سویا برای سلامتی مضر است یا مفید؟

2021-04-03

در رابطه با مزایا و مضرات مصرف سویا بحث های بسیاری صورت گرفته است و گروهی طرفدار آن و گروهی دیگر به طور کامل مصرف آن ها را منع می کنند.

سویا از طرفی سرشار از مواد مغذی است و به همین دلیل می تواند فواید زیادی مانند کاهش قند خون، بهبود سلامت قلب، کاهش علائم یائسگی و حتی کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان ها را به همراه داشته باشد.

از طرف دیگر، نگرانی هایی درباره مصرف زیاد سویا وجود دارد. به عنوان مثال، برخی از معتقدند که خوردن بیش از حد سویا می تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد، در عملکرد تیروئید اختلال ایجاد کند یا باعث ایجاد خصوصیات زنانه در مردان شود.

در این مقاله می خواهیم آخرین شواهد و تحقیقات علمی در این زمینه را بررسی کنیم تا به این نتیجه برسیم که آیا خوردن سویا برای سلامتی مفید است یا مضر؟ با گومگ همراه باشید.

سویا سرشار از مواد مغذی است

دانه های سویا از منابع طبیعی و غنی پروتئن بوده و حاوی تمام آمینواسیدهای ضروری مورد نیاز بدن هستند. علاوه بر این ها، دانه های سویا سرشار از چربی های گیاهی، فیبر، چندین ویتامین مهم، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی مفید می باشند.

دانه های سویا علاوه بر ویتامین و مواد معدنی، از منابع طبیعی پلی فنول ها هستند. پلی فنول ها نوعی آنتی اکسیدان هستند که می توانند به محافظت از بدن شما در برابر آسیب های سلولی و مشکلاتی مانند بیماری های قلبی کمک کنند. همچنین ایزوفلاون ها به مقدار زیادی در سویا وجود دارند که می توانند به گیرنده های استروژن در بدن متصل شوند. اعتقاد بر این است که ایزوفلاون های موجود در سویا یکی از دلایل اصلی مفید بودن این ماده غذایی هستند. برخی بر این باورند که ایزوفلاون های موجود در سویا به دلیل شباهت ساختاری با هورمون استروژن، عملکرد آن را تقلید می کنند. البته تحقیقات نشان می دهند که ایزوفلاون های موجود در سویا از بسیاری جهات با استروژن متفاوت بوده و هرکدام تأثیرات مخصوص به خود را در بدن انسان ایجاد می کنند.

چکیده:

سویا و مواد غذایی حاصل از آن، معمولاً سرشار از پروتئین، فیبر، ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها هستند. همچنین این مواد حاوی ایزوفلاون های موجود در سویا هستند که گمان می رود مزایای بسیاری برای سلامتی داشته باشند.

فواید سویا برای سلامتی

رژیم های غذایی غنی از سویا می توانند با مزایای بسیاری برای سلامتی همراه باشند. در ادامه این مزایای بالقوه را بررسی خواهیم کرد:

کمک به کاهش میزان کلسترول

نتایج چندین مطالعه نشان می دهد که رژیم های غذایی غنی از سویا می توانند به کاهش میزان کلسترول LDL (کلسترول بد) و افزایش کلسترول HDL (کلسترول خوب) کمک کنند.

به عنوان مثال، نتایج یکی از آخرین تحقیقات نشان می دهد که مصرف ​​۲۵ گرم پروتئین سویا در روز می تواند به کلسترول کلی بدن و همچنین کلسترول LDL را تا ۳٪ کاهش دهد.

با توجه به مطالعات صورت گرفته، به نظر می رسد افرادی که دارای فاکتورهای زمینه ساز بیماری های قلبی، مانند کلسترول بالا، چاقی یا دیابت نوع ۲ هستند، در زمره افرادی قرار می گیرند که می توانند بیشترین بهره را از رژیم های غذایی غنی از سویا ببرند. نکته قابل ذکر دیگر این است که مصرف سویا با کمترین مقدار فرآوری می تواند تاثیر بیشتری بر سطح کلسترول داشته باشد.

