عوارض قرص متفورمین و تمام نکاتی که باید درباره آن بدانید
قرص متفورمین (Metformin) یک داروی تجویزی است که برای درمان دیابت نوع ۲ از آن استفاده می شود. بسیاری از افراد بدون اطلاع کامل از عوارض قرص متفورمین برای اهداف دیگری مانند کاهش وزن نیز استفاده می کنند.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دارای سلح قند خون (گلوکز) بالاتر از حد طبیعی هستند. قرص متفورمین این بیماری را درمان نمی کند، اما قند خون را کاهش می دهد و از خطرات آن می کاهد.
این قرص باید به مدت طولانی مصرف شود تا اثر گذاری داشته باشد. با این حال شاید تعجب کنید که عوارض قرص متفورمین می توانند خفیف یا جدی باشند. این عوارض جانبی بین مردان و زنان یکسان است و دانستن آن ها بسیار حائز اهمیت است. شما می توانید این عوارض را مطالعه نمایید تا اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهید، اما آنچه که باید روی تصمیم نهایی شما در مصرف یا عدم مصرف آن تاثیر بگذارد، نظر پزشکتان است. حتما در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
شایع ترین عوارض قرص متفورمین
متفورمین می تواند باعث عوارض جانبی شایعی شود که در ادامه به آن ها می پردازیم. این عوارض ممکن است در اوایل شروع به مصرف قرص ایجاد شوند و پس از مدتی از بین می روند. اگر هر یک از این عوارض جانبی شدید باشند یا به مدت طولانی ادامه یابند، حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا می توانند مشکلات جدی به همراه داشته باشند.
شایع ترین عوارض قرص متفورمین عبارتند از:
- سوزش سر دل
- دل درد
- حالت تهوع یا استفراغ
- نفخ
- افزایش گاز معده
- اسهال
- یبوست
- کاهش وزن
- سردرد
- احساس طعم ناخوشایند فلز در دهان
جدی ترین عوارض قرص متفورمین
۱- اسیدوز لاکتیک
یکی از جدی ترین عوارض قرص متفورمین اسیدوز لاکتیک می باشد. در واقع این عارضه آنقدر اهمیت دارد که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، شرکت های داروسازی را ملزم به نوشتن هشدار در این باره بر روی جعبه های متفورمین کرده است.
اسیدوز لاکتید به ندرت پیش می آید اما بسیار جدی است که می تواند ناشی از افزایش متفورمین در بدن باشد. در صورت مشاهده این عارضه باید سریعا به اورژانس مراجعه کنید.
در صورتی که علائم زیر را داشته باشید باید سریعا به پزشکتان اطلاع دهید و اگر دچار تنگی نفس شدید سریعا با اورژانس تماس گرفته یا خودتان را به نزدیک ترین بیمارستان برسانید.
علائم اسیدوز لاکتیک:
- خستگی شدید
- ضعف
- کاهش اشتها
- حالت تهوع
- استفراغ
- مشکلات تنفسی
- سرگیجه
- افزایش یا کاهش ضربان قلب
- احساس سرما
- درد عضلانی
- سوزش پوست (ایجاد گرما و قرمزی ناگهانی در پوست)
- معده درد
۲- کم خونی
یکی دیگر از عوارض قرص متفورمین کم خونی است. این قرص می تواند باعث کاهش میزان ویتامین B12 در بدن شما شود که در موارد نادری منجر به کم خونی خواهد شد. اگر از طریق رژیم غذایی مناسب به اندازه کافی ویتامین ب۱۲ یا کلسیم دریافت نکنید ممکن است دچار کمبود ب۱۲ شوید. اگر مصرف قرص متفورمین را متوقف کنید یا مصرف این ویتامین را افزایش دهید، این کمبود می تواند از بین برود. هرچند نباید بدون مشورت با پزشک، مصرف این دارو را متوقف کنید.
