چگونه افراد با اندام سیبی شکل می‌توانند وزن کم کنند؟
در دنیای امروز، داشتن اندامی متناسب و سالم، دغدغه بسیاری از افراد است. در این میان، برخی افراد با چالش‌های بیشتری برای کاهش وزن مواجه هستند. یکی از این چالش‌ها، داشتن اندام سیبی شکل است که در آن، چربی عمدتاً در ناحیه شکم تجمع می‌یابد. این نوع توزیع چربی، نه تنها از نظر ظاهری برای برخی افراد ناخوشایند است، بلکه با خطرات سلامتی بیشتری نیز همراه است. در این مقاله، به بررسی جامع و کاربردی راهکارهای کاهش وزن برای افراد با اندام سیبی شکل می‌پردازیم. با ارائه نکات تغذیه‌ای، تمرینی و سبک زندگی، شما را در مسیر دستیابی به اندامی سالم‌تر و متناسب‌تر یاری می‌کنیم.
اندام سیبی شکل چیست؟
شکل‌های مختلف بدن برای توصیف انواع بدن بر اساس ظاهر فیزیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. شکل‌های مختلف بدن به دلیل الگوهای ذخیره‌سازی چربی، پیامدهای سلامتی متفاوتی نیز دارند.
اندام سیبی شکل به تجمع چربی در اطراف کمر و شکم اشاره دارد، که نباید با «اندام گلابی شکل» (یا توزیع ژینوئید) که به توزیع چربی در اطراف باسن و ران‌ها اشاره دارد، اشتباه گرفته شود.
افراد با اندام سیبی شکل نسبت دور کمر به باسن بالاتری دارند، به این معنی که دور کمر آنها بیشتر از دور باسنشان است.
طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، دور کمر بیشتر از 88.9 سانتی‌متر در زنان غیرباردار یا 101.6 سانتی‌متر در مردان با خطر بالاتر ابتلا به مشکلات سلامتی مرتبط است.
به همین دلیل، افراد با اندام سیبی شکل در مقایسه با افراد با اندام گلابی شکل، در معرض خطر بیشتری برای مرگ و میر ناشی از همه علل قرار دارند.
چه عواملی باعث ایجاد اندام سیبی شکل می‌شوند؟
ژنتیک
واریانت‌های ژنتیکی بر تمام جنبه‌های شکل بدن، از جمله قد، اندازه دست، طول پا، رنگ مو و توزیع چربی تأثیر می‌گذارند. آنها همچنین بر نحوه ذخیره و متابولیسم چربی در بدن اثر می‌گذارند. واریانت‌های ژنتیکی رایج (به ویژه ژن FTO) به نظر می‌رسد با ایجاد چاقی مرتبط باشند.
در حالی که ما نمی‌توانیم DNA خود را تغییر دهیم، می‌توانیم با تمرکز بر عوامل قابل تغییر زندگی مانند رژیم غذایی، ورزش و سایر عادات به طور قابل توجهی بر ژن‌های خود تأثیر بگذاریم.
انتخاب‌هایی که ما انجام می‌دهیم (مانند تغذیه و میزان فعالت) می‌تواند بر فعال یا غیرفعال شدن ژن‌های خاص تأثیر بگذارد. فعالیت ژن می‌تواند بر عوامل مرتبط با وزن و توزیع چربی تأثیر بگذارد.
به بیان ساده تر، ژنتیک شما زمینه ساز است و سبک زندگی شما نحوه نمایان شدن این زمینه را تعیین میکند.
هورمون‌ها
الگوی چربی به دلیل ارتباط بین هورمون‌ها و توزیع منطقه‌ای چربی است. مردان بیشتر مستعد تجمع چربی در شکم هستند و دچار اندام سیبی شکل می‌شوند.
مشخص نیست که چرا مردان بیشتر مستعد تجمع چربی در شکم هستند. شواهد نشان می‌دهد که نحوه پردازش چربی غذایی در روده بین مردان و زنان متفاوت است، اما دلایل دقیق این تفاوت به خوبی شناخته نشده است.