کمک به حفظ سلامت قلب

رژیم های غذایی غنی از حبوبات، که سویا هم از این خانواده است، می توانند به کاهش خطر بیماری های قلبی کمک کنند. به نظر می رسد که ایزوفلاون های موجود در سویا باعث کاهش التهاب رگ های خونی و بهبود قابلیت ارتجاعی آن ها می شوند. این دو عامل تاثیر بسیاری در حفظ سلامت قلب دارند. جالب است بدانید که برخی از تحقیقات نشان می دهند که رژیم های غذایی غنی از سویا می توانند خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی را تا ۱۵٪ کاهش دهند.

کاهش فشار خون

دانه های سویا و مواد غذایی تهیه شده از آن، سرشار از آرژنین هستند. آرژنین نوعی آمینواسید است که می تواند به تنظیم سطح فشار خون کمک کند. همچنین این دانه ها غنی از ایزوفلاون ها هستند که فواید بسیاری برای کاهش فشار خون دارند.

در یک تحقیق مشخص شد که خوردن نصف فنجان (۴۳ گرم) دانه سویا در روز باعث کاهش ۸ درصدی فشار خون دیاستولیک در برخی از افراد می شود. البته برای تایید این خاصیت سویا به تحقیقات بیشتری نیاز است.

کاهش قند خون

تحقیقات نشان می دهند که ایزوفلاون های موجود در سویا می توانند به کاهش قند خون و انسولین در زنان یائسه کمک کنند. علاوه بر این، ترکیبات موجود در سویا می توانند باعث کاهش مقاومت به انسولین شوند. مقاومت به انسولین به حالتی گفته می شود که در آن سلول های طبیعی بدن به انسولین پاسخ نمی دهند. مقاومت به انسولین با گذشت زمان می تواند منجر به افزایش سطح قند خون و ابتلا به دیابت نوع ۲ شود.

همچنین برخی شواهد نشان می دهند که مکمل های حاوی پروتئین سویا می توانند به کاهش سندرم متابولیک کمک کنند. سندرم متابولیک به مجموعه ای از بیماری ها، از جمله قند خون بالا، کلسترول بالا، فشار خون و چربی شکم اشاره دارد که در مجموع خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی و سکته را در فرد افزایش می دهند.

البته باید به این نکته اشاره کنیم که تمام تحقیقات نتایج مشابهی نداشته اند، از این رو برای تایید تاثیر سویا بر کاهش قند خون به تحقیقات بیشتری نیاز است.

کمک به باروری

برخی تحقیقات نشان می دهند زنانی که در رژیم غذایی خود از سویای بیشتری استفاده می کنند، احتمالا از نظر باروری در شرایط بهتری قرار می گیرند. البته این ماده غذایی ممکن است در مردان باعث افزایش قدرت باروری نشود.

در مطالعه ای مشخص شد که مصرف سویا می تواند بدن را تا حدی در برابر اثرات بیسفنول A محافظت کند. بیسفنول A ترکیبی است که در برخی پلاستیک ها وجود دارد و می تواند باعث کاهش قدرت باروری شود.

البته این یافته ها را نمی توان با قطعیت پذیرفت. به عنوان مثال، یک بررسی نشان می دهد که مصرف ۱۰۰ میلی گرم ایزوفلاون سویا در روز می تواند عملکرد تخمدان و سطح هورمون های تولید مثل را کاهش دهد که هر دو از مهم ترین عوامل باروری هستند.

علاوه بر این، یک بررسی دیگر نشان می دهد که زنان با مصرف بیش از ۴۰ میلی گرم ایزوفلاون سویا در روز ممکن است ۱۳ درصد بیشتر از کسانی که میزان مصرف آن ها کمتر از ۱۰ میلی گرم در روز است، مشکلات باروری را تجربه کنند.

