این بیماری یک عارضه جدی است که سالانه حدود 48000 مرگ را فقط در ایالات متحده آمریکا رقم می‌زند و علت اصلی مرگ در کودکان است. به همین دلیل، مراقبت پزشکی و درمان مناسب ضروری است.
ذات الریه دو طرفه چیست؟
ذات الریه دو طرفه، که گاهی اوقات به نام «ذات الریه دو جانبه» نیز شناخته می‌شود، نامی است که به هر نوع ذات الریه‌ای اطلاق می‌شود که همزمان هر دو ریه را درگیر می‌کنند. ذات الریه دو طرفه شامل شایع‌ترین نوع ذات الریه است که در آلوئول‌های ریه‌ها رخ می‌دهد. نوع دیگری از ذات الریه نیز به نام برونشیت پنومونی وجود دارد که برونش‌ها و مجاری هوایی هر دو ریه را درگیر می‌کند و می‌توان آن را نیز نوعی ذات الریه دو طرفه در نظر گرفت. برونش‌ها مجاری هوایی هستند که از نای به ریه‌ها امتداد یافته و به لوله‌های هوایی کوچکتر با نام آلوئول‌ها تقسیم می‌شوند.
علائم ذات الریه دو طرفه
علائم ذات الریه دو طرفه مشابه ذات الریه‌ای است که یک ریه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علائم ذات الریه دو طرفه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد قفسه سینه هنگام سرفه یا تنفس
- تب
- تنگی نفس
- سرفه همراه با مخاط یا خلط
- لرز
- سطح پایین اکسیژن خون
- سردرد
- ضعف
- درد عضلانی
- خستگی مفرط
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- گیجی یا عدم هوشیاری در بزرگسالان مسن
- ضربان قلب سریع
- تنفس سریع
- فشار خون پایین
- اشتهای ضعیف
داشتن ذات الریه دو طرفه لزوماً به این معنی نیست که علائم دو برابر بدتر از ذات الریه در یک ریه خواهد بود، اما در بسیاری از افراد، علائم شدیدتر است. این امر به این دلیل است که علائمی مانند درد قفسه سینه ممکن است در هر دو طرف احساس شود، نه فقط یک طرف.
علل ذات الریه دو طرفه
ذات الریه دو طرفه دقیقاً همان علل ذات الریه در یک ریه را دارد. از آنجا که علل یکسان هستند، هیچ راهی برای تأیید اینکه فرد به ذات الریه یک طرفه یا دو طرفه مبتلا می‌شود، بدون اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن وجود ندارد. این امر ممکن است صرفاً به دلیل شانس باشد. ذات الریه گاهی اوقات بسته به محل ابتلا، به عنوان ذات الریه اکتسابی از جامعه، اکتسابی از مراقبت‌های بهداشتی یا اکتسابی از ونتیلاتور طبقه‌بندی می‌شود. ذات الریه دو طرفه می‌تواند ناشی از تماس با موارد زیر باشد:
- ویروس: ویروس‌هایی مانند سرماخوردگی معمولی و آنفولانزا می‌توانند باعث ذات الریه دو طرفه شوند.
- باکتری: برخی از باکتری‌ها می‌توانند باعث ذات الریه دوطرفه شوند.
- قارچ: قارچ‌ها علت بسیار نادر ذات الریه هستند. ذات الریه قارچی معمولاً در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، رخ می‌دهد.
- آسپیراسیون: ذات الریه همچنین می‌تواند ناشی از آسپیراسیون باشد، یعنی زمانی که مواد خارجی یا مضر، از جمله غذا، به اشتباه وارد ریه شوند. بدن مکانیسم‌هایی دارد که از ورود باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها به ریه‌ها جلوگیری می‌کند اما اگر به هر دلیلی مواد غذایی به ریه‌ها و آلوئول‌ها راه پیدا کنند، بدن با ارسال سلول‌های ایمنی به آلوئول‌ها در هر دو ریه، پاسخ می‌دهد و باعث التهاب و تجمع مایع و چرک می‌شود. این امر می‌تواند منجر به ذات الریه دو طرفه می‌شود.