زنان چربی بیشتری را در باسن، ران‌ها و باسن خود ذخیره میکنند زیرا استروژن با توزیع ژینوئید مرتبط است. با این حال، این امر با افزایش سن زنان تغییر میکند، به همین دلیل بسیاری از زنان بالای ۵۰ سال اندام سیبی شکل دارند.
هورمون ها مانند پیام رسان های شیمیایی هستند که در بدن شما کار می کنند و می توانند الگوهای ذخیره چربی را تحت تاثیر قرار دهند.
مراحل زندگی
مقدار و توزیع چربی با گذر مردان و زنان از مراحل مختلف زندگی تغییر میکند و شکل بدن آنها را تغییر می‌دهد. به عنوان مثال، در دوران بارداری، چربی بیشتری در شکم توزیع می‌شود.
با افزایش سن زنان، سطح استروژن آنها کاهش می‌یابد و منجر به تغییرات توزیع چربی می‌شود.
پس از یائسگی، زنان تمایل دارند ذخیره چربی را از قسمت پایین بدن به ناحیه شکم منتقل کنند و خطر تجمع چربی احشایی را افزایش دهند.
رژیم غذایی و سبک زندگی
محصولات غذایی و نوشیدنی‌های فوق فرآوری‌شده (مانند غلات صبحانه، کیک‌ها، کلوچه‌ها، چیپس و نوشابه) سرشار از کالری، کربوهیدرات‌های تصفیه شده، قندهای افزوده شده، چربی‌های اشباع شده و سدیم هستند.
مصرف مکرر این غذاها به دلیل کالری اضافی که دارند، با خطر بالاتر چاقی مرتبط است. این کالری‌های اضافی منجر به افزایش چربی می‌شوند، که احتمالاً در شکم شما تجمع می‌یابد و باعث ایجاد اندام سیبی شکل می‌شود.
سبک زندگی کم تحرک نیز با کاهش کل مصرف انرژی، به تجمع چربی کمک میکند. طبق یک مطالعه، تماشای تلویزیون نمونه‌ای از عادت سبک زندگی کم تحرک است که با تجمع چربی ارتباط مثبت دارد.
توصیه‌هایی برای رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی
رژیم غذایی
طبق دستورالعمل‌های وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا، قندهای افزوده شده باید کمتر از 10 درصد کل کالری روزانه را تشکیل دهند و همچنین، حداکثر 10 درصد کل کالری روزانه باید از چربی‌های اشباع شده تامین شود. بر اساس یک رژیم غذایی 2000 کالری، این به معنای کمتر از 50 گرم قند افزوده شده و حداکثر 22 گرم چربی اشباع شده در روز است.
مصرف نمک نباید بیشتر از یک قاشق چایخوری در روز (تقریباً 6 گرم) باشد.
به یاد داشته باشید که:
تعادل کلید حفظ یک رژیم غذایی سالم است. تمرکز بر غذاهای کامل و مغذی، و محدود کردن مصرف غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی های شیرین، به شما در رسیدن به اهدافتان کمک میکند.
فعالیت بدنی
رفتارها و سبک زندگی فعال به رفتارها و سبک زندگی کم تحرک ترجیح داده می‌شوند.
محققان هنوز در مورد تعریف رفتار کم تحرک یا سبک زندگی کم تحرک به توافق نرسیده‌اند، زیرا تعیین کمیت چنین رفتارهایی دشوار است.
معمولا حداقل میزان فعالیت مورد نیاز برای سالم بودن بزرگسالان را 150 دقیقه فعالیت متوسط در هفته، با دو جلسه تقویت عضلانی هفتگی تعریف میکنند.
برخی از نمونه‌ها عبارتند از:
- پیاده‌روی سریع 30 دقیقه، 5 روز در هفته، و 2 تمرین مقاومتی تمام بدن.
- باغبانی با شدت متوسط 30 دقیقه، 5 روز در هفته، و 2 تمرین پیلاتس.
- اگر در ورزش‌های استقامتی با شدت بالا (به عنوان مثال، شنا، دویدن، دوچرخه‌سواری) شرکت میکنید، حداقل مقدار 75 دقیقه (1 ساعت و 15 دقیقه) در هر هفته به جای 150 دقیقه است.
