طعم فلز در دهان؛ از دلایل تا درمان
ممکن است برای شما هم این اتفاق افتاده باشد که در دهانتان طعمی شبیه به فلز احساس کنید. این تجربه ناخوشایند ممکن به صورت موقتی و کوتاه مدت و یا به صورت طولانی مدت ادامه داشته باشد. دلایل مختلفی برای ایجاد این اختلال وجود دارد. پاراژئوزیا که یک اصطلاح پزشکی است به اختلال در حس چشایی گفته می شود.
برای آنکه بهتر با این مسئله آشنا شوید، لازم است که قبل از هر چیز نحوه عملکرد غدد چشایی را بیشتر بشناسید. حس چشایی یکی از حواس پنجگانه است که توسط جوانه‌های چشایی و عصب های حسی بویایی کنترل می‌شود. نورون‌ها و عصب های حسی بویایی مسئول حس بویایی هستند و ارتباط مستقمی با حس چشایی دارند.
در بخش انتهایی اعصاب، اطلاعاتی از جوانه‌های چشایی و نورون‌های حسی بویایی به مغز منتقل می‌شود که این امر منجر به تشخیص طعم ها می گردد. عوامل متعدد زیادی وجود دارند که می‌توانند این سیستم پیچیده را تحت تأثیر قرار داده و باعث تجربه ایجاد طعم نامطلوب فلزی در دهان شوند. در ادامه برخی از مهم ترین عوامل این مشکل را معرفی خواهیم کرد.
دلایل ایجاد طعم فلز در دهان
۱. عوارض جانبی مصرف داروها
عوارض جانبی مصرف برخی داروها از دلایل ایجاد طعم فلز در دهان است. مهمترین داروهای موثر در این اختلال عبارتند از:
- داروهای گلوکوم یا آب سیاه، مانند متازولامید (نپتازان)
- داروهای فشار خون مانند کاپتوپریل (کاپوتن)
- داروهای پوکی استخوان
- آنتی‌بیوتیک‌ها مانند کلاریترومایسین (بیاکسین) یا مترونیدازول
۲. شیمی درمانی یا پرتو درمانی
تغییر طعم در دهان یکی از عوارض جانبی شیمی درمانی و پرتو درمانی است. این عارضه شایع می تواند یکی دیگر از دلایل بروز طعم فلزی در دهان باشد.
مطالعات نشان داده است که استفاده از برخی مکمل ها مانند ویتامین دی می تواند باعث جلوگیری از این عارضه شود. در نتیجه می توان چنین برداشت کرد که کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین دی نیز می تواند زمینه ساز ایجاد طعم فلز در دهان باشد.
۳. مشکلات و اختلالات سینوسی می تواند دلیل طعم فلز در دهان باشد
همانطور که می دانید حس بویایی و چشایی ارتباط مستقمی با یکدیگر دارند و در صورتی که حس بویایی فرد با مشکل رو به رو شود، حس چشایی نیز تحت تاثیر قرار می گیرد. عوامل زیر می توانند باعث ایجاد طعم فلزی در دهان شوند:
- سرماخوردگی
- آلرژی
- عفونت های سینوسی
- سایر عفونت‌های دستگاه تنفس فوقانی
۴. اختلالات سیستم عصبی مرکزی
سیستم عصبی مرکزی جایی است که پیغام های مختلف بدن از جمله پیغام های چشایی به آنجا ارسال می شوند. سکته مغزی یا فلج بل باعث ایجاد اختلال در سیستم عصبی مرکزی و اختلال در حس چشایی می شوند.
۵. حاملگی و بارداری
برخی از زنان باردار در سه ماهه اول بارداری خود این تجربه را گزارش کرده اند. علت این عارضه تا کنون ناشناخته است، اما برخی محققان بر این باورند که علت آن تغییرات هورمونی در اوایل بارداری می باشد. نوسانات هورمون ها در دوران بارداری می تواند بر حواس پنجگانه از جمله چشایی تأثیر بگذارد. برخی دیگر از محققان نیز علت این عارضه را افزایش حساسیت حس بویایی در دوران بارداری می دانند.
۶. کمبود ویتامین ب۱۲
کمبود ویتامین ب۱۲ می تواند باعث ایجاد طیف گسترده ای از علائم مانند تنگی نفس، احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا، زرد شدن پوست و تغییرات خلق و خو شود. علاوه بر این ها، کمبود این ویتامین باعث کاهش تولید گلبول قرمز خون و ایجاد خستگی شده و تاثیرات مخربی را بر روی اعصاب بر جای می گذارد. محققان معتقدند که کمبود ب۱۲ می تواند منجر به ایجاد مزه فلز در دهان شود.
۷. نارسایی کلیوی
در صورتی که کلیه ها به درستی کار نکنند، مواد زائد در بدن فرد تجمع پیدا کرده و این تجمع می تواند باعث ایجاد خستگی و طعم فلزی در دهان شود. از دیگر علائم شایع نارسایی کلیوی بدن درد، تورم مشکلات تنفسی است.
۸. حساسیت به مواد غذایی
طعم فلزی می تواند نشانه آلرژی به برخی مواد غذایی باشد. در صورتی که بعد از خوردن مواد غذایی خاصی مانند صدف یا آجیل های درختی مانند بادام، گردو، پسته و بادام هندی، طعم فلز را در دهانتان تجربه کرده اید، باید این احتمال را بدهید که شاید دچار آلرژی غذایی شده اید. در صورت مواجه با آلرژی غذایی با پزشک خود مشورت کنید.