عوامل خطر ذات الریه دو طرفه
اگرچه هر کسی می‌تواند به ذات الریه دو طرفه مبتلا شود، برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا به ذات الریه شدید یا عوارض ناشی از این بیماری هستند. این افراد شامل کسانی هستند که:
- سیگار می‌کشند.
- به مقدار زیاد الکل مصرف می‌کنند.
- سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
- زیر دو سال سن دارند.
- بالای 65 سال سن دارند.
- شرایط زمینه‌ای مانند سرطان، بیماری قلبی یا ریوی، بیماری‌های خود ایمنی و دیابت دارند.
- در مکان‌های شلوغ زندگی می‌کنند.
- به طور منظم آلودگی هوا یا بخارات سمی را تنفس می‌کنند.
- سوء تغذیه دارند.
- داروهایی مصرف می‌کنند که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند.
- در بیمارستان بستری شده و به ونتیلاتور متصل هستند.
- به تازگی عفونت ویروسی یا باکتریایی داشته‌اند که دستگاه تنفسی را تحت تاثیر قرار داده است.
ذات الریه دو طرفه چقدر خطرناک است؟
ذات الریه دو طرفه ممکن است شدیدتر از ذات الریه‌ای باشد که یک ریه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این حال، این امر به چند عامل بستگی دارد، مانند:
- چند بخش از ریه‌ها تحت تاثیر قرار گرفته‌اند.
- آیا فرد عوامل خطر زمینه‌ای دارد یا خیر
اگر فقط یک بخش در هر یک از دو ریه تحت تاثیر قرار گرفته باشد، ذات الریه دو طرفه ممکن است کمتر از زمانی که چندین بخش ریه در یک یا دو ریه تحت تاثیر قرار گرفته‌اند، شدید باشد. ذات الریه دو طرفه، مانند ذات الریه یک طرفه، ممکن است منجر به بستری شدن فرد در بیمارستان برای دریافت سطح بالاتری از مراقبت و حمایت تنفسی شود. با این حال، اکثر افراد می‌توانند به طور کامل در خانه از ذات الریه دو طرفه بهبود یابند.
ذات الریه دو طرفه می‌تواند منجر به عوارضی مانند موارد زیر شود:
- سپسیس: که گاهی اوقات به عنوان «مسمومیت خون» شناخته می‌شود، زمانی است که عفونت ریه به جریان خون گسترش می‌یابد. سپسیس یک وضعیت اورژانس پزشکی تهدید کننده زندگی است که می‌تواند منجر به نارسایی اندام شود. دریافت مراقبت پزشکی زودهنگام برای ذات الریه دو طرفه می‌تواند به جلوگیری از سپسیس کمک کند.
- افیوژن پلورال: که گاهی اوقات «آب آوردن ریه» نامیده می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که مایع بیش از حد در فضای باریک بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه وجود داشته باشد.
- آبسه ریه: که معمولاً ناشی از ذات الریه باکتریایی است، زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های چرک در داخل یا اطراف ریه‌ها تشکیل می‌شوند.
- پلورزی: زمانی رخ می‌دهد که پوشش بین ریه‌ها و دیواره قفسه سینه ملتهب می‌شود. پلورزی می‌تواند باعث درد قفسه سینه در هنگام نفس عمیق یا سرفه شود و خطر آب آوردن ریه‌ها را افزایش دهد.
- نارسایی اندام: ذات الریه می‌تواند منجر به نارسایی اندام‌ها، مانند نارسایی کلیه و نارسایی تنفسی شود. هنگامی که سطح اکسیژن در خون پایین است، این معمولاً نشان می‌دهد که فرد به ونتیلاتور برای کمک به تنفس نیاز دارد.
- مرگ: برخی افراد بر اثر ذات الریه می‌میرند. این امر بیشتر در کودکان بسیار خردسال یا افراد 70 ساله و بالاتر رخ می‌دهد.