به یاد داشته باشید که:
فعالیت بدنی منظم، نه تنها به کاهش وزن کمک می کند، بلکه باعث بهبود خلق و خو، افزایش انرژی و کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن می شود. به یاد داشته باشید، هر حرکتی بهتر از بی حرکتی است. فعالیت هایی را انتخاب کنید که از آنها لذت می برید، و به تدریج شدت و مدت زمان انها را افزایش دهید.
چه چالش‌هایی در مسیر کاهش وزن با اندام سیبی شکل وجود دارد؟
همانطور که قبلاً بحث شد، داشتن اندام سیبی شکل (توزیع چربی مرکزی یا چاقی مرکزی) چند عاملی است، زیرا عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند.
بنابراین، ممکن است فرد برای کاهش وزن با چند چالش روبرو شود.
یکی از چالش‌ها این است که توزیع چربی مرکزی (مانند اندام سیبی شکل) با شرایط سلامتی خاصی (به عنوان مثال، بیماری‌های قلبی عروقی) و خطر مرگ زودرس مرتبط است، که ممکن است تلاش‌های کاهش وزن را تحت تأثیر قرار دهد.
به عنوان مثال، اگر شما یک بیماری قلبی دارید و داروهای تجویز شده مصرف میکنید، ممکن است گزینه‌های غذایی و ورزشی شما محدود شود.
عوامل اجتماعی و محیطی نیز می‌توانند بر توانایی شما در کاهش وزن تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، فرهنگ غذایی ما اغلب در جشن ها و مهمانی ها به غذاهای پرکالری و ناسالم اهمیت می دهد و این موضوع می تواند مدیریت وزن را دشوار کند.
درک می‌کنیم که مسیر کاهش وزن با اندام سیبی شکل می‌تواند با موانعی رو به رو باشد. به عنوان مثال، استرس ناشی از حجم کاری بالا ممکن است منجر به رفتارهای غذایی ناسالم مانند مصرف فست فود و بی‌توجهی به تهیه وعده‌های غذایی سالم شود. یک مطالعه نشان داد که ساعات کاری طولانی و اضافه کاری با افزایش وزن مرتبط است. مطالعه دیگری نشان داد که کار شیفتی ممکن است مانع از تغذیه سالم (به دلیل مصرف غذاهای فرآوری شده) و داشتن یک ساختار غذایی پایدار شود.
سایر چالش‌هایی که کاهش وزن را دشوار میکنند، دسترسی آسان به غذاهای پرکالری و کم مغذی و بازاریابی/تبلیغات ناسالم مواد غذایی است (زیرا ما در یک محیط چاق‌کننده زندگی می‌کنیم).
آیا امکان معکوس کردن اندام سیبی شکل وجود دارد؟
بله، تا حدودی امکان تغییر اندام سیبی شکل وجود دارد، اما ژنتیک نقش مهمی ایفا میکند.
برای کاهش چربی شکم و دستیابی به ترکیب بدنی متعادل‌تر باید فعالیت بدنی، استراتژی‌های غذایی و تغییرات سبک زندگی را با هم ترکیب کرد.
هدف ایجاد عادات پایدار از طریق افزایش مصرف انرژی و کنترل دریافت کالری است.
در حالی که نمی‌توانید به طور کامل استعداد ژنتیکی خود را در مورد توزیع چربی و سرعت کاهش یا افزایش وزن تغییر دهید، برخی از استراتژی‌ها می‌توانند به شما در دستیابی به شکل بدنی سالم‌تر و کاهش چربی کلی بدن کمک کنند.
5 نکته برتر تغذیه‌ای برای کاهش وزن با اندام سیبی شکل
1. جایگزینی کربوهیدرات‌های تصفیه شده
کربوهیدرات‌های تصفیه شده اغلب غذاهای فرآوری شده، سرشار از قندهای افزوده شده، پرکالری، کم فیبر و دارای شاخص گلیسمی بالا (به این معنی که باعث افزایش و کاهش سریع قند خون می‌شوند) هستند.
مصرف مقادیر زیاد قندهای افزوده شده در طول زمان، از جمله قند موجود در نوشیدنی‌های شیرین شده، با اضافه وزن و چاقی مرتبط است. این الگوی غذایی همچنین ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.