کاهش علائم یائسگی

سویا غنی از ایزوفلاون ها است. ایزوفلاون ها ٖدسته ای از ترکیبات هستند که به آن ها فیتواستروژن یا استروژن گیاهی نیز گفته می شود، زیرا این ترکیبات توانایی اتصال به گیرنده های هورمون استروژن در بدن را دارند. در دوران یائسگی به طور طبیعی میزان هورمون استروژن در بدن زنان کاهش می یابد و باعث ایجاد علائم ناخوشایندی مانند خستگی، خشکی واژن و گرگرفتگی می شود.

با توجه به این توضیحات، می توان اینگونه نتیجه گرفت که ایزوفلاون های موجود در سویا با اتصال به گیرنده های استروژن در بدن، می توانند تا حدی باعث کاهش شدت این علائم شوند.

جالب است بدانید که تحقیقات نیز اثبات کرده اند که ایزوفلاون های سویا باعث کاهش گرگرفتگی، خستگی، درد مفاصل، افسردگی، تحریک پذیری، اضطراب و خشکی واژن که در دوران یائسگی و یا سال های نزدیک به آن رخ می دهند، می شوند.

بهبود سلامت استخوان ها

کمبود هورمون استروژن که معمولا در دوران یائسگی ایجاد می شود، می تواند باعث کاهش کلسیم در استخوان ها شود. این کاهش کلسیم می تواند باعث ضعف و شکنندگی استخوان، یا همان پوکی استخوان شود. درباره پوکی استخوان بیشتر بدانید: عوامل موثر بر پوکی استخوان

برخی شواهد نشان می دهند که مصرف ۴۰-۱۱۰ میلی گرم ایزوفلاون سویا در روز می تواند باعث کاهش تحلیل استخوان و بهبود شاخص های سلامت استخوان در زنان یائسه شود. البته برای تأیید این یافته ها باید تحقیقات بیشتری صورت گیرد.

اگر بخواهیم این خاصیت سویا را ساده تر توضیح دهیم، می توانیم بگوییم که این مقدار ایزوفلاون معادل خوردن روزانه حدود ۱۴۰-۴۴۰ گرم پنیر توفو یا ۳۵–۱۰۰ گرم دانه سویا پخته شده می باشد.

کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان

رژیم های غذایی غنی از سویا با کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان ها ارتباط دارند. به عنوان مثال، نتایج یک بررسی که اخیرا انجام شده است نشان می دهد که طر مرگ ناشی از سرطان پستان در زنانی که مقدار زیادی سویا مصرف می کنند، ۱۶٪ کمتر زنانی است که سویای کمی دریافت می کنند. همچنین مصرف زیاد سویا در قبل و بعد از تشخیص سرطان پستان می تواند خطر عود این بیماری در زنان یائسه را تا ۲۸٪ کاهش دهد. علاوه بر این ها، یک مطالعه دیگر نشان داده است که داشتن رژیم غذایی غنی از سویا باعث کاهش ۲۷ درصدی خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان می شود.

لازم به ذکر است که این فواید محافظتی سویا فقط در زنان آسیایی مشاهده شده است و به نظر می رسد در زنان غربی چنین تاثیراتی ندارد.

بر اساس این مطالعات، گروهی از زنان که رژیم غذایی غنی از سویا دارند ممکن است کمتر از دیگران در خطر ابتلا به سرطان پستان باشند. همچنین برای تعیین دقیق اینکه سویا در چه زنانی موثر است و در چه زنانی تاثیرات چندانی ندارد، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

درباره سرطان پستان بیشتر بخوانید: علائم سرطان پستان که هر زنی باید بداند

کاهش خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان

رژیم های غذایی غنی از سویا می توانند به کاهش خطر ابتلا به انواع دیگر سرطان نیز کمک کنند. به عنوان مثال، مطالعات نشان می دهند که مصرف زیاد ایزوفلاون های سویا می تواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر (مخاط رحم) را حدود ۱۹ درصد کاهش دهد.

علاوه بر این، برخی از مطالعات نشان می دهند که داشتن رژیم های غذایی غنی از سویا با کاهش ۷ درصدی خطر ابتلا به سرطان دستگاه گوارش و کاهش ۸-۱۲ درصدی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ، به ویژه در زنان همراه است. همچنین مصرف سویا باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان می شود.

منبع: healthline