علائم کم خونی عبارتند از:
- خستگی
- سرگیجه
- سردرد خفیف
۳- هیپوگلیسمی
هرچند متفورمین تنها عامل ایجاد هیپوگلیسمی نیست، اما می تواند برخی افراد را به آن دچار کند. اگر مصرف متفورمین با یکی از موارد زیر ترکیب شود ممکن است باعث هیپوگلیسمی شود:
- رژیم غذایی نامناسب
- ورزش سنگین
- مصرف الکل
- مصرف داروهای دیگر دیابت
در صورتی که هریک از علائم هیپوگلیسمی را دارید به پزشک مراجعه کنید. برخی از این علائم عبارتند از:
- ضعف
- خستگی
- حالت تهوع
- استفراغ
- دل درد
- سرگیجه
- احساس سرماخوردگی
- ضربان قلب بسیار آرام یا سریع
نکات احتیاطی در مصرف قرص متفورمین
چندین عامل وجود دارند که می توانند باعث افزایش ریسک ابتلا به اسیدوز لاکتیک در حین مصرف متفورمین شوند. اگر هر یک از مشکلات زیر را دارید، پیش از مصرف قرص حتما به پزشک اطلاع دهید تا در جریان باشد.
۱- مشکلات کلیوی
کلیه های متفورمین را از بدن شما خارج و دفع می کنند. اگر کلیه هایتان خوب کار نکنند ممکن است میزان این دارو در بدن شما بیش از حد نیاز افزایش یابد می تواند منجر به ابتلا به اسیدوز لاکتیک شود.
اگر مشکل کلیه های شما خیلی جدی نباشد و در حد متوسط فعالیت کنند، ممکن است پزشک با قرص متفورمین را با دوز پایین تر از حد معمول تجویز کند. اگر دچار مشکلات شدید کلیوی هستید یا سنتان بیش از ۸۰ سال است، ممکن است مصرف این قرص برای شما مناسب نباشد. اگر چنین شرایطی داشته باشید، ممکن است پزشک در دوره های معینی (مثلا سالی یک بار) عملکرد کلیه هایتان را آزمایش کند.
۲- مشکلات قلبی
اگر نارسایی حاد قلبی دارید یا به تازگی دچار حمله قلبی شده اید، نباید از قرص متفورمین استفاده کنید. در چنین حالتی ممکن است قلب شما نتواند به خوبی خون شما را به کلیه های برساند و در نتیجه کلیه ها نتوانند این دارو را به طور کامل دفع کنند. از این رو خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک افزایش می‌یابد.
۳- مشکلات کبدی
اگر دچار مشکلات شدید کبدی هستید، مصرف قرص متفورمین برای شما مناسب نیست. بدن شما توسط کبد لاکتیک اسید را دفع می کند. بنابر این مشکلات شدید کبدی می تواند سبب افزایش لاکتیک اسید در بدن شما شود که یکی از دلایل ابتلا به اسیدوز لاکتیک می باشد.
۴- مصرف الکل
مصرف الکل در زمان استفاده از قرص متفورمین می تواند خطر ابتلا به هیپوگلیسمی را به همراه داشته باشد. در اوایل این مطلب از گومگ به معرفی هیپوگلیسمی پرداختیم.
۵- تحت عمل جراحی یا رادیولوژی قرار گرفتن
اگر قصد انجام عمل جراحی یا رادیولوژی دارید، باید مصرف این قرص را از ۴۸ ساعت قبل متوقف کنید. این موارد می توانند خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش دهند.
آیا می توان از قرص متفورمین برای کاهش وزن استفاده کرد؟
پاسخ: متفورمین در صورتی که با رعایت رژیم غذایی مناسب و ورزش همراه باشد می تواند با استفاده طولانی مدت باعث کاهش وزن شود. اما نباید از این قرص صرفا برای کاهش وزن استفاده شود. متفورمین می تواند خطرات بالقوه زیادی به همراه داشته باشد و با داروهای دیگر دچار تداخل شود. همچنین متفورمین باعث کاهش وزن طولانی مدت نمی شود و معمولا پس از توقف مصرف، وزن فرد به حالت عادی بر می گردد.