هدف این باشد که بیشتر مواد غذایی اصلی شما از غذاهایی سرشار از فیبر و نشاسته تامین شوند، مانند:
- سیب زمینی شیرین
- جو دوسر
- کینوا
- نان قهوه‌ای
- پاستا قهوه‌ای
همچنین غذاهایی سرشار از پروتئین و فیبر را در برنامه غذایی خود بگنجانید، مانند:
- نخود، لوبیا قرمز، عدس
- محصولات تهیه شده از حبوبات (به عنوان مثال، پاستا عدس یا نخود)
این غذاها (در ترکیب با سایر گروه‌های غذایی) انرژی پایدار را فراهم میکنند و باعث ایجاد سیری می‌شوند (به عنوان مثال، غذاهای سرشار از بتا-گلوکان، نوعی فیبر موجود در جو دوسر و چاودار) و دستیابی به کمبود کالری برای کاهش چربی را آسان‌تر میکنند
توضیح تکمیلی:
به جای تمرکز بر حذف کامل کربوهیدرات ها، هوشمندانه انتخاب کنید. کربوهیدرات های پیچیده و فیبردار، سوخت پایدار برای بدن شما فراهم میکنند.
2. مصرف بیشتر پروتئین
پروتئین مهم‌ترین ماده مغذی برای کاهش چربی است، زیرا سیرکننده‌ترین ماده مغذی است و باعث افزایش و حفظ عضله می‌شود و متابولیسم را تقویت میکند. به این ترتیب، برای کاهش چربی و حفظ یا افزایش عضله روزانه 1.8 تا 2.2 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هدف قرار دهید.
به عنوان مثال، یک فرد 80 کیلوگرمی باید بین 144 تا 176 گرم پروتئین در روز مصرف کند.
تعیین یک هدف پروتئینی برای هر وعده غذایی، رسیدن به این هدف را آسان‌تر میکند.
برای تعیین میزان مصرف در هر وعده غذایی، میزان پروتئین روزانه خود را بر تعداد وعده‌های غذایی که مصرف میکنید تقسیم کنید.
در مثال ما، فرض کنید فرد 80 کیلوگرمی هدف خود را 160 گرم پروتئین در روز قرار می‌دهد. اگر او پنج وعده غذایی در روز بخورد، این معادل 32 گرم پروتئین در هر وعده غذایی خواهد بود.
توضیح تکمیلی:
پروتئین، معمار عضلات شماست. با مصرف کافی پروتئین، شما نه تنها چربی میسوزانید، بلکه عضلات خود را حفظ میکنید و متابولیسم خود را تقویت میکنید.
در اینجا چند نمونه از غذاهای حاوی تقریباً 32 گرم پروتئین آورده شده است:
- یک املت 3 تخم مرغی
- ماست یونانی (170 گرم) با 4-5 عدد آجیل
- یک فیله مرغ (90-110 گرم پخته شده)
- یک فیله ماهی سالمون (140-150 گرم پخته شده)
- سوپ عدس و لوبیا پخته شده (150-200 گرم)
نیازهای پروتئینی برای افراد کم تحرک کمتر است، اما اگر واقعاً می‌خواهید ترکیب بدن خود را تغییر دهید و سلامت خود را بهبود بخشید، باید برای دستیابی به این اهداف پروتئینی و فعالیتی تلاش کنید.
3. مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزیجات
میوه‌ها و سبزیجات غذاهای کامل هستند که فواید متنوعی را ارائه می‌دهند، از جمله نقشی در مدیریت سلامت و وزن. این گروه علاوه بر اینکه سرشار از مواد مغذی حیاتی برای عملکرد مطلوب بدن شما هستند به اندازه سایر غذاها پرکالری نیستند، به این معنی که با کالری کمتر شما را سیر میکنند.
برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش مصرف این غذاها (بدون لزوماً کاهش سایر غذاها) باعث حفظ یا کاهش وزن می‌شود.
علاوه بر این، مصرف منظم این غذاها با مزایای سلامتی طولانی مدت مانند کاهش چربی کل، از جمله چربی احشایی، که چربی اطراف اندام‌ها است، در افراد دارای اضافه وزن و چاق مرتبط است.