ذات الریه دو طرفه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک می‌تواند بر اساس علائمی که بیمار شرح می‌دهد، ذات الریه را تشخیص دهد. اشعه ایکس قفسه سینه یا سی تی اسکن می‌تواند تأیید کند که فرد به ذات الریه دو طرفه مبتلا است. این امر به این دلیل است که نشان می‌دهد التهاب ناشی از عفونت در هر دو ریه وجود دارد.
سطح اکسیژن خون را می‌توان با پالس اکسی‌متری ارزیابی کرد. این روش شامل قرار دادن یک گیره با سنسور روی یکی از انگشتان است. پالس اکسی‌متری ممکن است زمانی ضروری باشد که بیمار بسیار بدحال است و توسط متخصصان پزشکی انجام می‌شود.
همچنین ممکن است نمونه خلط گرفته شود. خلط شامل بزاق و مخاطی است که سرفه می‌شود. خلط را می‌توان برای بررسی باکتری‌ها یا قارچ‌هایی که باعث عفونت می‌شوند، تجزیه و تحلیل کرد.
علاوه بر این‌ها، آزمایش خون می‌تواند میزان التهاب و عفونت را نشان دهد و در شرایط خاص، گاز خون نیز ممکن است انجام شود. آزمایش گاز خون شریانی (ABG) معمولاً سطح اکسیژن و دی اکسید کربن خون و همچنین pH خون را اندازه‌گیری می‌کند. همچنین می‌تواند به متخصصان سلامت در روشن کردن تأثیر شرایط خاص تنفسی (از جمله ذات الریه شدید)، گردش خون و متابولیکی که سیستم‌های حیاتی بدن را در شرایط اورژانسی تحت تأثیر قرار می‌دهند، کمک کند. این امر می‌تواند ایده‌ای از پیشرفت ذات الریه دو طرفه و شدت فعلی آن ارائه دهد.
درمان ذات الریه دو طرفه
شروع سریع درمان ذات الریه دو طرفه ضروری است. ذات الریه دو طرفه اگر درمان نشود می‌تواند منجر به آسیب دائمی ریه شود.
اگر مشکوک به ذات الریه هستید، اولین قدم برای درمان عفونت مراجعه به پزشک است. پزشک می‌تواند نوع ذات الریه (ویروسی یا باکتریایی) را تشخیص دهد تا درمان شما به گونه‌ای تنظیم شود که بهترین نتیجه ممکن را بدهد.
اگر در تنفس، گیجی یا درد شدید قفسه سینه مشکل دارید، باید در اسرع وقت به اورژانس مراجعه کنید. ذات الریه دو طرفه تقریباً به همان روش ذات الریه یک طرفه درمان می‌شود. مطمئن شوید که رژیم درمانی را طبق تجویز پزشک خود دنبال می‌کنید، اما اگر به هر دلیلی در انجام آن مشکل دارید، با او تماس بگیرید.
ذات الریه دو طرفه را می‌توان با موارد زیر درمان کرد:
- تسکین درد: داروهای بدون نسخه مانند پاراستامول، آسپرین و ایبوپروفن می‌توانند به کنترل برخی از علائم ذات الریه دو طرفه مانند تب و درد عضلانی کمک کنند.
- داروهای ضد ویروسی: داروهای ضد ویروسی ممکن است برای درمان ذات الریه دو طرفه ناشی از برخی از انواع ویروس‌ها استفاده شوند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند ذات الریه دو طرفه ناشی از باکتری‌ها را درمان کنند، اما ویروس‌ها را درمان نمی‌کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها ظرف چند روز پس از شروع درمان شروع به کار می‌کنند و معمولاً به مدت پنج تا هفت روز ادامه می‌یابند.
- استراحت: افراد مبتلا به ذات الریه دو طرفه باید از کار و هرگونه ورزش بدنی خودداری کنند. حفظ مایعات بدن ضروری است.