۹. جراحی گوش میانی یا لوله گذاری در گوش
جراحی گوش میانی و لوله گوش گذاری در گوش که اغلب به دلیل عفونت‌های مزمن یا اوتیت میانی انجام می شوند، ممکن است یکی دیگر از دلایل این عارضه باشند.گاهی اوقات در اثر عمل جراحی طناب صماخی که ساختاری نزدیک به گوش داخلی است، دچار آسیب دیدگی می شود و همین اتفاق می تواند بر روی حس چشایی اثر منفی بگذارد. مطالعات محدودی نشان داده اند که مصرف داروها می تواند تا حد زیادی این عارضه جانبی را بهبود ببخشد.
۱۰. عدم توجه به بهداشت دهان و دندان
مراقب از دندان ها، توجه به بهداشت دهان، پر کردن و ترمیم دندان های پوسیده می تواند به از بین بردن طعم ناخوشایند فلزی کمک نماید.
۱۱. ابتلا به تب یونجه یا رینیت آلرژیک
عطسه، خارش و آبریزش چشم، گرفتگی یا آبریزش بینی، احساس خستگی، تحریک پذیری، التهاب در مجاری بینی و اختلال در حس بویایی و ایجاد طعم فلز در دهان همگی از عوارض جانبی ابتلا به تب یونجه یا رینیت آلرژیک هستند.
درمان و از بین بردن طعم فلز در دهان
درمان اصلی برای از بین بردن این طعم بستگی به علت به وجود آمدن آن دارد. به عنوان مثال در صورتی که باردار هستید و یا از روش های شیمی درمانی برای درمان سرطان استفاده می کنید، پس از زایمان یا فارغ شدن از درمان به طور خود به خود این عارضه نیز در شما بهبود می یابد.
توصیه می کنیم قبل از اقدام به هر نوع درمانی با پزشک خود مشورت کنید. در جدول زیر برخی از راه های درمانی برای از بین بردن این طعم ناخوشایند ارائه شده است.
| علت بروز مشکل | درمان |
|---|---|
| تب یونجه | استفاده از داروهای ضد آلرژی و پرهیز از عوامل آلرژی زا |
| عفونت های سینوسی، تنفسی و مشکلات مرتبط با گوش | استفاده از آب نمک، داروهای ضد احتقان و استراحت |
| عوارض جانبی داروها | تنظیم یا قطع دارو و استفاده از درمان های خانگی |
| کمبود ویتامین ب ۱۲ | مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین ب ۱۲ و نیز استفاده از مکمل ها |
| بارداری | استراحت |
| آسیب های کلیوی | تغییر در رژیم غذایی، کنترل فشار خون، مصرف دارو |
| اختلالات سیستم عصبی مرکزی | درمان های خانگی، استفاده از کورتیکواستروئیدها و استراحت |
| پرتو درمانی یا شیمی درمانی | استراحت و به کارگیری درمان های جایگزین یا درمان های خانگی |
درمان های خانگی برای رفع مطعم فلز در دهان
درمان های خانگی زیر می توانند به شما در از بین بردن طعم فلز در دهان کمک نمایند:
- مصرف مرکباتی مانند آب پرتقال یا لیمو
- استفاده از آبنبات های لیمویی قبل از غذا
- نوشیدن چای های گیاهی
- مصرف ماست
- استفاده از سرکه سیب به عنوان دهانشویه
- شستشوی دهان با آب نمک، جوش شیرین یا دهانشویه های آنتی باکتریایی قبل از مصرف غذا
روش های جلوگیری از ایجاد طعم فلز در دهان
به طور کلی روشی برای پیشگیری از این عارضه وجود ندارد. درمان و از بین بردن عوامل ایجاد این مشکل می تواند تا حد زیادی به بیمار کمک کند تا از شر این مشکل خلاص شود. به کار گیری روش های زیر در بهبود طعم دهان موثر هستند:
- از آدامس های بدون قند استفاده کنید.
- به بهداشت دهان خود توجه داشته باشید.
- از ادویه های زیادی استفاده نکنید.
- از ظروف غیر فلزی برای سرو غذا استفاده کنید.
- نوشیدن آب را افزایش دهید.
- سیگار را کنار بگذارید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
طعم فلز در دهان معمولاً پس از درمان علت اصلی آن از بین می‌رود. خصوصا در صورتی که علت آن موقتی باشد، اما در صورت طولانی شدن این مشکل باید با پزشک مشورت کنید.
در بیشتر موارد پزشک، شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی معرفی می کند تا میزان اختلال در چشایی شما را اندازگیری کند. از بین رفتن حس چشایی می‌تواند یک مسئله جدی باشد و از بین رفتن این حس می‌تواند منجر به سوءتغذیه، کاهش وزن، افزایش وزن یا افسردگی شود.
همچنین اختلال در چشایی می تواند باعث شود در مصرف قند یا نمک دچار افراط و تفریط شوید و این مسئله زمینه ساز بیماری های قلبی و دیابت می شود.
منابع: medicalnewstoday و healthline