توضیح تکمیلی:
میوه ها و سبزیجات، رنگین کمان سلامتی هستند. هر رنگ، مجموعه‌ای از مواد مغذی منحصر به فرد را ارائه می‌دهد. بشقاب خود را با تنوع رنگی پر کنید تا از فواید کامل آنها بهره مند شوید.
4. جایگزینی نوشیدنی‌های پرکالری
انتخاب نوشیدنی‌های بدون کالری (یا کم کالری) به کاهش وزن کمک میکند، زیرا کالری اضافی ناشی از قندهای افزوده شده یا کالری‌های خالی که اغلب در نوشیدنی‌های شیرین یافت می‌شوند، را به بدن وارد نمی‌کنند.
جایگزینی نوشیدنی‌های پرکالری به شما کمک میکند تا مصرف کلی کالری را کاهش دهید، که ممکن است به کمبود کالری کمک کند. برخی از این نوشیدنی‌ها عبارتند از:
- شیر بدون چربی و کم چرب
- آب
- قهوه و چای سیاه
- آب‌های طعم‌دار (بدون قندهای افزوده شده)، از جمله آب طعم‌دار شده با میوه
توضیح تکمیلی:
نوشیدنی های شیرین، کالری های پنهان هستند. آنها می توانند بدون اینکه شما متوجه شوید، به افزایش وزن شما کمک کنند. با انتخاب نوشیدنی های سالم گامی بزرگ در جهت کاهش وزن بردارید.
5. نوشیدن آب بیشتر
تامین مایعات بدن، به ویژه اگر از نظر جسمی فعال هستید یا در آب و هوای گرم قرار دارید، ضروری است. آکادمی ملی پزشکی مصرف کافی مایعات روزانه را حدود 2900 میلی‌لیتر و 2000 میلی‌لیتر برای مردان و زنان سالم پیشنهاد میکند.
با این حال، نوشیدن آب بیشتر به طور کلی ممکن است به کاهش وزن کمک کند، به ویژه هنگام مصرف آن با غذا.
یک مطالعه کوچک نشان می‌دهد که مصرف حدود 500 میلی‌لیتر آب بلافاصله قبل از غذا ممکن است احساس سیری را در طول غذا افزایش دهد و در نتیجه مصرف انرژی را کاهش دهد.
بنابراین، مصرف یک لیوان بزرگ آب یا دو لیوان کوچک نزدیک به زمان غذا، به عنوان مثال، 5 دقیقه قبل از غذا خوردن را در نظر بگیرید.
توضیح تکمیلی:
آب، اکسیر زندگی است. نه تنها به هیدراتاسیون بدن کمک می کند، بلکه می تواند به شما در کنترل اشتها و کاهش وزن نیز کمک کند. قبل از هر وعده غذایی، یک لیوان آب بنوشید تا احساس سیری بیشتری داشته باشید.
4 نکته برتر سبک زندگی برای کاهش وزن با اندام سیبی شکل
1. افزودن تمرینات مقاومتی
تمرینات مقاومتی می‌توانند فواید مختلفی را برای کاهش وزن ارائه دهند که فراتر از اعداد روی ترازو است. تمرینات مقاومتی عضله سازی میکنند، که به نوبه خود میزان متابولیسم پایه شما را افزایش می‌دهد، زیرا بدن شما برای عملکرد در حالت استراحت به انرژی بیشتری نیاز دارد. به این ترتیب، بدن شما به کالری بیشتری نیاز خواهد داشت.
برخی از مزایای طولانی مدت تمرینات مقاومتی شامل افزایش قدرت، بهبود ترکیب بدن، سلامت روان و سلامت متابولیک است.
به عنوان مثال، اگر تازه شروع به این نوع ورزش کرده‌اید، سعی کنید با 1-2 جلسه در هفته شروع کنید و ثابت قدم باشید.
پس از اینکه در تمرینات خود ثابت قدم شدید، با افزودن یک ست اضافی، تکرار یا وزن اضافی به هر تمرین، هر هفته خود را به چالش بکشید.
نکته: تمرینات مقاومتی نه تنها عضلات شما را قوی می کنند، بلکه متابولیسم شما را نیز تقویت می کنند. این یعنی شما حتی در حالت استراحت هم کالری بیشتری می سوزانید!
