فولیک اسید چیست؟ موارد مصرف، عوارض جانبی و نکاتی که باید بدانید
فولیک اسید یکی از اعضای گروه ویتامین ب می باشد که با نام های ویتامین B9 و فولات نیز شناخته می شود. این اسید نقش پر اهمیتی را در بدن بازی می کند که در میان آن ها می توان به حفظ سلامت در دوران بارداری و کمک به ساخت DNA اشاره کرد.
فولیک اسید یا همان ویتامین ب۹ به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود. همچنین بسیاری از تولید کنندگان مواد غذایی برای افزایش ارزش غذایی محصولات خود، این ویتامین را به آن ها می افزایند.
در این مقاله به بررسی عملکرد فولیک اسید در بدن، منابع تامین آن و میزان مصرف و اثرات کمبود آن خواهیم پرداخت.
چرا فولیک اسید اهمیت دارد؟
این اسید برای طیف وسیعی از عملکردهای بدن اهمیت دارد. به عنوان مثال، به بدن کمک می کند گلبول های قرمز جدید سالم بسازد. گلبول های قرمز خون، اکسیژن را به سراسر بدن منتقل می کنند و اگر بدن به اندازه کافی آن ها را تولید نکند، فرد دچار کم خونی شده و منجر به ایجاد احساس خستگی، ضعف و رنگ پریدگی می شود.
همچنین فردی که دچار کمبود فولات است می تواند دچار نوعی کم خونی به نام آنمی کمبود فولات شود.
علاوه بر این، فولات برای تولید و ترمیم DNA و سایر مواد ژنتیکی بسیار مهم است و تقسیم سلول ها بدون آن امکان پذیر نیست.
مصرف فولیک اسید در دوران بارداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کمبود آن در این دوران می تواند منجر به بی نظمی لوله های عصبی مانند اسپینا بیفیدا و آنانسفالی شود.
به دلیل اهمیت این ویتامین برای سلامتی، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) از تولیدكنندگان مواد غذایی می خواهد كه فولیك اسید را به نان، ماکارونی، برنج، غلات و سایر محصولات تولید شده از غلات اضافه كنند. از زمانی که این سازمان طرح ذکر شده را اجرا کرده است، تعداد نوزادانی که با بی نظمی لوله های عصبی در آمریکا متولد شده اند کاهش یافته است.
در ادامه برخی از مهم ترین تاثیرات مصرف فولیک اسید می پردازیم:
بی نظمی لوله های عصبی
مصرف مکمل های فولیک اسید در دوران بارداری و پیش از آن، به جلوگیری از بی نظمی لوله های عصبی در جنین کمک می کند. همچنین این ویتامین می تواند خطرات زایمان زودرس، بی نظمی قلب و کام شکاف دار را نیز کاهش دهد.
محققان توصیه می کنند همه زنانی که می خواهند به زودی باردار شوند، باید روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید دریافت کنند.
افسردگی
ممکن است افرادی که دچار کمبود فولات هستند دچار افسردگی شوند. از این رو معمولا یکی از مکمل هایی که برای درمان افسردگی تجویز می شود این اسید است.
اوتیسم
برخی تحقیقات نشان می دهند که مصرف فولیک اسید، قبل و در دوران بارداری می تواند احتمال ابتلا به اوتیسم را کاهش دهد. البته نتایج این تحقیقات قطعی نیست و تحقیقات بیشتری در این زمینه باید انجام شود.
روماتیسم مفصلی
بسیاری از پزشکان برای درمان روماتیسم مفصلی، دارویی به نام متوترکسات را تجویز می کنند که می تواند باعث کاهش فولات در بدن شود و عوارض جانبی مختلفی را در دستگاه گوارش ایجاد کند. از این رو معمولا در کنار آن فولیک اسید را نیز تجویز می کنند. مطالعات نشان می دهند که مصرف مکمل های فولیک اسید می تواند عوارض جانبی ناشی از مصرف این دارو را در حدود ۷۹٪ کاهش دهد.
چه کسانی باید فولیک اسید مصرف کنند؟
بیشتر افراد از طریق رژیم غذایی خود، این ویتامین را به اندازه کافی دریافت می کنند و کمبود آن چندان شایع نیست.
بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که تمام زنان باردار و زنانی که تصمیم به بارداری دارند، باید فولیک اسید مصرف کنند.
دلیل این امر آن است که فولات برای رشد جنین اهمیت فراوانی دارد. نخاع یکی از اولین قسمت های بدن است که در دوران جنینی شکل می گیرد و کمبود فولات می تواند منجر به بی نظمی در نخاع شود.