- مراقبت در بیمارستان: بسیاری از افراد مبتلا به ذات الریه می‌توانند در خانه بهبود یابند، اما برخی دیگر ممکن است به سطح بالاتری از مراقبت در بیمارستان نیاز داشته باشند. این امر ممکن است به این دلیل باشد که آن‌ها دچار عوارضی مانند سپسیس یا پلورزی شده‌اند یا اگر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض هستند. در بیمارستان، ممکن است به افراد اکسیژن یا ونتیلاتور داده شود تا به آن‌ها در تنفس کمک شود یا اگر برای بلعیدن خیلی بدحال هستند، داروها و تغذیه از طریق تزریق IV به رگ‌های آن‌ها تزریق شود.
آیا می‌توان از ذات الریه دو طرفه پیشگیری کرد؟
اگرچه ممکن است نتوانید به طور کامل از ابتلا به ذات الریه جلوگیری کنید، اما ممکن است بتوانید خطر ابتلا را با موارد زیر کاهش دهید:
- رعایت بهداشت مناسب:
- شستن دست‌ها با آب گرم و صابون به مدت 20 ثانیه
- اجتناب از افراد بیمار
- در نظر گرفتن استفاده از ماسک صورت در محیط‌های مراقبت‌های بهداشتی
- تمیز کردن و ضدعفونی کردن سطوحی که مکرراً لمس می‌شوند
- تغییر سبک زندگی: ایجاد تغییرات دیگر در سبک زندگی، مانند ورزش منظم، اجتناب از مصرف بیش از حد الکل، ترک سیگار و تغذیه سالم نیز می‌تواند کمک کند. کنترل عوامل خطر تا حد امکان، مانند سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد الکل و شرایط پزشکی مانند دیابت.
- واکسیناسیون: دریافت سالانه واکسن آنفولانزا از شما در برابر آنفولانزا محافظت می‌کند و خطر ابتلا به ذات الریه به عنوان یک عفونت ثانویه را کاهش می‌دهد. واکسن ذات الریه از شما در برابر ذات الریه محافظت می‌کند. این واکسن برای کودکان زیر شش سال، بزرگسالان بالای 65 سال و سایر افراد در معرض خطر در دسترس است.
ذات الریه دو طرفه یک بیماری جدی است، اما همیشه شدیدتر از ذات الریه یک طرفه نیست. درک علل و عوامل خطر می‌تواند به شما کمک کند تا بدانید چه زمانی باید به دنبال کمک باشید تا بهترین شانس برای بهبودی کامل را داشته باشید.
سوالات متداول
۱. تفاوت بین ذات الریه و ذات الریه دو طرفه چیست؟
ذات الریه و ذات الریه دو طرفه انواع یکسانی از بیماری هستند. آن‌ها هر دو علل، علائم و درمان یکسانی دارند. ذات الریه دو طرفه به این معنی است که عفونت در هر دو ریه وجود دارد. به همین دلیل، ممکن است شدیدتر باشد.
۲. آیا ذات الریه دو طرفه باعث مرگ می‌شود؟
ذات الریه دو طرفه در صورت عدم درمان یا اگر فرد عوامل خطر دیگری مانند مشکلات پزشکی زمینه‌ای داشته باشد، می‌تواند باعث مرگ شود. با این حال، در برخی از افراد، این بیماری خفیف است. در هر صورت، با مراقبت پزشکی مناسب، اکثر افراد به طور کامل بهبود می‌یابند.
۳. بهبودی از ذات الریه دو طرفه چقدر طول می‌کشد؟
پس از شروع درمان، افراد به طور کلی ظرف چند روز تا چند هفته بهبود می‌یابند. بهبودی برخی از افراد چند ماه طول می‌کشد. زمان دقیق می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.
۴. آیا ذات الریه دو طرفه مسری است؟
ذات الریه دو طرفه باکتریایی و ویروسی، مانند ذات الریه یک طرفه، مسری است. ذات الریه می‌تواند زمانی بین افراد پخش شود که فرد قطرات حاوی ذرات را سرفه یا عطسه می‌کند. به همین دلیل، رعایت بهداشت مناسب، مانند شستن دست‌ها و پاک کردن سطوحی که مکرراً لمس می‌شوند، ضروری است. ذات الریه قارچی و ذات الریه آسپیراسیون مسری نیستند.
