چربی خون بالا؛ علائم، دلایل، خطرات و درمان
چربی خون بالا به معنی وجود مقادیر زیادی چربی (یا لیپید) در خون است. این چربی ها شامل کلسترول و تری گلیسیریدها هستند و برای عملکرد بدن ما بسیار اهمیت دارند، اما زمانی که میزان آن ها خیلی بالا باشد، می توانند افراد را در معرض خطر بیماری های قلبی و سکته قرار دهند.
چربی خون بالا چگونه به وجود می آید؟
چربی خون بالا هنگامی ایجاد می شود که رژیم غذایی شما حاوی مقادیر زیادی کلسترول و چربی باشد. به عنوان مثال گوشت، پنیر، خامه، تخم مرغ، صدف و موارد این چنینی باعث افزایش تولید کلسترول، چربی یا هر دو می شوند.
چربی ها در آب حل نمی شوند و برای اینکه در خون (که بیشتر آن را آب تشکیل داده است) جابجا شوند با ماده دیگری به نام پروتئین ترکیب می شوند و لیپوپروتئین ایجاد می کنند. سه نوع لیپوپروتئین در بدن وجود دارد:
- لیپوپروتئین کم چگالی (LDL)
- لیپوپروتئین پر چگالی (HDL)
- تری گلیسیریدها
اگر مقدار LDL که به «کلتسرول بد» مشهور است، در بدن افزایش یابد، می تواند در رگ های خونی جمع شده و با گذشت زمان باعث بیماری قلبی یا سکته مغزی شود. از طرف دیگر، داشتن HDL یا «کلسترول خوب» بیش از حد می تواند به از بین بردن کلسترول های بد تجمع یافته در عروق کمک کرده و به سلامت قلب کمک کند. کمبود HDL و افزایش تری گلیسیریدها نیز می تواند باعث افزایش تجمع چربی در رگ ها و ایجاد بیماری های قلبی به ویژه در افرادی که چاق هستند یا دیابت دارند، شود.
چه عواملی باعث ایجاد چربی خون بالا می شوند؟
اضافه وزن یا چاقی، ورزش نکردن و رژیم غذایی حاوی چربی اشباع و کلسترول و مقدار کمی میوه، سبزیجات و فیبر می توانند در ایجاد چربی خون نقش داشته باشند. اما عوامل دیگری فراتر از رژیم غذایی نیز وجود دارند که می توانند منجر به این بیماری شوند.
چربی خون در خانواده ها می تواند به عنوان یک اختلال ژنتیکی بروز کند:
- هیپرکلسترولمی فامیلی که در آن مقدار LDL در بدن زیاد است.
- هیپرتری‌گلیسریدمی فامیلی که در آن مقدار تری گلیسیریدها در بدن بالا است.
- چربی خون ترکیبی فامیلی که در آن سطح کلسترول، تری گلیسیریدها یا هر دو بالا بوده و مقدار HDL پایین است.
این بیماری همچنین می تواند با بیماری های هورمونی مانند دیابت شیرین، کم کاری تیروئید و سندرم کوشینگ مرتبط باشد. علاوه بر این ها، استفاده از داروهای خاص مانند قرص های پیشگیری از بارداری، هورمون درمانی، برخی از داروهای ادرار آور یا بتا بلاکرها که برای درمان بیماری های قلبی عروقی مصرف می شوند، می توانند باعث ایجاد چربی خون بالا شوند.
این بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
به طور کلی چربی خون هیچ علائمی ندارد. غربالگری با یک آزمایش خون ساده برای اندازه گیری سطح کلسترول و تری گلیسیریدها انجام می شود. به همین دلیل بزرگسالان سالم بعد از ۲۰ سالگی باید هر پنج سال یکبار غربالگری شوند.
چربی خون بالا چگونه درمان می شود؟
چربی خون بالا با تغییر در رژیم غذایی، کاهش وزن و ورزش درمان می شود. همچنین در صورت لزوم، پزشک داروهایی را برای درمان تجویز می کند. نوع و دوز داروها به میزان چربی خون شما (نه کلسترول کل)، داشتن بیماری قلبی، دیابت یا سایر عوامل زمینه ساز بیماری های قلبی بستگی دارد.
داروهایی وجود دارند که می توانند کلسترول بد یا LDL و تری گلیسیریدها را کاهش دهند یا کلسترول خوب یا HDL را افزایش دهند. استاتین ها متداول ترین دارو برای کاهش LDL هستند. همچنین از فیبرات و نیاسین برای کاهش تری گلیسیرید و بالا بردن HDL استفاده می شود.
نکات پایانی
همه بیماران مبتلا به چربی خون بالا مانند هم نیستند. اختلالات چربی ساده توسط پزشک مراقبت های اولیه یا متخصصان قلب قابل درمان هستند. اختلالات پیچیده چربی باید توسط متخصص درمان شوند. متخصصان غدد درون ریز به طور ویژه برای تشخیص و درمان اختلالات هورمونی و لیپیدی آموزش دیده اند.
به یاد داشته باشید که کاهش وزن و فعالیت بدنی بهترین روش برای پیشگیری و کنترل چربی خون است. فهمیدن اینکه آیا چربی خون بالایی دارید می تواند به سلامتی آینده شما کمک کند و به شما فرصت می دهد قبل از ایجاد بیماری قلبی، تغییرات لازم را ایجاد کنید.
منبع: oup