مقدار مصرف فولیک اسید
دانشمندان توصیه می کنند زنانی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند، باید روزانه ۴۰۰ تا ۸۰۰ میکروگرم فولیک اسید مصرف کنند و افرادی که دارای اسپینا بیفیدا یا سابقه خانوادگی ناهنجاری های لوله عصبی هستند باید ۴۰۰۰ میکروگرم در روز از این ویتامین مصرف کنند. همچنین زنانی که در دوران شیردهی هستند باید روزانه حدود ۵۰۰ میکروگرم فولات مصرف کنند.
مقدار پیشنهادی مصرف این ویتامین بر اساس سن در جدول زیر آورده شده است:
| سن | مقدار پیشنهادی |
|---|---|
| ۰-۶ ماهگی | ۶۵ میکروگرم |
| ۷-۱۲ ماهگی | ۸۰ میکروگرم |
| ۱-۳ سالگی | ۱۵۰ میکروگرم |
| ۴-۸ سالگی | ۲۰۰ میکروگرم |
| ۹-۱۳ سالگی | ۳۰۰ میکروگرم |
| ۱۴-۱۸ سالگی | ۴۰۰ میکروگرم |
| پس از ۱۹ سالگی | ۴۰۰ میکروگرم |
هشدار!
ذکر این نکته حائز اهمیت است که فولیک اسید می تواند با برخی از داروها تداخل داشته باشد و ممکن است مصرف آن برای همه ایمن نباشد. از این رو نباید آن را به صورت خود سرانه مصرف کنید و حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
در صورت داشتن هر یک از مشکلات زیر، پیش از مصرف فولات حتما با پزشک مشورت کنید:
- صرع
- دیابت نوع ۲
- روماتیسم مفصلی
- لوپوس
- بیماری التهابی روده
- بیماری سلیاک
افراد تحت دیالیز کلیه نیز نباید بدون تجویز پزشک از این مکمل استفاده نمایند.
منابع فولیک اسید
فولیک اسید در بسیاری از مواد غذایی و محصولات غذایی غنی شده مانند نان، آرد، غلات و حبوبات موجود است.
بسیاری از غذاها به طور طبیعی غنی از فولات هستند که در ادامه برخی از بهترین موارد آن ها را نام می بریم:
- جگر گاو
- اسفناج آب پز
- نخود سیاه چشم
- مارچوبه
- جوانه بروکسل
- کاهو
- آووکادو
- کلم بروکلی
- سبزی خردل
- نخود سبز
- لوبیا
- آب گوجه فرنگی
- آب پرتقال
- بادام زمینی
- گریپ فروت
- پاپایا
- موز
- تخم مرغ
- طالبی
تاثیرات کمبود فولیک اسید
کمبود فولات در بدن می تواند به نوعی از کم خونی به نام کم خونی مگالوبلاستیک منجر شود. همچنین کمبود فولات در دوران بارداری می تواند خطر بی نظمی های مادرزادی را در کودک افزایش دهد.
برخی از علائم کمبود فولات عبارتند از:
- ضعف
- خستگی
- مشکل در تمرکز
- سردرد
- تحریک پذیری
- تپش قلب
- ایجاد زخم بر روی زبان و داخل دهان
- تغییر رنگ پوست، مو یا ناخن ها
- تنگی نفس
برخی از گروه های در معرض خطر کمبود فولات عبارتند از:
- افرادی که در مصرف الکل زیاده روی می کنند.
- زنان بارداری.
- افرادی که در سن باروری هستند.
- افرادی که دارای بیماری های تاثیر گذار بر فولات هستند. مانند افراد مبتلا به بیماری سلیاک.
عوارض جانبی فولیک اسید
هیچ عوارض جانبی جدی با مصرف زیاد فولیک ایجاد نمی شود و در موارد بسیار نادری، افراد ممکن است دچار ناراحتی معده شوند.
اگر شخصی بیشتر از حد مورد نیازش فولات مصرف کند، ایرادی ندارد. این اسید محلول در آب است، بنابراین مقدار اضافه آن به طور طبیعی از طریق ادرار دفع می شود.
خلاصه
فولیک اسید یکی از ویتامین های گروه B است. بیشتر افراد از طریق رژیم غذایی خود به اندازه کافی آن را دریافت می کنند، اما برخی از افراد مانند زنان باردار ممکن است دچار کمبود آن شوند.
منبع: medicalnewstoday