2. هدف گذاری برای ثبات (نه کمال)
هدف گذاری برای ثبات به جای کمال، کلید ایجاد عادات ورزشی پایدار است.
به جای اینکه وقتی همه چیز ایده‌آل نیست، تسلیم شوید، بر آنچه می‌توانید انجام دهید تا در طولانی مدت ثابت قدم بمانید تمرکز کنید. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که انتظارات واقع بینانه‌ای را در مورد تمرین خود تعیین میکنید تا بتوانید با اهدافی که انتخاب کرده‌اید، ثابت قدم باشید.
3. افزایش فعالیت غیر ورزشی
فعالیت غیر ورزشی تعداد کالری‌هایی است که در حین انجام فعالیت‌های روزانه خارج از ورزش میسوزانید. این فعالیت ها شامل پیاده‌روی، ایستادن، تحرک، باغبانی و خرید مواد غذایی است.
افزایش فعالیت غیر ورزشی روزانه می‌تواند به سوزاندن کالری اضافی بدون ورزش ساختاریافته کمک کند. همچنین باعث بهبود سلامت متابولیک می‌شود و خطرات سلامتی ناشی از رفتار کم تحرک را کاهش می‌دهد.
به عنوان مثال، اگر می‌دانید تمام روز پشت میز خود خواهید نشست، سعی کنید زنگ هشداری را تنظیم کنید که هر ساعت به عنوان یادآوری برای بلند شدن و ترک میز خود به مدت 5 دقیقه به صدا درآید (به عنوان مثال، یک لیوان آب یا قهوه بردارید، به دستشویی بروید یا حتی فقط از پله‌ها بالا بروید یا در اطراف دفتر قدم بزنید).
4. مدیریت استرس
در حالی که تمرکز زیادی روی تمرین و تغذیه می‌شود، مهم است که نقش مدیریت استرس را در تلاش‌های کاهش چربی خود تشخیص دهید.
به طور خلاصه، بین استرس و تعادل انرژی رابطه وجود دارد. به طور خاص، استرس می‌تواند رفتار را تغییر دهد و باعث مصرف بیش از حد غذاهای پرکالری شود، که منجر به افزایش وزن می‌شود.
مدیریت استرس شامل استراتژی‌های مختلفی از جمله ورزش منظم، خواب با کیفیت کافی، حمایت اجتماعی از دوستان و خانواده یا تمرین مدیتیشن است.
به عنوان مثال، تمرین تمرینات ساده تنفس کنترل شده به مدت حداقل 5 دقیقه در روز می‌تواند به طور قابل توجهی سطح استرس را کاهش دهد.
پرسش‌های متداول
1. چه غذاهایی را باید در صورت داشتن اندام سیبی شکل اجتناب کرد؟
نیازی به اجتناب از هیچ غذای خاصی در صورت داشتن اندام سیبی شکل نیست. در عوض، بر کیفیت رژیم غذایی طولانی مدت تمرکز کنید، مانند کاهش مصرف غذاهای فوق فرآوری شده و جایگزینی آن ها با جایگزین‌های مغذی.
2. اندام سیبی شکل ابتدا از کدام قسمت وزن کم میکنند؟
ژنتیک بر اینکه فرد ابتدا از کدام قسمت وزن کم میکند و چه مقدار تأثیر می‌گذارد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی افراد ممکن است ابتدا چربی احشایی را از دست بدهند.
3. آیا افراد با اندام سیبی شکل می‌توانند چربی شکم را از دست بدهند؟
بله. افراد دارای اندام سیبی شکل می‌توانند از طریق تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی، چربی شکم را از دست بدهند. سرعت از دست دادن چربی شکم به کاهش وزن کلی که در طول زمان به دست می‌آید، بستگی دارد.
4. آیا می‌توان از شر اندام سیبی شکل خلاص شد؟
با تغییرات رژیم غذایی و سبک زندگی می‌توانید چربی شکمی را که منجر به شکل “سیب” می‌شود، کاهش دهید. با این حال عوامل دیگری مانند هورمون‌ها و ژنتیک بر توزیع چربی تأثیر می‌گذارند.
منبع: feastgood
